Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)
Sylabus przedmiotu Ewolucjonizm:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | licencjat | ||
| Obszary studiów | nauk przyrodniczych | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Ewolucjonizm | ||
| Specjalność | Biologia | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Piotr Masojć <Piotr.Masojc@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 2,0 | ECTS (formy) | 2,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | 9 | Grupa obieralna | 4 |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | podstawy botaniki |
| W-2 | podstawy zoologii |
| W-3 | podstawy genetyki |
| W-4 | podstawy biologii molekularnej |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | zrozumienie podstaw molekularnych przemian ewolucyjnych organizmówi |
| C-2 | zrozumienie procesów mikroewolucji na poziomie populacji i gatunku |
| C-3 | opanowanie wiedzy na temat dziejów życia na Ziemi na przestrzeni epok geologicznych |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Analiza drzew filogenetycznych i metod ich konstrukcji | 1 |
| T-A-2 | Analiza procesów selekcji w obrębie populacji i przykładów specjacji | 1 |
| T-A-3 | Analiza kopalnych form pośrednich | 1 |
| T-A-4 | Analiza ewolucji narządów i układów u kręgowców | 1 |
| T-A-5 | Ewolucja człowieka na podstawie wykopalisk i analizy molekularnej | 1 |
| 5 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Ewolucja prebiotyczna: hipotezy na temat warunków na Ziemi niezbędnych dla ukształtowania się pierwszej żywej istoty - progenoty, przypuszczenia na temat etapów ewolucji prebiotycznej, świat RNA, DNA jako nośnik informacji genetycznej, pierwsze etapy ewolucji od progenoty do rozdzielenia linii ewolucyjnej bakterii i Eukaryota, pierwsze kopalne organizmy-sinice. Ewolucja białek: przykłady białek o najwolniejszym tempie ewolucji - histony, cytochrom c i mechanizm zmian na drodze mutacji punktowej, przykłady białek o wolnym tempie ewolucji - rola duplikacji w tworzeniu rodzin genów na przykładzie genów kodujących alfa- i betaglobiny, metody wyznaczania tempa zmian ewolucyjnych metodą zegara molekularnego. Podstawy konstrukcji drzew filogenetycznych na bazie porównania sekwencji określonego białka w różnych taksonach. | 1 |
| T-W-2 | Mechanizmy molekularne ewolucji białek: niesymetryczny crossing-over jako źródło duplikacji genów i egzonów, transpozony jako przyczyna tasowania eksonów w genach, trans-splicing, alternatywny splicing, redagowanie RNA, splicing białek. Rola intronów w ewolucji: hipotezy na temat powstania intronów, nagromadzanie mutacji w intronach, introny mające wpływ na sekwencję aminokwasów w białku, introny jako sekwencje kodujące, introny a inteiny. Molekularne dowody na temat pochodzenia wszystkich gatunków od wspólnego przodka. Mikroewolucja w populacjach: zmienność genetyczna w obrębie populacji, selekcja naturalna, ewolucja w wyniku dryfu genetycznego, teoria neutralna utrzymywania sie polimorfizmu w populacjach, genetyczna teoria doboru naturalnego. | 1 |
| T-W-3 | Mikroewolucja gatunków: koncepcje gatunku w ewolucji, przykłady mikroewolucji cech fenotypowych w gatunkach roślin i zwierząt, konflikt i kooperacja jako czynniki mikroewolucji, różnice między gatunkami, bariery dla przepływu genów. Teorie specjacji (powstawanie gatunków), teoria Darwina, dobór naturalny, dobór płciowy, rodzaje specjacji, tempo specjacji, poliploidalność a specjacja, sukces rozrodczy. | 1 |
| T-W-4 | Koewolucja gatunków: rozwijanie interakcji międzygatunkowych, koewolucja wrogów i ich ofiar, mutualizm w ewolucji, ewolucja oddziaływań konkurencyjnych, mimikra. Makroewolucja wyższych jednostek systematycznych: gradualizm i saltacjonizm, ewolucja nowych przystosowań, powstawanie nowych cech, postęp i trendy ewolucyjne, przykłady z morfologii porównawczej, konwergencja, paralelizm, rewersja, radiacja adaptatywna. | 1 |
