Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Zootechnika (N1)
specjalność: Hodowla koni i jeździectwo

Sylabus przedmiotu Wybrane aspekty uzyskiwania zwierząt transgenicznych:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Zootechnika
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, studiów inżynierskich
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Wybrane aspekty uzyskiwania zwierząt transgenicznych
Specjalność Zootechnika
Jednostka prowadząca Katedra Biotechnologii Rozrodu Zwierząt i Higieny Środowiska
Nauczyciel odpowiedzialny Tomasz Stankiewicz <Tomasz.Stankiewicz@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Barbara Błaszczyk <Barbara.Blaszczyk@zut.edu.pl>, Dariusz Gączarzewicz <dariusz.gaczarzewicz@zut.edu.pl>, Jan Udała <Jan.Udala@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 2,0 ECTS (formy) 2,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 13 Grupa obieralna 3

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA7 7 1,00,41zaliczenie
wykładyW7 7 1,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowa wiedza z zakresy genetyki i rozrodu zwierząt.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studentów z metodami uzyskiwanie zwierząt transgenicznych.
C-2Kształtowanie świadomości z potencjalnych zagrożeń wynikających z niekontrolowanego wykorzystywania zwierząt transgenicznych.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Rozród, hodowla i genetyka myszy. Szczepy myszy laboratoryjnych. Krzyżowanie wsteczne i wsobne. Mapowanie genów. Zrekombinowane szczepy wsobne. Krzyżówki międzygatunkowe. Komórki hybrydowe.4
T-A-2Metody rekombinacji DNA (polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych, sekwencje minisatelitarne i mikrosatelitarne, wyspy CpG i sekwencje EST).2
T-A-3Rola genu SRY w determinacji płci oraz pojęcie mysich rewertantów płciowych. Różnicowanie płci.2
T-A-4Modyfikacja genomu pierwotnych komórek zarodkowych. Uzyskiwanie chimer płciowych. Rola genów reporterowych. Transplantacja jąder komórek somatycznych.2
T-A-5Projektowanie konstruktów genowych. Promotory i geny reporterowe. Ektopowa ekspresja genów. Integracja obcego fragmentu DNA do genomu.4
T-A-6Prekursory i linie transgeniczne. Mutageneza ukierunkowana i pułapki genowe.1
15
wykłady
T-W-1Transgeneza. Pojęcie „transgenicznego ssaka”. Techniki biologiczne nierównoznaczne z transgenezą. Rozmnażanie i rozwój myszy jako zwierzęcia modelowego wykorzystywanego w transgenezie.2
T-W-2Metody uzyskiwania ssaków transgenicznych. Mikroiniekcja do przedjądrzy zarodka i jej zastosowania. Wprowadzanie DNA do pierwotnych komórek zarodkowych i jego zastosowanie. Transplantacja jąder komórkowych. Ekspresja transgenu. Aspekty etyczne.2
T-W-3Komórki raka zarodkowego (komórki EC). Pierwotne komórki zarodkowe (ES). Czynnik przeciwbiałaczkowy (LIF). Praktyczne możliwości wykorzystania zwierząt transgenicznych. Transgeniczne zwierzęta gospodarskie. Bioreaktory. Ksenotransplantacje.3
7

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Uczestnictwo w zajęciach.15
A-A-2Przygotowanie się do ćwiczeń.6
A-A-3Uczestnictwo w konsultacjach.2
A-A-4Przygotowanie się do zaliczenia ćwiczeń.7
30
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach.15
A-W-2Przygotowanie do wykładów.6
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia wykładów.9
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny z zastosowaniem technik multimedialnych.
M-2Opis i wyjaśnienie.
M-3Metody aktywizujące (przygotowanie i wygłoszenie referatów przez studentów, dyskusja).

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocena referatów przygotowanych i wygłoszonych przez studentów i zaangażowania w dyskusję.
S-2Ocena podsumowująca: Kolowkwium końcowe obejmujące zakres treści programowych wykładów.
S-3Ocena podsumowująca: Kolowkwium końcowe obejmujące zakres treści programowych ćwiczeń.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_1A_ZO-S-O11.1_W01
Student zna metody uzyskiwania zwierząt transgenicznych oraz możliwości ich wykorzystaniania w praktyce.
ZO_1A_W10R1A_W05InzA_W01, InzA_W05C-1T-W-1, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-W-2, T-W-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6M-1, M-2S-2, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_1A_ZO-S-O11.1_U01
Student potrafi podjąć dyskusję na temat zalet i zagrożeń wynikających z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
ZO_1A_U17R1A_U01, R1A_U05, R1A_U06, R1A_U07InzA_U03, InzA_U05, InzA_U08C-2T-W-1, T-W-2M-3S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZO_1A_ZO-S-O11.1_K01
Student ma świadomość znaczenia wiedzy, zna zalety i ograniczenia związane z wykorzystaniem zwierząt transgenicznych. Analizuje merytorycznie problem podejmując dyskusję w grupie.
ZO_1A_K02R1A_K03, R1A_K04, R1A_K05, R1A_K06InzA_K01C-2T-W-1, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-W-2, T-W-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6M-1, M-2, M-3S-1, S-2, S-3

