Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biotechnologia (N1)
Sylabus przedmiotu Biotechnologia w rozrodzie zwierząt:
Informacje podstawowe
Kierunek studiów | Biotechnologia | ||
---|---|---|---|
Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
Obszary studiów | nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, studiów inżynierskich | ||
Profil | ogólnoakademicki | ||
Moduł | — | ||
Przedmiot | Biotechnologia w rozrodzie zwierząt | ||
Specjalność | przedmiot wspólny | ||
Jednostka prowadząca | Katedra Biotechnologii Rozrodu Zwierząt i Higieny Środowiska | ||
Nauczyciel odpowiedzialny | Jan Udała <Jan.Udala@zut.edu.pl> | ||
Inni nauczyciele | Barbara Błaszczyk <Barbara.Blaszczyk@zut.edu.pl>, Dariusz Gączarzewicz <dariusz.gaczarzewicz@zut.edu.pl>, Bogdan Lasota <Bogdan.Lasota@zut.edu.pl>, Beata Seremak <Beata.Seremak@zut.edu.pl>, Tomasz Stankiewicz <Tomasz.Stankiewicz@zut.edu.pl> | ||
ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
KOD | Wymaganie wstępne |
---|---|
W-1 | Wiedza z zakresu fizjologii zwierząt i podstaw biotechnologii. |
Cele przedmiotu
KOD | Cel modułu/przedmiotu |
---|---|
C-1 | Zapoznanie studentów z przebiegiem procesów rozrodczych zachodzących w organizmie samicy i samca oraz możliwością ich regulacji. |
C-2 | Zapoznanie studentów z podstawowymi metodami pobierania i oceny gamet w aspekcie wykorzystania ich w dalszych procedurach biotechnologicznych/embriologii eksperymentalnej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
KOD | Treść programowa | Godziny |
---|---|---|
ćwiczenia audytoryjne | ||
T-A-1 | Wzrost, dojrzewanie oocytów. Sezonowość w rozrodzie. Metody i znaczenie synchronizacji rui. | 2 |
T-A-2 | Ciąża (objawy, rozpoznawanie, czas trwania). Czynniki wpływające na przebieg ciąży. Postępowanie z ciężarną samicą. | 1 |
T-A-3 | Znaczenie transplantacji zarodków. Przygotowanie hormonalne samicy do transplantacji zarodków. | 1 |
T-A-4 | Spermatogeneza i spermiogeneza. Zmiany czynnościowe w nabłonku nasieniotwórczym oraz w czasie dojrzewania plemników. Właściwości nasienia samców zwierząt gospodarskich. | 1 |
5 | ||
laboratoria | ||
T-L-1 | Budowa morfologiczna i typy jajników ssaków. Fazy czynnościowe jajnika (cykl jajnikowy). Folikulogeneza. Budowa histologiczna narządów układu rozrodczego samicy na przykładzie wybranych gatunków zwierząt. | 3 |
T-L-2 | Topografia żeńskiego narządu rozrodczego na przykładzie wybranych gatunków zwierząt. Struktura morfologiczna narządów rozrodczych żeńskich. Poród (fazy porodu, przebieg porodu, wyznaczanie terminu porodu, pomoc porodowa, indukcja porodu). | 2 |
T-L-3 | Topografia męskiego narządu rozrodczego na przykładzie wybranych gatunków zwierząt. Budowa morfologiczna narządów rozrodczych męskich. | 2 |
T-L-4 | Unasienianie samic zwierząt gospodarskich. Metody pobierania nasienia. Konserwacja nasienia samców zwierząt gospodarskich. Próby czynnościowe w ocenie nasienia konserwowanego w stanie płynnym i mrożonym. Ocena nasienia (ocena szacunkowa i szczegółowa). | 3 |
10 | ||
wykłady | ||
T-W-1 | Historia, rozwój i stan obecny w zakresie biotechnologii w rozrodzie zwierząt. | 1 |
T-W-2 | Znaczenie i zastosowanie inseminacji oraz transplantacja zarodków w hodowli zwierząt. | 1 |