| T-W-5 | Dowody ewolucji w zapisie kopalnym: geologiczna skala czasu, kopalne dowody na pochodzenie płazów, kopalne dowody na pochodzenie ptaków, filogeneza dinozaurów, ewolucja waleni, ewolucja hominidów. Historia życia na Ziemi: epoka prekambryjska, eksplozja kambryjska, życie w morzach w ordowiku i dewonie, rośliny lądowe, życie w karbonie i permie, życie w mezozoiku, kręgowce, radiacja adaptacyjna ssaków. | 1 |
| 5 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | uczestnictwo w zajęciach audytoryjnych zajęć audytoryjnych | 5 |
| A-A-2 | samodzielne przygotowanie studentów do zajęć audytoryjnych | 13 |
| A-A-3 | samodzielne przyswajanie wiedzy niezbędnej do zaliczenia przedmiotu | 10 |
| A-A-4 | zaliczenie i poprawa | 2 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | uczestnictwo w wykładach | 5 |
| A-W-2 | praca własna studenta z podręcznikiem w celu przyswojenia treści wykładów | 12 |
| A-W-3 | przygotowanie do zaliczenia | 12 |
| A-W-4 | zaliczenie wykładów | 1 |
| 30 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | wykład informacyjny |
| M-2 | prezentacja multimedialna z użyciem komputera i rzutnika |
| M-3 | Dyskusja panelowa |
| M-4 | film |
| M-5 | praca z użyciem komputera |
| M-6 | klasyczna metoda problemowa |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena podsumowująca: Po cyklu 5 godz. zajęć przeprowadzany sprawdzian pisemny z dotychczas omawianych zagadnień- 3 pytania. W sumie są to 3 sprawdziany. Ocena z zaliczenia stanowi średnią z trzech sprawdzianów, z tym, że oceny niedostateczne ze sprawdzianów cząstkowych są poprawiane przez studenta. |
| S-2 | Ocena formująca: ocena na podstawie 2 sprawdzianów (jeden w połowie semestru, drugi na ostatnich zajęciach) z tematyki zajęć audytoryjnych |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O8.1_W01 Student potrafi wytłumaczyć jakie są mechanizmy zmian ewolucyjnych w sekwencji genów oraz jakie mechanizmy molekularne leżą u podstaw wzrostu repertuaru białek w organizmach żywych. | BL_1A_W13 | P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06 | C-1 | T-W-1, T-W-2 | M-1, M-2, M-4 | S-1 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_W02 student potrafi wytłumaczyć procesy mikroewolucyjne zachodzące w obrębie populacji i podać ich przyczyny | BL_1A_W20 | P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05 | C-2 | T-W-3 | M-1, M-2 | S-1 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_W03 Student potrafi wymieniać kolejne epoki geologiczne i przypisywać im ważniejsze wydarzenia ewolucyjne ze świata roślin i zwierząt. | BL_1A_W13 | P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06 | C-3 | T-W-4, T-W-5 | M-1, M-2, M-3 | S-1 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O8.1_U01 Umie zinterpretować zmiany ewolucyjne zachodzące na poziomie molekularnym białek i DNA. | BL_1A_U08 | P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11 | C-1 | T-A-1 | M-1, M-2, M-4, M-6 | S-2 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_U02 umie zinterpretować podłoże obserwowanej zmienności organizmów danego gatunku i zmian w czasie zachodzących na poziomie fenotypu i genotypu w populacjach. | BL_1A_U08 | P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11 | C-2 | T-A-2 | M-3, M-6 | S-2 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_U03 Umie nakreślać przebieg zmian ewolucyjnych najważniejszych grup taksonomicznych roślin i zwierząt. | BL_1A_U08 | P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11 | C-3 | T-A-2, T-A-3, T-A-4 | M-3, M-6 | S-2 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_U04 Student nabędzie umiejętności konstruowania drzew filogenetycznych | BL_1A_U03 | P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10 | C-1 | T-A-1 | M-5, M-6 | S-2 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O8.1_K01 Nabędzie świadomość działania molekularnych mechanizmów warunkujących ewolucję organizmów żywych. | BL_1A_K01 | P1A_K01, P1A_K04 | C-1 | T-W-1, T-W-2 | M-1, M-2, M-4 | S-1 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_K02 Wykazuje świadomość procesów mikroewolucji zachodzącej na poziomie populacji i gatunku. | BL_1A_K01 | P1A_K01, P1A_K04 | C-2 | T-W-3 | M-3, M-4, M-5, M-6 | S-1 |
