ZUT - Krajowe Ramy Kwalifikacji / Rok 2012/2013 / Wydział Techniki Morskiej i Transportu / Inżynieria bezpieczeństwa (S1) / Sylabus przedmiotu - Inżynieria bezpiecznej ewakuacji obiektów

Wydział Techniki Morskiej i Transportu - Inżynieria bezpieczeństwa (S1)

Sylabus przedmiotu Inżynieria bezpiecznej ewakuacji obiektów:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów	Inżynieria bezpieczeństwa
Forma studiów	studia stacjonarne	Poziom	pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta	inżynier
Obszary studiów	nauk technicznych, studiów inżynierskich
Profil	ogólnoakademicki
Moduł	—
Przedmiot	Inżynieria bezpiecznej ewakuacji obiektów
Specjalność	Inżynieria bezpieczeństwa pożarowego
Jednostka prowadząca	Katedra Technicznego Zabezpieczenia Okrętów
Nauczyciel odpowiedzialny	Agnieszka Ubowska <Agnieszka.Ubowska@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane)	2,0	ECTS (formy)	2,0
Forma zaliczenia	zaliczenie	Język	polski
Blok obieralny	—	Grupa obieralna	—

Formy dydaktyczne

Forma dydaktyczna	KOD	Semestr	Godziny	ECTS	Waga	Zaliczenie
projekty	P	7	15	1,0	0,41	zaliczenie
wykłady	W	7	15	1,0	0,59	zaliczenie

Wymagania wstępne

KOD	Wymaganie wstępne
W-1	Znajomość organizacji systemów bezpieczeństwa oraz technicznych systemów zabezpieczeń

Cele przedmiotu

KOD	Cel modułu/przedmiotu
C-1	Zapoznanie studentów z rodzajami ewakuacji, sposobem jej planowania i zasadami organizacji
C-2	Zapoznanie studentów z czynnikami wpływającymi na skuteczne i bezpieczne przeprowadzenie działań ewakuacyjnych
C-3	Ukształowanie wiadomości z zakresu wykorzystywania aktów prawnych przy rozwiązywaniu zagadnień związanych z bezpieczną ewakuacją
C-4	Przygotowanie i prowadzenie prezentacji dotyczących bezpiecznej ewakuacji obiektów
C-5	Ukształtowanie świadomości związanej z bezpieczeństwem ewakuacji.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KOD	Treść programowa	Godziny
projekty
T-P-1	Ocena stanu zabezpieczeń podczas ewakuacji; dobór systemu zabezpieczającego. Określanie czynników zwiększających ryzyko podczas ewakuacji. Konstruowanie rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo ewakuacji.	15
		15
wykłady
T-W-1	Zakres i cel przedmiotu. Zapoznanie studentów z programem przedmiotu i literaturą. Ustalenie zasady zaliczenia form zająć i przedmiotu.	1
T-W-2	Ewakuacja – podstawowe pojęcia i definicje. Sygnały alarmowe. Podstawowe zasady ewakuacji ludzi z obiektów budowlanych.	1
T-W-3	Ewakuacja na skutek pożaru. Czynnik ludzki podczas ewakuacji.	1
T-W-4	Sposób konstruowania i oznaczania dróg ewakuacyjnych. System komputerowej wizualizacji planów ewakuacyjnych.	2
T-W-5	Wyjścia ewakuacyjne a ochrona osób i mienia w obiektach budowlanych.	1
T-W-6	Parametry wpływające na prędkość ewakuacji: początkowe rozmieszczenie ludzi, wybór kierunku ewakuacji, dostępność dróg ewakuacji.	1
T-W-7	Ewakuacja w budynkach mieszkalnych. Ewakuacja w budynkach użyteczność publicznej.	1
T-W-8	Ewakuacja z miejsca pracy; ćwiczebne alarmy ewakuacyjne. Ewakuacji ludzi z obiektów widowiskowo - sportowych.	1
T-W-9	Ewakuacja na statku. Ewakuacja podczas dużych imprez masowych. Katastrofy budowlane.	2
T-W-10	Zasady ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia (pożar, wybuch, powódź, huragan, katastrofa chemiczna, groźba prowadzenia działań militarnych). Rodzaje ewakuacji i ich organizacja.	1
T-W-11	Plany ewakuacji: plany reagowania kryzysowego, plany obrony cywilnej. Ewidencja podczas ewakuacji. Sposoby ewakuacji poszkodowanych.	1
T-W-12	Symulacje ewakuacji przy użyciu technik komputerowych.	1
T-W-13	Praca kontrolna - pisemna	1
		15