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_1A_ZO-S-O11.1_W01
Student zna metody uzyskiwania zwierząt transgenicznych oraz możliwości ich wykorzystaniania w praktyce.
2,0
3,0Student zna tylko wybrane metody uzyskiwania zwierząt transgenicznych i w wąskim zakresie je opisuje. W minimalnym stopniu wskazuje również tylko niektóre możliwości wykorzystania zwierząt transgenicznych w praktyce.
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_1A_ZO-S-O11.1_U01
Student potrafi podjąć dyskusję na temat zalet i zagrożeń wynikających z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
2,0
3,0Student jest w stanie w minimalnym zakresie podjąć dyskusję i wskazać zalety i zagrożenia wynikające z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZO_1A_ZO-S-O11.1_K01
Student ma świadomość znaczenia wiedzy, zna zalety i ograniczenia związane z wykorzystaniem zwierząt transgenicznych. Analizuje merytorycznie problem podejmując dyskusję w grupie.
2,0
3,0Student jest w stanie w minimalnym zakresie podjąć dyskusji oraz wskazać zalety i zagrożenia wynikające z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
3,5
4,0
4,5
5,0

Literatura podstawowa

  1. Bielański A., Tischner M., Biotechnologia rozrodu zwierząt gospodarskich, Universitatis, Kraków, 1993
  2. Bishop J., Ssaki transgeniczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2001
  3. Węglęński P.(red.), Genetyka molekularna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008

Literatura dodatkowa

  1. Zwierzchowski L., Jaszczak K., Modliński J. A., Biotechnologia zwierząt, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1997

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Rozród, hodowla i genetyka myszy. Szczepy myszy laboratoryjnych. Krzyżowanie wsteczne i wsobne. Mapowanie genów. Zrekombinowane szczepy wsobne. Krzyżówki międzygatunkowe. Komórki hybrydowe.4
T-A-2Metody rekombinacji DNA (polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych, sekwencje minisatelitarne i mikrosatelitarne, wyspy CpG i sekwencje EST).2
T-A-3Rola genu SRY w determinacji płci oraz pojęcie mysich rewertantów płciowych. Różnicowanie płci.2
T-A-4Modyfikacja genomu pierwotnych komórek zarodkowych. Uzyskiwanie chimer płciowych. Rola genów reporterowych. Transplantacja jąder komórek somatycznych.2
T-A-5Projektowanie konstruktów genowych. Promotory i geny reporterowe. Ektopowa ekspresja genów. Integracja obcego fragmentu DNA do genomu.4
T-A-6Prekursory i linie transgeniczne. Mutageneza ukierunkowana i pułapki genowe.1
15

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Transgeneza. Pojęcie „transgenicznego ssaka”. Techniki biologiczne nierównoznaczne z transgenezą. Rozmnażanie i rozwój myszy jako zwierzęcia modelowego wykorzystywanego w transgenezie.2
T-W-2Metody uzyskiwania ssaków transgenicznych. Mikroiniekcja do przedjądrzy zarodka i jej zastosowania. Wprowadzanie DNA do pierwotnych komórek zarodkowych i jego zastosowanie. Transplantacja jąder komórkowych. Ekspresja transgenu. Aspekty etyczne.2
T-W-3Komórki raka zarodkowego (komórki EC). Pierwotne komórki zarodkowe (ES). Czynnik przeciwbiałaczkowy (LIF). Praktyczne możliwości wykorzystania zwierząt transgenicznych. Transgeniczne zwierzęta gospodarskie. Bioreaktory. Ksenotransplantacje.3
7