T-W-3 | Hormonalne podstawy regulacji procesów rozrodczych u zwierząt gospodarskich. | 2 |
T-W-4 | Możliwości regulacji cyklu rujowego. | 1 |
T-W-5 | Nasienie - właściwości oraz procesy zachodzące przed zapłodnieniem. | 2 |
T-W-6 | Dojrzewanie komórki jajowej, możliwości hodowli w środowisku pozaustrojowym oraz konserwacja zarodków. | 2 |
T-W-7 | Wybrane aspekty z zakresu inżynierii komórkowej i klonowania ssaków. | 1 |
10 |
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
KOD | Forma aktywności | Godziny |
---|---|---|
ćwiczenia audytoryjne | ||
A-A-1 | Uczestnictwo w zajęciach. | 5 |
A-A-2 | Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń. | 10 |
A-A-3 | Przygotowanie się do zajęć | 5 |
A-A-4 | Czytanie i studiowanie fachowej literatury | 10 |
30 | ||
laboratoria | ||
A-L-1 | Uczestnictwo w zajęciach. | 10 |
A-L-2 | Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń. | 15 |
A-L-3 | Konsultacje | 8 |
A-L-4 | Zaliczenie zajęć | 2 |
A-L-5 | Przygotowanie się do zajęć | 10 |
45 | ||
wykłady | ||
A-W-1 | Uczestnictwo w zajęciach. | 10 |
A-W-2 | Studiowanie fachowej literatury. | 15 |
A-W-3 | Udział w konsultacjach. | 8 |
A-W-4 | Przygotowanie do zaliczenia wykładów. | 12 |
45 |
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
---|---|
M-1 | Wykład informacyjny z zastosowaniem technik multimedialnych. |
M-2 | Pokaz, ćwiczenia laboratoryjne (preparatyka, obserwacja makro- i mikroskopowa). |
Sposoby oceny
KOD | Sposób oceny |
---|---|
S-1 | Ocena formująca: Bieżąca kontrola poprawności pracy na zajęciach laboratoryjnych. |
S-2 | Ocena podsumowująca: Kolowium końcowe obejmująca zakres treści programowych wykładów. |
S-3 | Ocena podsumowująca: Kolokwium końcowe obejmujące zakres treści programowych ćwiczeń. |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
---|---|---|---|---|---|---|---|
BT_1A_BT-N-C19_W01 Student zna osiągnięcia z zakresu biotechnologii rozrodu zwierząt. Opisuje i objaśnia przebieg procesów rozrodczych zachodzących w organizmach samicy i samca. | BT_1A_W12 | R1A_W05 | — | C-1 | T-A-1, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-W-1, T-W-3, T-W-6 | M-1, M-2 | S-1, S-2, S-3 |
BT_1A_BT-N-C19_W02 Student zna metody wywoływania i synchronizacji rui. Zna podstawy hormonalnego przygotowania samic w programie przenoszenia zarodków, mechanizm porodu i sposoby jego indukcji. Zna sposoby konserwacji nasienia i techniki inseminacji zwierząt | BT_1A_W12 | R1A_W05 | — | C-1 | T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-L-4, T-W-2, T-W-4, T-W-5, T-W-7 | M-1, M-2 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
---|---|---|---|---|---|---|---|
BT_1A_BT-N-C19_U01 Student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w kontroli i sterowaniu procesami rozrodczymi u zwierząt | BT_1A_U07, BT_1A_U10 | R1A_U01, R1A_U02, R1A_U03, R1A_U04, R1A_U05, R1A_U06, R1A_U07 | InzA_U01, InzA_U02, InzA_U03, InzA_U05, InzA_U06, InzA_U07, InzA_U08 | C-1 | T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-L-2, T-L-3, T-W-2, T-W-3, T-W-4 | M-1, M-2 | S-2, S-3 |