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KOD	Forma aktywności	Godziny
projekty
A-P-1	Uczestnictwo w konsultacjach	7
A-P-2	Studiowanie wymaganej literatury	5
A-P-3	Przygotowanie projektu	5
A-P-4	Przygotowanie prezentacji	2
A-P-5	Uczestnictwo w prezentacjach realizowanych projektów	6
		25
wykłady
A-W-1	Uczestnictwo w wykładach	14
A-W-2	Studiowanie literatury przedmiotu	5
A-W-3	Przygotowanie do zaliczenia wykładów	5
A-W-4	Uczestnictwo w zaliczeniu przedmiotu w ramach wykładów	1
		25

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KOD	Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1	Wykład problemowy w formie prezentacji multimedialnych
M-2	Objaśnienie
M-3	Dyskusja

Sposoby oceny

KOD	Sposób oceny
S-1	Ocena podsumowująca: Zaliczenie wykładu: sprawdzian kontrolny
S-2	Ocena formująca: Projekt: Ocenie podlega pisemne opracowanie projektu oraz jego zreferowanie.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
IB_1A_D1-14_W01 Student ma uporządkowaną wiedzę z zakresu identyfikowania zagrożeń związanych z ewakuacją, zna techniki ich identyfikowania. Potrafi określić czynniki wpływające na przebieg ewakuacji oraz zaproponować rozwiązania techniczne zmniejszające negatywne skutki zagrożeń podczas ewakuacji.	IB_1A_W14, IB_1A_W16, IB_1A_W34	T1A_W04, T1A_W07, T1A_W08	InzA_W02, InzA_W03, InzA_W05	C-3, C-1, C-2, C-4	T-P-1, T-W-5, T-W-8, T-W-10, T-W-7, T-W-6, T-W-3, T-W-11, T-W-4, T-W-2, T-W-9, T-W-12	M-1, M-3, M-2	S-2, S-1

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
IB_1A_D1-14_U01 Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje niezbędne informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować wnioski. Wykorzystuje przy tym techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.	IB_1A_U01, IB_1A_U03, IB_1A_U04, IB_1A_U05, IB_1A_U08, IB_1A_U13, IB_1A_U15, IB_1A_U16, IB_1A_U17	T1A_U01, T1A_U02, T1A_U03, T1A_U04, T1A_U06, T1A_U07, T1A_U13, T1A_U14, T1A_U15, T1A_U16	InzA_U05, InzA_U06, InzA_U07, InzA_U08	C-4	T-P-1	M-3, M-2	S-2

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
IB_1A_D1-14_K01 Student poznawszy głębiej zagadnienia związane z tematyką bezpiecznej ewakuacji ma świadomość odpowiedzialności za wyniki własnej pracy i jej wpływy na poprawę bezpieczeństwa, rozumie aspekt społeczny swej dzialalności, rozumie możliwości zwiększenia efektów przez pracę w zespole; potrafi krytycznie ocenić rozwiązania dotyczące bezpiecznej ewakuacji i wskazać na ich słabe i mocne strony.	IB_1A_K04, IB_1A_K07, IB_1A_K08	T1A_K02, T1A_K03, T1A_K04, T1A_K05, T1A_K07	InzA_K01	C-4, C-5	T-P-1	M-3	S-2