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Uczestnictwo w zajęciach.15
A-A-2Przygotowanie się do ćwiczeń.6
A-A-3Uczestnictwo w konsultacjach.2
A-A-4Przygotowanie się do zaliczenia ćwiczeń.7
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach.15
A-W-2Przygotowanie do wykładów.6
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia wykładów.9
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZO-S-O11.1_W01Student zna metody uzyskiwania zwierząt transgenicznych oraz możliwości ich wykorzystaniania w praktyce.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_W10zna metody, techniki i technologie chowu, hodowli i użytkowania zwierząt oraz posiada wiedzę o przetwórstwie i towaroznawczej ocenie produktów pochodzenia rolnego
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_W05wykazuje znajomość podstawowych metod, technik, technologii, narządzi i materiałów pozwalających wykorzystać i kształtować potencjał przyrody w celu poprawy jakości życia człowieka
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_W01ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
InzA_W05zna typowe technologie inżynierskie w zakresie studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studentów z metodami uzyskiwanie zwierząt transgenicznych.
Treści programoweT-W-1Transgeneza. Pojęcie „transgenicznego ssaka”. Techniki biologiczne nierównoznaczne z transgenezą. Rozmnażanie i rozwój myszy jako zwierzęcia modelowego wykorzystywanego w transgenezie.
T-A-1Rozród, hodowla i genetyka myszy. Szczepy myszy laboratoryjnych. Krzyżowanie wsteczne i wsobne. Mapowanie genów. Zrekombinowane szczepy wsobne. Krzyżówki międzygatunkowe. Komórki hybrydowe.
T-A-2Metody rekombinacji DNA (polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych, sekwencje minisatelitarne i mikrosatelitarne, wyspy CpG i sekwencje EST).
T-A-3Rola genu SRY w determinacji płci oraz pojęcie mysich rewertantów płciowych. Różnicowanie płci.
T-W-2Metody uzyskiwania ssaków transgenicznych. Mikroiniekcja do przedjądrzy zarodka i jej zastosowania. Wprowadzanie DNA do pierwotnych komórek zarodkowych i jego zastosowanie. Transplantacja jąder komórkowych. Ekspresja transgenu. Aspekty etyczne.
T-W-3Komórki raka zarodkowego (komórki EC). Pierwotne komórki zarodkowe (ES). Czynnik przeciwbiałaczkowy (LIF). Praktyczne możliwości wykorzystania zwierząt transgenicznych. Transgeniczne zwierzęta gospodarskie. Bioreaktory. Ksenotransplantacje.
T-A-4Modyfikacja genomu pierwotnych komórek zarodkowych. Uzyskiwanie chimer płciowych. Rola genów reporterowych. Transplantacja jąder komórek somatycznych.
T-A-5Projektowanie konstruktów genowych. Promotory i geny reporterowe. Ektopowa ekspresja genów. Integracja obcego fragmentu DNA do genomu.
T-A-6Prekursory i linie transgeniczne. Mutageneza ukierunkowana i pułapki genowe.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z zastosowaniem technik multimedialnych.
M-2Opis i wyjaśnienie.
Sposób ocenyS-2Ocena podsumowująca: Kolowkwium końcowe obejmujące zakres treści programowych wykładów.
S-3Ocena podsumowująca: Kolowkwium końcowe obejmujące zakres treści programowych ćwiczeń.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student zna tylko wybrane metody uzyskiwania zwierząt transgenicznych i w wąskim zakresie je opisuje. W minimalnym stopniu wskazuje również tylko niektóre możliwości wykorzystania zwierząt transgenicznych w praktyce.
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZO-S-O11.1_U01Student potrafi podjąć dyskusję na temat zalet i zagrożeń wynikających z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_U17Wykazuje umiejętność prawidłowego użytkowania zwierząt oraz stosuje podstawowe zasady ich hodowli
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_U01posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania potrzebnych informacji pochodzących z różnych źródeł i w różnych formach właściwych dla studiowanego kierunku studiów
R1A_U05dokonuje identyfikacji i standardowej analizy zjawisk wpływających na produkcję, jakość żywności, zdrowie zwierząt i ludzi, stan środowiska naturalnego i zasobów naturalnych oraz wykazuje znajomość zastosowania typowych technik i ich optymalizacji dostosowanych do studiowanego kierunku studiów
R1A_U06posiada zdolność podejmowania standardowych działań, z wykorzystaniem odpowiednich metod, technik, technologii, narzędzi i materiałów, rozwiązujących problemy w zakresie produkcji żywności, zdrowia zwierząt, stanu środowiska naturalnego i zasobów naturalnych oraz technicznych zadań inżynierskich zgodnych ze studiowanym kierunku studiów
R1A_U07posiada znajomość wad i zalet podejmowanych działań mających na celu rozwiązywanie zaistniałych problemów zawodowych - dla nabrania doświadczenia i doskonalenia kompetencji inżynierskich