BT_1A_BT-N-C19_U02 Student potrafi wykonać podstawowe czynnosci dotyczące oceny i przygotowania gamet do dalszego wykorzystania w biotechnice rozrodu | BT_1A_U10 | R1A_U01, R1A_U02, R1A_U03, R1A_U04, R1A_U05, R1A_U06, R1A_U07 | InzA_U01, InzA_U02, InzA_U03, InzA_U05, InzA_U06, InzA_U07, InzA_U08 | C-2 | T-A-4, T-L-1, T-W-5, T-W-6, T-W-7 | M-1, M-2 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
---|---|---|---|---|---|---|---|
BT_1A_BT-N-C19_K01 Student zdaje sobie sprawę ze znaczenia osiągnięć biotechnologii rozrodu dla rozwoju innych dyscyplin naukowych oraz dalszego postępu w zakresie wykorzystania gamet w różnych dziedzinach. | BT_1A_K07 | R1A_K01, R1A_K03 | — | C-1, C-2 | T-A-1, T-A-3, T-A-4, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6 | M-1 | S-2, S-3 |
BT_1A_BT-N-C19_K02 Student ma świadomość znaczenia wiedzy dotyczącej biotechnologii rozrodu w medycynie i hodowli zwierzat, wykazuje zaangażowanie i kreatywność w pracy zespołowej. | BT_1A_K07 | R1A_K01, R1A_K03 | — | C-1, C-2 | T-A-2, T-L-4, T-W-1, T-W-2, T-W-7 | M-1 | S-1 |
Kryterium oceny - wiedza
Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
---|---|---|
BT_1A_BT-N-C19_W01 Student zna osiągnięcia z zakresu biotechnologii rozrodu zwierząt. Opisuje i objaśnia przebieg procesów rozrodczych zachodzących w organizmach samicy i samca. | 2,0 | Student nie potrafi wyjaśnić podstawowych pojęć z zakresu anatomii i fizjologii rozrodu zwierząt. Prezentując wiedzę popełnia bardzo dużo błędów, wykazuje obojętność, nie zna podstawowych pozycji piśmiennictwa dotyczących przedmiotu. |
3,0 | Student posiada podstawową wiedzę dotyczącą przebiegu procesów rozrodczych, zna najważniejsze ogniwa w regulacji tych procesów i przy pomocy prowadzącego potrafi niektóre z nich objaśnić. W zakresie stosunku do wiedzy wykazuje przeciętne, podstawowe zainteresowanie | |
3,5 | Student posiada podstawową wiedzę z zakresu regulacji procesów rozrodczych u zwierząt i potrafi przedstawić niektóre mechanizmy, odnosząc ich działanie przy ukierunkowaniu prowadzącego zajęcia, do wybranych narządów rozrodczych. Rozróżnia podstawowe stadia rozwojowe pęcherzyków jajnikowych i określa stan czynnościowy jajników. Przy prezentacji wiedzy popełnia drobne błędy. | |
4,0 | Student posiada szeroki, ponadprzeciętny zakres wiedzy dotyczącej mechanizmów regulujących przebieg procesów rozrodczych, rozumie zachodzące zjawiska. Rozróżnia podstawowe stadia rozwojowe pęcherzyków jajnikowych i określa stan czynnościowy jajników. Zna nowoczesne metody biotechnologiczne stosowane w rozrodzie zwierząt. Przy prezentacji wiedzy sporadycznie popełnia błędy. | |
4,5 | Student posiada szeroki zakres wiedzy dotyczącej mechanizmów regulujących przebieg procesów rozrodczych, rozumie zachodzące zmiany czynnościowe w jądrach i jajnikach. Rozróżnia podstawowe stadia rozwojowe pęcherzyków jajnikowych i określa ich stan czynnościowy. Zna nowoczesne metody biotechnologiczne stosowane w rozrodzie zwierząt. Przy prezentacji wiedzy nie popełnia większych błędów. | |
5,0 | Student posiada szeroki i ugruntowany zasób wiedzy z zakresu mechanizmów regulujących przebieg procesów rozrodczych, rozumie zachodzące zmiany czynnościowe w jądrach i jajnikach. Rozróżnia podstawowe stadia rozwojowe pęcherzyków jajnikowych i określa ich stan czynnościowy. Zna nowoczesne metody biotechnologiczne stosowane w rozrodzie zwierząt i możliwości ich wykorzystania. Przy prezentacji wiedzy nie popełnia błędów. | |