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
IB_1A_D1-14_W01 Student ma uporządkowaną wiedzę z zakresu identyfikowania zagrożeń związanych z ewakuacją, zna techniki ich identyfikowania. Potrafi określić czynniki wpływające na przebieg ewakuacji oraz zaproponować rozwiązania techniczne zmniejszające negatywne skutki zagrożeń podczas ewakuacji.	2,0	Student nie ma wiedzy podstawowej w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lub posiada wiedzę nieuporządkowaną i obarczoną zasadniczymi błędami merytorycznymi albo myli i nie rozumie podstawowych pojęć i definicji z obszaru danego efektu.
	3,0	Student ma wiedzę podstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lecz nie w pełni uporządkowaną i obarczoną pojedynczymi błędami merytorycznymi albo popełnia pomyłki i nie rozumie w pełni podstawowych pojęć i definicji z obszaru danego efektu.
	3,5	Student ma wiedzę podstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lecz nie w pełni uporządkowaną. Zdarzają sie pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu.
	4,0	Student ma wiedzę ponadpodstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu i w pełni uporządkowaną. Zdarzają sie pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu.
	4,5	Student ma wiedzę ponadpodstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu w pełni uporządkowaną. Nie popełnia błędów merytorycznych ale sporadycznie popełnia pomyłki, lecz rozumie i interpretuje poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu. Potrafi wymienić przykłady i wskazać praktyczne zastosowania elementu wiedzy z danego obszaru.
	5,0	Student ma wiedzę poszerzoną, wymaganą dla przedstawienia problemu, w pełni uporządkowaną. Nie popełnia błędów merytorycznych ani pomyłek; rozumie i interpretuje ze zrozumieniem podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu. Potrafi wymienić przykłady i wskazać praktyczne zastosowania elementu wiedzy z danego obszaru oraz wytłumaczyć je w kontekście wiedzy z innych obszarów.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
IB_1A_D1-14_U01 Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje niezbędne informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować wnioski. Wykorzystuje przy tym techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.	2,0	Student nie potrafi zrealizować projektu o charakterze praktycznym. Nie potrafi pozyskiwać niezbędnych informacji z literatury oraz innych baz danych. Nie potrafi również przygotować zwięzłej prezentacji dotyczącej powierzonego problemu. Student nie potrafi przekazywać informacji technicznych związanych z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	3,0	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje podstawowe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować proste wnioski, popełnia przy tym drobne błędy. Wykorzystuje podstawowe techniki informacyjno-komunikacyjne, proste metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją, popełniając przy tym drobne błędy. Potrafi w prosty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	3,5	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje podstawowe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować proste wnioski. Wykorzystuje podstawowe techniki informacyjno-komunikacyjne, proste metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w prosty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	4,0	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować poszerzone wnioski, popełnia przy tym drobne błędy. Wykorzystuje techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w jasny i przejrzysty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji, popełnia przy tym drobne błędy.
	4,5	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje właściwe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować poszerzone wnioski. Wykorzystuje techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w jasny i przejrzysty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	5,0	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje właściwe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować złożone wnioski. Wykorzystuje przy tym techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w jasny i przejrzysty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
IB_1A_D1-14_K01 Student poznawszy głębiej zagadnienia związane z tematyką bezpiecznej ewakuacji ma świadomość odpowiedzialności za wyniki własnej pracy i jej wpływy na poprawę bezpieczeństwa, rozumie aspekt społeczny swej dzialalności, rozumie możliwości zwiększenia efektów przez pracę w zespole; potrafi krytycznie ocenić rozwiązania dotyczące bezpiecznej ewakuacji i wskazać na ich słabe i mocne strony.	2,0	Student nie stosuje w praktyce zasad odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania, w tym starannego doboru metod i wykonania obliczeń, nie współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania nałożonego zadania.
	3,0	Student stosuje w stopniu podstawowym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania, w tym starannego doboru metod i wykonania obliczeń, ale pomimo to popełnia błędy w tym postępowaniu wymagające kontroli i korekt, Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania badań jedynie w formie odtwórczej, nie ma zdolności ani predyspozycji do funkcji kierowania zespołem. Nie potrafi wyjaśnić i nie rozumie szerszego kontekstu i celu wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	3,5	Student stosuje w stopniu podstawowym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - popełnia jednak sporadyczne błędy w tym postępowaniu wymagające kontroli i korekt, Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania badań jedynie w formie odtwórczej, nie ma zdolności ani predyspozycji do funkcji kierowania zespołem. Rozumie i potrafi wyjaśnić w stopniu podstawowym szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	4,0	Student stosuje w stopniu dobrym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - nie popełnia błędów w tym postępowaniu. Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania zadań, ma podstawowe zdolności do kierowania zespołem. Rozumie i potrafi wyjaśnić szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	4,5	Student stosuje w stopniu dobrym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - nie popełnia błędów w tym postępowaniu. Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania zadań, ma wyróżniające zdolności do kierowania zespołem. Rozumie i potrafi wyjaśnić szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	5,0	Student stosuje w stopniu wzorowym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - nie popełnia błędów w tym postępowaniu. Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania zadań. Rozumie i potrafi wyjaśnić szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.. W pracy zespołowej wykazuje wyróżniające zdolności i predyspozycje do funkcji kierowania zespołem - z reguły samoistnie lub z wyboru członków grupy kieruje pracą zespołową.