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_U03potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne
InzA_U05potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów - istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
InzA_U08potrafi - zgodnie z zadaną specyfikacją - zaprojektować proste urządzenie, obiekt, system lub proces, typowe dla studiowanego kierunku studiów, używając właściwych metod, technik i narzędzi
Cel przedmiotuC-2Kształtowanie świadomości z potencjalnych zagrożeń wynikających z niekontrolowanego wykorzystywania zwierząt transgenicznych.
Treści programoweT-W-1Transgeneza. Pojęcie „transgenicznego ssaka”. Techniki biologiczne nierównoznaczne z transgenezą. Rozmnażanie i rozwój myszy jako zwierzęcia modelowego wykorzystywanego w transgenezie.
T-W-2Metody uzyskiwania ssaków transgenicznych. Mikroiniekcja do przedjądrzy zarodka i jej zastosowania. Wprowadzanie DNA do pierwotnych komórek zarodkowych i jego zastosowanie. Transplantacja jąder komórkowych. Ekspresja transgenu. Aspekty etyczne.
Metody nauczaniaM-3Metody aktywizujące (przygotowanie i wygłoszenie referatów przez studentów, dyskusja).
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena referatów przygotowanych i wygłoszonych przez studentów i zaangażowania w dyskusję.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student jest w stanie w minimalnym zakresie podjąć dyskusję i wskazać zalety i zagrożenia wynikające z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZO_1A_ZO-S-O11.1_K01Student ma świadomość znaczenia wiedzy, zna zalety i ograniczenia związane z wykorzystaniem zwierząt transgenicznych. Analizuje merytorycznie problem podejmując dyskusję w grupie.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZO_1A_K02postępuje zgodnie z podstawowymi zasadami etyki w zakresie użytkowania zwierząt i produkcji żywności
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaR1A_K03potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania
R1A_K04prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
R1A_K05ma świadomość znaczenia społecznej, zawodowej i etycznej odpowiedzialności za produkcję żywności wysokiej jakości, dobrostan zwierząt oraz kształtowanie i stan środowiska naturalnego
R1A_K06ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie szeroko rozumianego rolnictwa i środowiska
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_K01ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Cel przedmiotuC-2Kształtowanie świadomości z potencjalnych zagrożeń wynikających z niekontrolowanego wykorzystywania zwierząt transgenicznych.
Treści programoweT-W-1Transgeneza. Pojęcie „transgenicznego ssaka”. Techniki biologiczne nierównoznaczne z transgenezą. Rozmnażanie i rozwój myszy jako zwierzęcia modelowego wykorzystywanego w transgenezie.
T-A-1Rozród, hodowla i genetyka myszy. Szczepy myszy laboratoryjnych. Krzyżowanie wsteczne i wsobne. Mapowanie genów. Zrekombinowane szczepy wsobne. Krzyżówki międzygatunkowe. Komórki hybrydowe.
T-A-2Metody rekombinacji DNA (polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych, sekwencje minisatelitarne i mikrosatelitarne, wyspy CpG i sekwencje EST).
T-A-3Rola genu SRY w determinacji płci oraz pojęcie mysich rewertantów płciowych. Różnicowanie płci.
T-W-2Metody uzyskiwania ssaków transgenicznych. Mikroiniekcja do przedjądrzy zarodka i jej zastosowania. Wprowadzanie DNA do pierwotnych komórek zarodkowych i jego zastosowanie. Transplantacja jąder komórkowych. Ekspresja transgenu. Aspekty etyczne.
T-W-3Komórki raka zarodkowego (komórki EC). Pierwotne komórki zarodkowe (ES). Czynnik przeciwbiałaczkowy (LIF). Praktyczne możliwości wykorzystania zwierząt transgenicznych. Transgeniczne zwierzęta gospodarskie. Bioreaktory. Ksenotransplantacje.
T-A-4Modyfikacja genomu pierwotnych komórek zarodkowych. Uzyskiwanie chimer płciowych. Rola genów reporterowych. Transplantacja jąder komórek somatycznych.
T-A-5Projektowanie konstruktów genowych. Promotory i geny reporterowe. Ektopowa ekspresja genów. Integracja obcego fragmentu DNA do genomu.
T-A-6Prekursory i linie transgeniczne. Mutageneza ukierunkowana i pułapki genowe.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny z zastosowaniem technik multimedialnych.
M-2Opis i wyjaśnienie.
M-3Metody aktywizujące (przygotowanie i wygłoszenie referatów przez studentów, dyskusja).
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena referatów przygotowanych i wygłoszonych przez studentów i zaangażowania w dyskusję.
S-2Ocena podsumowująca: Kolowkwium końcowe obejmujące zakres treści programowych wykładów.
S-3Ocena podsumowująca: Kolowkwium końcowe obejmujące zakres treści programowych ćwiczeń.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Student jest w stanie w minimalnym zakresie podjąć dyskusji oraz wskazać zalety i zagrożenia wynikające z uzyskiwania zwierząt transgenicznych.
3,5
4,0
4,5
5,0