| BL_1A_BL-S-O8.1_K03 Wykazuje świadomość przemian ewolucyjnych składu gatunkowego roślin i zwierząt na przestrzeni epok geologicznych. | BL_1A_K01 | P1A_K01, P1A_K04 | C-3 | T-W-5 | M-2, M-4, M-6 | S-1 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O8.1_W01 Student potrafi wytłumaczyć jakie są mechanizmy zmian ewolucyjnych w sekwencji genów oraz jakie mechanizmy molekularne leżą u podstaw wzrostu repertuaru białek w organizmach żywych. | 2,0 | student nie potrafi w najprostszy sposób omówić mechanizmów molekularnych ewolucji |
| 3,0 | student potrafi w minimalnie zadowalający sposób omówić mechanizmy molekularne ewolucji | |
| 3,5 | student prezentuje zadowalający poziom wiedzy na temat mechanizmów molekularnych ewolucji | |
| 4,0 | student potrafi analizować mechanizmy molekularne ewolucji | |
| 4,5 | student potrafi analizować i bogato argumentować molekularne mechanizmy ewolucji | |
| 5,0 | student potrafi analizować, argumentować i w pełni pojmować molekularne mechanizmy ewolucji | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_W02 student potrafi wytłumaczyć procesy mikroewolucyjne zachodzące w obrębie populacji i podać ich przyczyny | 2,0 | student nie potrafi w najprostszy sposób wyjaśnić procesów mikroewolucyjnych zachodzących w p[pulacji |
| 3,0 | student posiada zarys wiedzy na temat procesów mikroewolucyjnych zachodzących w populacji | |
| 3,5 | student posiada zadowalającą wiedzę na temat procesów mikroewolucyjnych w populacji | |
| 4,0 | student potrafi analizować przyczyny procesów mikroewolucyjnych w populacji | |
| 4,5 | student potrafi analizować i szeregować przyczyny procesów mikroewolucyjnych w populacjach | |
| 5,0 | student potrafi analizować, szeregować przyczyny procesów mikroewolucyjnych w populacjach oraz w pełni pojmuje złożoność tych procesów. | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_W03 Student potrafi wymieniać kolejne epoki geologiczne i przypisywać im ważniejsze wydarzenia ewolucyjne ze świata roślin i zwierząt. | 2,0 | student nie potrafi w najprostszy sposób omówić przemian ewolucyjnych roślin i zwierząt na przestrzeni żadnej z epok geologicznych |
| 3,0 | student potrafi w najprostszy sposób omówić przemiany ewolucyjne rośłin i zwierząt na przestrzeni jednej z losowo podanych epok | |
| 3,5 | student potrafi w najprostszy sposób omówić przemiany ewolucyjne roślin i zwierząt w dwóch losowo podanych epokach geologicznych | |
| 4,0 | student potrafi w zadowalający sposób omówić przemiany ewolucyjne roślin i zwierząt na przestrzeni połowy głównych epok geologicznych | |
| 4,5 | student potrafi w zadowalający sposób omówić przemiany ewolucyjne roślin i zwierząt na przestrzeni dowolnej epoki geologiczne | |
| 5,0 | student potrafi w dogłębny sposób omówić przemiany ewolucyjne roślin i zwierząt na przestrzeni dowolnej z epok geologicznych |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O8.1_U01 Umie zinterpretować zmiany ewolucyjne zachodzące na poziomie molekularnym białek i DNA. | 2,0 | nie umie zinterpretować zmian ewolucyjnych na poziomie białek i DNA |
| 3,0 | w minimalnym zakresie interpretuje zmiany ewolucyjne na poziomie białek i DNA | |
| 3,5 | w zadowalającym zakresie interpretuje zmiany ewolucyjne | |
| 4,0 | prawidłowo w znacznym zakresie interpretuje zmiany ewolucyjne | |
| 4,5 | prawidłowo w pełnym zakresie interpretuje zmiany ewolucyjne | |
| 5,0 | interpretuje dogłębnie zmiany ewolucyjne | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_U02 umie zinterpretować podłoże obserwowanej zmienności organizmów danego gatunku i zmian w czasie zachodzących na poziomie fenotypu i genotypu w populacjach. | 2,0 | nie umie interpretować przyczyn zmian ewolucyjnych na poziomie populacji |
| 3,0 | w minimalnym stopniu potrafi zinterpretowac zmiany ewolucyjne na poziomie populacji | |
| 3,5 | w zadowalający sposób interpretuje zmiany ewolucyjne na poziomie populacji | |
| 4,0 | we właściwy sposób interpretuje zmiany ewolucyjne na poziomie populacji | |