Literatura podstawowa

Hetmann A., Markiewicz D., Fiszer K., Bezpieczny Budynek: aktualne wymogi wykonania i eksploatacji oraz dostosowanie do wymogów Inspekcji Nadzoru Budowlanego, T. 2., Wydawnictwo FORUM, Poznań, 2007
Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r., w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, Dz. U. Nr 80 poz. 563 z 2006, 2006
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r., o ochronie przeciwpożarowej. Dz. U. Nr 147 z 2002 r. poz. 1229, z 2003 r. Nr 52, poz. 452, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, z 2005 r. Nr 100, poz. 835 i 836, 1991
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r., o zarządzaniu kryzysowym. Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 590, 2007

Literatura dodatkowa

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 grudnia 2002 r., w sprawie sposobu tworzenia gminnego zespołu reagowania, powiatowego i wojewódzkiego zespołu reagowania kryzysowego oraz Rządowego Zespołu Koordynacji Kryzysowej i ich funkcjonowania, 2002
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r., o powszechnym obowiązku obrony RP. Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416, 1967
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r., o stanie klęski żywiołowej. Dz. U. z dnia 22 maja 2002 r., 2002

Treści programowe - projekty

KOD	Treść programowa	Godziny
T-P-1	Ocena stanu zabezpieczeń podczas ewakuacji; dobór systemu zabezpieczającego. Określanie czynników zwiększających ryzyko podczas ewakuacji. Konstruowanie rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo ewakuacji.	15
		15

Treści programowe - wykłady

KOD	Treść programowa	Godziny
T-W-1	Zakres i cel przedmiotu. Zapoznanie studentów z programem przedmiotu i literaturą. Ustalenie zasady zaliczenia form zająć i przedmiotu.	1
T-W-2	Ewakuacja – podstawowe pojęcia i definicje. Sygnały alarmowe. Podstawowe zasady ewakuacji ludzi z obiektów budowlanych.	1
T-W-3	Ewakuacja na skutek pożaru. Czynnik ludzki podczas ewakuacji.	1
T-W-4	Sposób konstruowania i oznaczania dróg ewakuacyjnych. System komputerowej wizualizacji planów ewakuacyjnych.	2
T-W-5	Wyjścia ewakuacyjne a ochrona osób i mienia w obiektach budowlanych.	1
T-W-6	Parametry wpływające na prędkość ewakuacji: początkowe rozmieszczenie ludzi, wybór kierunku ewakuacji, dostępność dróg ewakuacji.	1
T-W-7	Ewakuacja w budynkach mieszkalnych. Ewakuacja w budynkach użyteczność publicznej.	1
T-W-8	Ewakuacja z miejsca pracy; ćwiczebne alarmy ewakuacyjne. Ewakuacji ludzi z obiektów widowiskowo - sportowych.	1
T-W-9	Ewakuacja na statku. Ewakuacja podczas dużych imprez masowych. Katastrofy budowlane.	2
T-W-10	Zasady ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia (pożar, wybuch, powódź, huragan, katastrofa chemiczna, groźba prowadzenia działań militarnych). Rodzaje ewakuacji i ich organizacja.	1
T-W-11	Plany ewakuacji: plany reagowania kryzysowego, plany obrony cywilnej. Ewidencja podczas ewakuacji. Sposoby ewakuacji poszkodowanych.	1
T-W-12	Symulacje ewakuacji przy użyciu technik komputerowych.	1
T-W-13	Praca kontrolna - pisemna	1
		15