BT_1A_BT-N-C19_W02 Student zna metody wywoływania i synchronizacji rui. Zna podstawy hormonalnego przygotowania samic w programie przenoszenia zarodków, mechanizm porodu i sposoby jego indukcji. Zna sposoby konserwacji nasienia i techniki inseminacji zwierząt | 2,0 | Student nie potrafi podać podstawowych metod regulacji cyklu rujowego i stymulacji procesów rozrodczych u samców. Nie zna podstawowych pozycji piśmiennictwa dotyczących przedmiotu |
3,0 | Student podaje podstawowe metody regulacji cyklu rujowego i synchronizacji porodów oraz stymulacji procesów rozrodczych u samców. Zna metody pobierania i oceny jakości nasienia, a przy pomocy prowadzącego określa jego jakość. | |
3,5 | Student podaje podstawowe metody regulacji cyklu rujowego i synchronizacji porodów oraz stymulacji procesów rozrodczych u samców. Zna metody pobierania oocytów nasienia, a przy pomocy prowadzącego określa jego jakość. Zna podstawowe metody inseminacji zwierząt i transplantacji zarodków. | |
4,0 | Student podaje podstawowe metody regulacji cyklu rujowego i synchronizacji porodów oraz stymulacji procesów rozrodczych u samców. Zna metody pobierania oocytów i nasienia, a przy nieznacznej pomocy prowadzącego określa ich jakość. Zna podstawowe metody konserwacji nasienia, inseminacji zwierząt i transplantacji zarodków. | |
4,5 | Student podaje najważniejsze metody regulacji cyklu rujowego i synchronizacji porodów oraz stymulacji procesów rozrodczych u samców. Zna metody pobierania oocytów i nasienia, a także metody tradycyjne i nowoczesne określania ich jakości. Zna metody konserwacji nasienia i zarodków, inseminacji zwierząt i transplantacji zarodków. Zna sposoby klonowania zwierząt i regulacji płci. | |
5,0 | Student podaje metody regulacji cyklu rujowego i synchronizacji porodów oraz stymulacji procesów rozrodczych u samców. Zna metody pobierania oocytów i oceny jakości nasienia, a także metody tradycyjne i nowoczesne określania ich jakości. Zna metody konserwacji nasienia i zarodków, inseminacji zwierząt i transplantacji zarodków. Zna sposoby klonowania zwierząt i regulacji płci, podaje możliwości wykorzystania komórek macierzystych. |
Kryterium oceny - umiejętności
Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
---|---|---|
BT_1A_BT-N-C19_U01 Student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę w kontroli i sterowaniu procesami rozrodczymi u zwierząt | 2,0 | Student nie potrafi wyjaśnić znaczenia zachodzących procesów w narządach rozrodczych w aspekcie funkcjonowania całego układu rozrodczego i płodności zwierzęcia. Nie potrafi kojarzyć faktów. |
3,0 | Student wyjaśnia znaczenie zachodzących procesów w narządach rozrodczych dla funkcjonowania całego układu rozrodczego i płodności zwierzęcia. Ocenia aktualną fazę cyklu płciowego i dobiera przy pomocy prowadzącego odpowiednią metodę regulacji cyklu rujowego. Analizuje i przy pomocy prowadzącego kojarzy fakty. | |