| 4,5 | szczegółowo interpretuje zmiany ewolucyjne na poziomie populacji | |
| 5,0 | dogłębnie interpretuje zmiany ewolucyjne na poziomie populacji | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_U03 Umie nakreślać przebieg zmian ewolucyjnych najważniejszych grup taksonomicznych roślin i zwierząt. | 2,0 | nie potrafi nakreślać przebiegu ewolucji głównych grup organizmów |
| 3,0 | w minimalnym stopniu nakreśla przebieg ewolucji przynajmniej dwóch głównych grup organizmów | |
| 3,5 | Nakreśla przebieg ewolucji przynajmniej trzech głównych grup organizmów | |
| 4,0 | Nakreśla przebieg ewolucji przynajmniej trzech głównych grup organizmów | |
| 4,5 | Nakreśla przebieg ewolucji przynajmniej czterech głównych grup organizmów | |
| 5,0 | Nakreśla przebieg ewolucji dowolnej grupy organizmów | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_U04 Student nabędzie umiejętności konstruowania drzew filogenetycznych | 2,0 | student nie ma żadnej wiedzy o konstruowaniu drzew filogenetycznych |
| 3,0 | student potrafi omówić jedną metodę konstrukcji drzew filogenetycznych | |
| 3,5 | student potrafi omówić dwie metody konstrukcji drzew filogenetycznych | |
| 4,0 | student omawia trzy metody konstrukcji drzew filogenetycznych | |
| 4,5 | student omawia cztery metody konstrukcji drzew filogenetycznych | |
| 5,0 | student omawia więcej niż cztery metody konstrukcji drzew filogenetycznych |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-O8.1_K01 Nabędzie świadomość działania molekularnych mechanizmów warunkujących ewolucję organizmów żywych. | 2,0 | nie ma świadomości mechanizmów molekularnych leżących u podstaw ewolucji organizmów żywych |
| 3,0 | ma świadomość jednego, dwóch mechanizmów molekularnych leżących u podstaw ewolucji organizmów żywych | |
| 3,5 | ma świadomość przynajmniej trzech mechanizmów mokekularnch, leżących u podstaw ewolucji organiznów żywych | |
| 4,0 | ma świadomość przynajmniej 4 mechanizmów molekularnych leżących u podstaw organizmów żywych | |
| 4,5 | ma świadomość większosci mechanizmów molekularnych keżących u podstaw organizmów żywych | |
| 5,0 | ma dogłębną świadmość mechanizmów molekularnych leżących u podstaw organizmów żywych | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_K02 Wykazuje świadomość procesów mikroewolucji zachodzącej na poziomie populacji i gatunku. | 2,0 | Nie wykazuje świadomości procesów mikroewolucji |
| 3,0 | wykazuje minimalną świadomość procesów mikroewolucji | |
| 3,5 | wykazuje przeciętną świadomość procesów mikroewolucji | |
| 4,0 | wykazuje dobrą świadomość procesów mikroewolucji | |
| 4,5 | wykazuje ponadprzeciętna świadomość procesów mikroewolucji | |
| 5,0 | wykazuje dogłębną świadomość procesów mikroewolucji | |
| BL_1A_BL-S-O8.1_K03 Wykazuje świadomość przemian ewolucyjnych składu gatunkowego roślin i zwierząt na przestrzeni epok geologicznych. | 2,0 | nie wykazuje świadomości przemian ewolucyjnych na przestrzeni epok geologicznych |
| 3,0 | wykszuje minimalną świadomość przemian ewolucyjnych na przestrzeni epok geologicznych | |
| 3,5 | wykazuje przeciętną świadomość przemian ewolucyjnych na przestrzeni epol geologicznych | |
| 4,0 | wykazuje ponadprzeciętną świadomość przemian ewolucji na przestyrzeni epok geologicznych | |
| 4,5 | wykazuje pełną świadomość ewolucji na przestszeni epok geologicznych | |
| 5,0 | wykazuje dogłębną i szczegółową świadomość ewolucji na przestrzeni epok geologicznych |
Literatura podstawowa
- D.J. Futuyma, Ewolucja, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2008, wydanie I
- H. Krzanowska, A. Łomnicki, J. Rafiński, H. Szarski, J.M. Szymura, Zarys mechanizmów ewolucji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1995, wydanie I
- A. Kubicz, Tajemnice ewolucji molekularnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Wrocław, 1999, wydanie I
Literatura dodatkowa
- J. Dzik, Dzieje życia na Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2003, wydanie III
- M. Ryszkiewicz, Ewolucja. Od wielkiego wybuchu do Homo sapiens, Prószyński i S-ka, Warszawa, 2000