Formy aktywności - projekty

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-P-1	Uczestnictwo w konsultacjach	7
A-P-2	Studiowanie wymaganej literatury	5
A-P-3	Przygotowanie projektu	5
A-P-4	Przygotowanie prezentacji	2
A-P-5	Uczestnictwo w prezentacjach realizowanych projektów	6
		25

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-W-1	Uczestnictwo w wykładach	14
A-W-2	Studiowanie literatury przedmiotu	5
A-W-3	Przygotowanie do zaliczenia wykładów	5
A-W-4	Uczestnictwo w zaliczeniu przedmiotu w ramach wykładów	1
		25

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	IB_1A_D1-14_W01	Student ma uporządkowaną wiedzę z zakresu identyfikowania zagrożeń związanych z ewakuacją, zna techniki ich identyfikowania. Potrafi określić czynniki wpływające na przebieg ewakuacji oraz zaproponować rozwiązania techniczne zmniejszające negatywne skutki zagrożeń podczas ewakuacji.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	IB_1A_W14	ma uporządkowaną wiedzę w zakresie identyfikowania zagrożeń, metod określania i oceny skutków zagrożeń
	IB_1A_W16	zna techniki i narzędzia wykrywania, identyfikowania i pomiaru zagrożeń
	IB_1A_W34	zna typowe technologie inżynierskie w zakresie inżynierii bezpieczeństwa
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	T1A_W04	ma szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_W07	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_W08	ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia społecznych, ekonomicznych, prawnych i innych pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_W02	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
	InzA_W03	ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia społecznych, ekonomicznych, prawnych i innych uwarunkowań działalności inżynierskiej
	InzA_W05	zna typowe technologie inżynierskie w zakresie studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotu	C-3	Ukształowanie wiadomości z zakresu wykorzystywania aktów prawnych przy rozwiązywaniu zagadnień związanych z bezpieczną ewakuacją
	C-1	Zapoznanie studentów z rodzajami ewakuacji, sposobem jej planowania i zasadami organizacji
	C-2	Zapoznanie studentów z czynnikami wpływającymi na skuteczne i bezpieczne przeprowadzenie działań ewakuacyjnych
	C-4	Przygotowanie i prowadzenie prezentacji dotyczących bezpiecznej ewakuacji obiektów
Treści programowe	T-P-1	Ocena stanu zabezpieczeń podczas ewakuacji; dobór systemu zabezpieczającego. Określanie czynników zwiększających ryzyko podczas ewakuacji. Konstruowanie rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo ewakuacji.
	T-W-5	Wyjścia ewakuacyjne a ochrona osób i mienia w obiektach budowlanych.
	T-W-8	Ewakuacja z miejsca pracy; ćwiczebne alarmy ewakuacyjne. Ewakuacji ludzi z obiektów widowiskowo - sportowych.
	T-W-10	Zasady ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia (pożar, wybuch, powódź, huragan, katastrofa chemiczna, groźba prowadzenia działań militarnych). Rodzaje ewakuacji i ich organizacja.
	T-W-7	Ewakuacja w budynkach mieszkalnych. Ewakuacja w budynkach użyteczność publicznej.
	T-W-6	Parametry wpływające na prędkość ewakuacji: początkowe rozmieszczenie ludzi, wybór kierunku ewakuacji, dostępność dróg ewakuacji.
	T-W-3	Ewakuacja na skutek pożaru. Czynnik ludzki podczas ewakuacji.
	T-W-11	Plany ewakuacji: plany reagowania kryzysowego, plany obrony cywilnej. Ewidencja podczas ewakuacji. Sposoby ewakuacji poszkodowanych.
	T-W-4	Sposób konstruowania i oznaczania dróg ewakuacyjnych. System komputerowej wizualizacji planów ewakuacyjnych.
	T-W-2	Ewakuacja – podstawowe pojęcia i definicje. Sygnały alarmowe. Podstawowe zasady ewakuacji ludzi z obiektów budowlanych.
	T-W-9	Ewakuacja na statku. Ewakuacja podczas dużych imprez masowych. Katastrofy budowlane.
	T-W-12	Symulacje ewakuacji przy użyciu technik komputerowych.
Metody nauczania	M-1	Wykład problemowy w formie prezentacji multimedialnych
	M-3	Dyskusja
	M-2	Objaśnienie
Sposób oceny	S-2	Ocena formująca: Projekt: Ocenie podlega pisemne opracowanie projektu oraz jego zreferowanie.
Sposób oceny	S-1	Ocena podsumowująca: Zaliczenie wykładu: sprawdzian kontrolny
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie ma wiedzy podstawowej w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lub posiada wiedzę nieuporządkowaną i obarczoną zasadniczymi błędami merytorycznymi albo myli i nie rozumie podstawowych pojęć i definicji z obszaru danego efektu.