3,5 | Student wyjaśnia znaczenie zachodzących procesów w narządach rozrodczych dla funkcjonowania całego układu rozrodczego i płodności zwierzęcia. Wymienia poszczególne ogniwa na osi podwzgórze-przysadka-gonady . Ocenia aktualną fazę cyklu płciowego i dobiera przy niewielkiej pomocy prowadzącego odpowiednią metodę regulacji cyklu rujowego. Analizuje i przy niewielkiej pomocy prowadzącego kojarzy fakty. | |
4,0 | Student wyjaśnia znaczenie zachodzących procesów w narządach rozrodczych w aspekcie funkcjonowania całego układu rozrodczego i płodności zwierzęcia. Wymienia i omawia poszczególne ogniwa na osi podwzgórze-przysadka-gonady . Ocenia aktualną fazę cyklu płciowego i dobiera właściwą metodę regulacji cyklu rujowego. Analizuje i przy niewielkiej pomocy prowadzącego kojarzy fakty. | |
4,5 | Student wyjaśnia znaczenie zachodzących procesów w narządach rozrodczych w aspekcie funkcjonowania całego układu rozrodczego i płodności zwierzęcia. Analizuje zależności zachodzące między poszczególnymi ogniwami na osi podwzgórze-przysadka-gonady . Ocenia aktualną fazę cyklu płciowego i dobiera właściwą metodę regulacji cyklu rujowego uwzględniając gatunek zwierząt. | |
5,0 | Student wyjaśnia znaczenie zachodzących procesów w narządach rozrodczych w aspekcie funkcjonowania całego układu rozrodczego i płodności zwierzęcia. Analizuje zależności zachodzące między poszczególnymi ogniwami na osi podwzgórze-przysadka-gonady oraz charakteryzuje dostępne preparaty hormonalne. Ocenia aktualną fazę cyklu płciowego i dobiera właściwą metodę regulacji cyklu rujowego uwzględniając gatunek zwierząt. | |
BT_1A_BT-N-C19_U02 Student potrafi wykonać podstawowe czynnosci dotyczące oceny i przygotowania gamet do dalszego wykorzystania w biotechnice rozrodu | 2,0 | Student nie potrafi określić warunków i dokonać wyboru odpowiedniej metody oceny jakości nasienia i zarodków, nie potrafi przeanalizować i zinterpretować otrzymanych wyników z badania gamet. |
3,0 | Student potrafi określić podstawowe warunki przygotowania i przeprowadzenia oceny jakości nasienia i zarodków, potrafi przeanalizować i zinterpretować otrzymane wyniki wybranych wskaźników oceny szacunkowej i szczegółowej. Kojarzy fakty dotyczące doboru odpowiedniej metody synchronizacji cyklu rujowego. | |
3,5 | Student potrafi określić podstawowe warunki przygotowania i przeprowadzenia oceny jakości nasienia i zarodków, potrafi przeanalizować i zinterpretować otrzymane wyniki wskaźników oceny szacunkowej i szczegółowej. Na podstawie oceny aktualnej fazy cyklu rujowego analizuje i dobiera odpowiednią metodę regulacji tego cyklu. | |
4,0 | Student potrafi określić warunki przygotowania i przeprowadzenia oceny jakości nasienia i zarodków, potrafi przeanalizować i zinterpretować otrzymane wyniki oceny szacunkowej i szczegółowej nasienia. Na podstawie oceny aktualnej fazy cyklu rujowego analizuje i dobiera odpowiednią metodę regulacji tego cyklu, uzasadniając swoje stanowisko, w kontekście doboru metody. | |
4,5 | Student potrafi określić warunki przygotowania i przeprowadzenia oceny jakości nasienia i zarodków, potrafi przeanalizować i zinterpretować otrzymane wyniki oceny szacunkowej i szczegółowej, a także biochemicznej nasienia. W oparciu o dokonaną ocenę fazy cyklu rujowego analizuje i dobiera odpowiednią metodę regulacji tego cyklu, uwzględniając specyfike gatunkową. | |