	3,0	Student ma wiedzę podstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lecz nie w pełni uporządkowaną i obarczoną pojedynczymi błędami merytorycznymi albo popełnia pomyłki i nie rozumie w pełni podstawowych pojęć i definicji z obszaru danego efektu.
	3,5	Student ma wiedzę podstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lecz nie w pełni uporządkowaną. Zdarzają sie pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu.
	4,0	Student ma wiedzę ponadpodstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu i w pełni uporządkowaną. Zdarzają sie pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu.
	4,5	Student ma wiedzę ponadpodstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu w pełni uporządkowaną. Nie popełnia błędów merytorycznych ale sporadycznie popełnia pomyłki, lecz rozumie i interpretuje poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu. Potrafi wymienić przykłady i wskazać praktyczne zastosowania elementu wiedzy z danego obszaru.
	5,0	Student ma wiedzę poszerzoną, wymaganą dla przedstawienia problemu, w pełni uporządkowaną. Nie popełnia błędów merytorycznych ani pomyłek; rozumie i interpretuje ze zrozumieniem podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu. Potrafi wymienić przykłady i wskazać praktyczne zastosowania elementu wiedzy z danego obszaru oraz wytłumaczyć je w kontekście wiedzy z innych obszarów.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	IB_1A_D1-14_U01	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje niezbędne informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować wnioski. Wykorzystuje przy tym techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	IB_1A_U01	potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł; także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie inżynierii bezpieczeństwa; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, formułować i uzasadniać opinie, a także wyciągać wnioski
	IB_1A_U03	potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych technik w środowisku zawodowym oraz w innych środowiskach, zwłaszcza w zakresie dotyczącym zagadnień technicznych właściwych dla inżynierii bezpieczeństwa; potrafi przekazać informacje techniczne o zagrożeniach i niebezpieczeństwach w sposób zrozumiały osobom z wyższego i średniego szczebla zarządzania, ale także osobom nie posiadającym kompetencji ani kwalifikacji technicznych
	IB_1A_U04	potrafi przygotować w języku polskim, a także w sposób skrócony w języku obcym uznawanym za podstawowy dla dziedziny nauk technicznych i dyscyplin naukowych właściwych dla inżynierii bezpieczeństwa, dobrze udokumentowane opracowanie problemów z zakresu inżynierii bezpieczeństwa; potrafi opracować dokumentację i przedstawić opis oraz rozwiązanie prostego zadania inżynierskiego, opracować i przedstawić wnioski i wytyczne wynikające dla użytkownika lub adresata opracowania
	IB_1A_U05	potrafi przygotować i przedstawić w języku polskim i języku obcym prezentację dotyczącą szczegółowych zagadnień z zakresu inżynierii bezpieczeństwa
	IB_1A_U08	potrafi posługiwać się technikami informacyjno-komunikacyjnymi właściwymi dla realizacji zadań typowych dla działalności inżynierskiej
	IB_1A_U13	potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić istniejące rozwiązania techniczne, urządzenia, obiekty, systemy, podstawowe procesy technologiczne i produkcyjne, zastosowane metody eksploatacji, rózne rodzaje usług - zwłaszcza w powiązaniu z kryteriami stosowanymi w inżynierii bezpieczeństwa.
	IB_1A_U15	potrafi dokonać identyfikacji i sformułować specyfikację prostych zadań inżynierskich o charakterze praktycznym, charakterystycznych dla inżynierii bezpieczeństwa
	IB_1A_U16	potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego, o charakterze praktycznym, charakterystycznych dla inżynierii bezpieczeństwa oraz potrafi wybrać i zastosować właściwa metodę i narzędzia dla tego celu
	IB_1A_U17	potrafi, zgodnie z zadaną specyfikacją, zaprojektować oraz zrealizować proste urządzenie, obiekt, instalację, system lub proces, typowe dla inżynierii bezpieczeństwa, używając do tego celu właściwych metod, technik i narzędzi