5,0 | Student potrafi określić stan czynnościowy gonad, warunki przygotowania i przeprowadzenia oceny jakości nasienia i zarodków, potrafi przeanalizować i zinterpretować otrzymane wyniki oceny szacunkowej, szczegółowej, biochemicznej i fluorescencyjnej nasienia. Potrafi zinterpretować wyniki i wyciągnąć wnioski. W oparciu o dokonaną ocenę fazy cyklu rujowego analizuje i dobiera odpowiednią metodę regulacji tego cyklu, uwzględniając specyfikę gatunkową oraz wpływ innych czynników. |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
---|---|---|
BT_1A_BT-N-C19_K01 Student zdaje sobie sprawę ze znaczenia osiągnięć biotechnologii rozrodu dla rozwoju innych dyscyplin naukowych oraz dalszego postępu w zakresie wykorzystania gamet w różnych dziedzinach. | 2,0 | Student nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia osiągnięć z zakresu biotechnologii rozrodu zwierząt dla rozwoju innych dyscyplin naukowych oraz dalszego postępu w zakresie wykorzystania gamet w róznych dziedzinach. |
3,0 | Student ma świadomość znaczenia dotychczasowych osiągnięć z zakresu rozrodu zwierząt dla rozwoju innych dyscyplin naukowych oraz dalszego postepu w zakresie wykorzystania gamet w róznych dziedzinach. | |
3,5 | ||
4,0 | ||
4,5 | ||
5,0 | Student ma pełną świadomość znaczenia dotychczasowych osiągnięć z zakresu biotechnologii rozrodu dla rozwoju innych dyscyplin naukowych oraz dalszego postepu w zakresie wykorzystania gamet w różnych dziedzinach. Ma świadomość wykorzystania tych osiągnięć w medycynie ludzkiej. | |
BT_1A_BT-N-C19_K02 Student ma świadomość znaczenia wiedzy dotyczącej biotechnologii rozrodu w medycynie i hodowli zwierzat, wykazuje zaangażowanie i kreatywność w pracy zespołowej. | 2,0 | Student nie zdaje sobie sprawy z możliwości oddziaływania współczesnych osiągnięć z zakresu biotechnologii rozrodu na rozwój zarówno społeczeństwa jak i hodowli zwierząt, przejawia postawę negującą i dezaprobatę we wszelkich działaniach. |
3,0 | Student zdaje sobie sprawę z mozliwości oddziaływania współczesnych osiągnięć biotechnologii rozrodu zwierząt zarówno na rozwój społeczeństwa jak i hodowl zwierząt, ma świadomość znaczenia pracy kolektywnej. | |
3,5 | ||
4,0 | ||
4,5 | ||
5,0 | Student zdaje sobie sprawę z mozliwości oddziaływania współczesnych osiągnięć biotechnologii rozrodu zwierząt zarówno na rozwój społeczeństwa jak i hodowli zwierząt, ma świadomość znaczenia pracy kolektywnej,samodzielnie podejmuje działania i organizuje pracę w grupie. |
Literatura podstawowa
- Bielański A., Tischner M., Biotechnologia rozrodu zwierząt gospodarskich, Universitas, Kraków, 1993
- Zwierzchowski L., Jaszczak K., Modliński J.A. (red.), Biotechnologia zwierząt, PWN, Warszawa, 1997
- Krzymowski T. (red.), Biologia rozrodu zwierząt T. 1: Fizjologiczna regulacja procesów rozrodczych samicy, WUWM, Olsztyn, 2007
- Strzeżek J. (red.), Biologia rozrodu zwierząt T. 2: Biologiczne uwarunkowania wartości rozrodowej samca, WUWM, Olsztyn, 2007
Literatura dodatkowa
- Rosłanowski K. (red.), Leksykon rozrodu zwierząt, AR Poznań, Poznań, 1996
- Wierzbowski S. (red.), Andrologia, Platan, Kraków, 1999