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	T1A_U01	potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie studiowanego kierunku studiów; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie
	T1A_U02	potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych technik w środowisku zawodowym oraz w innych środowiskach
	T1A_U03	potrafi przygotować w języku polskim i języku obcym, uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów, dobrze udokumentowane opracowanie problemów z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_U04	potrafi przygotować i przedstawić w języku polskim i języku obcym prezentację ustną, dotyczącą szczegółowych zagadnień z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_U06	ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego
	T1A_U07	potrafi posługiwać się technikami informacyjno-komunikacyjnymi właściwymi do realizacji zadań typowych dla działalności inżynierskiej
	T1A_U13	potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów - istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
	T1A_U14	potrafi dokonać identyfikacji i sformułować specyfikację prostych zadań inżynierskich o charakterze praktycznym, charakterystycznych dla studiowanego kierunku studiów
	T1A_U15	potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego o charakterze praktycznym, charakterystycznego dla studiowanego kierunku studiów oraz wybrać i zastosować właściwą metodę i narzędzia
	T1A_U16	potrafi - zgodnie z zadaną specyfikacją - zaprojektować oraz zrealizować proste urządzenie, obiekt, system lub proces, typowe dla studiowanego kierunku studiów, używając właściwych metod, technik i narzędzi
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_U05	potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów - istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
	InzA_U06	potrafi dokonać identyfikacji i sformułować specyfikację prostych zadań inżynierskich o charakterze praktycznym, charakterystycznych dla studiowanego kierunku studiów
	InzA_U07	potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego o charakterze praktycznym, charakterystycznego dla studiowanego kierunku studiów oraz wybrać i zastosować właściwą metodę i narzędzia
	InzA_U08	potrafi - zgodnie z zadaną specyfikacją - zaprojektować proste urządzenie, obiekt, system lub proces, typowe dla studiowanego kierunku studiów, używając właściwych metod, technik i narzędzi
Cel przedmiotu	C-4	Przygotowanie i prowadzenie prezentacji dotyczących bezpiecznej ewakuacji obiektów
Treści programowe	T-P-1	Ocena stanu zabezpieczeń podczas ewakuacji; dobór systemu zabezpieczającego. Określanie czynników zwiększających ryzyko podczas ewakuacji. Konstruowanie rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo ewakuacji.
Metody nauczania	M-3	Dyskusja
Metody nauczania	M-2	Objaśnienie
Sposób oceny	S-2	Ocena formująca: Projekt: Ocenie podlega pisemne opracowanie projektu oraz jego zreferowanie.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie potrafi zrealizować projektu o charakterze praktycznym. Nie potrafi pozyskiwać niezbędnych informacji z literatury oraz innych baz danych. Nie potrafi również przygotować zwięzłej prezentacji dotyczącej powierzonego problemu. Student nie potrafi przekazywać informacji technicznych związanych z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	3,0	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje podstawowe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować proste wnioski, popełnia przy tym drobne błędy. Wykorzystuje podstawowe techniki informacyjno-komunikacyjne, proste metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją, popełniając przy tym drobne błędy. Potrafi w prosty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	3,5	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje podstawowe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować proste wnioski. Wykorzystuje podstawowe techniki informacyjno-komunikacyjne, proste metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w prosty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	4,0	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować poszerzone wnioski, popełnia przy tym drobne błędy. Wykorzystuje techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w jasny i przejrzysty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji, popełnia przy tym drobne błędy.
	4,5	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje właściwe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować poszerzone wnioski. Wykorzystuje techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w jasny i przejrzysty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.
	5,0	Realizując projekt o charakterze praktycznym student pozyskuje właściwe informacje z literatury i innych baz danych. Na jej podstawie potrafi wyciągać opinie i formułować złożone wnioski. Wykorzystuje przy tym techniki informacyjno-komunikacyjne, metody i narzędzia właściwe do rozwiązania danego problemu. Jako podsumowanie projektu potrafi przygotować zwięzłą prezentację i zaprezentować ją. Potrafi w jasny i przejrzysty sposób przekazywać informacje techniczne związane z zagrożeniami towarzyszącymi ewakuacji.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	IB_1A_D1-14_K01	Student poznawszy głębiej zagadnienia związane z tematyką bezpiecznej ewakuacji ma świadomość odpowiedzialności za wyniki własnej pracy i jej wpływy na poprawę bezpieczeństwa, rozumie aspekt społeczny swej dzialalności, rozumie możliwości zwiększenia efektów przez pracę w zespole; potrafi krytycznie ocenić rozwiązania dotyczące bezpiecznej ewakuacji i wskazać na ich słabe i mocne strony.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	IB_1A_K04	ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną oraz gotowość podporządkowania się zasadom pracy w zespole i ponoszenia odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania
	IB_1A_K07	jest wrażliwy na występujące zagrożenia bezpieczeństwa i ma świadomość związanego z nimi ryzyka; posiada umiejętność krytycznej oceny oraz potrafi formułować i komunikować opinie dotyczące zagadnień bezpieczeństwa
	IB_1A_K08	rozumie społeczne aspekty praktycznego stosowania zdobytej wiedzy i umiejętności oraz związaną z tym odpowiedzialność
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	T1A_K02	ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
	T1A_K03	potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
	T1A_K04	potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania
	T1A_K05	prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
	T1A_K07	ma świadomość roli społecznej absolwenta uczelni technicznej, a zwłaszcza rozumie potrzebę formułowania i przekazywania społeczeństwu, w szczególności poprzez środki masowego przekazu, informacji i opinii dotyczących osiągnięć techniki i innych aspektów działalności inżynierskiej; podejmuje starania, aby przekazać takie informacje i opinie w sposób powszechnie zrozumiały
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_K01	ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Cel przedmiotu	C-4	Przygotowanie i prowadzenie prezentacji dotyczących bezpiecznej ewakuacji obiektów
Cel przedmiotu	C-5	Ukształtowanie świadomości związanej z bezpieczeństwem ewakuacji.
Treści programowe	T-P-1	Ocena stanu zabezpieczeń podczas ewakuacji; dobór systemu zabezpieczającego. Określanie czynników zwiększających ryzyko podczas ewakuacji. Konstruowanie rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo ewakuacji.
Metody nauczania	M-3	Dyskusja
Sposób oceny	S-2	Ocena formująca: Projekt: Ocenie podlega pisemne opracowanie projektu oraz jego zreferowanie.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie stosuje w praktyce zasad odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania, w tym starannego doboru metod i wykonania obliczeń, nie współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania nałożonego zadania.
	3,0	Student stosuje w stopniu podstawowym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania, w tym starannego doboru metod i wykonania obliczeń, ale pomimo to popełnia błędy w tym postępowaniu wymagające kontroli i korekt, Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania badań jedynie w formie odtwórczej, nie ma zdolności ani predyspozycji do funkcji kierowania zespołem. Nie potrafi wyjaśnić i nie rozumie szerszego kontekstu i celu wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	3,5	Student stosuje w stopniu podstawowym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - popełnia jednak sporadyczne błędy w tym postępowaniu wymagające kontroli i korekt, Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania badań jedynie w formie odtwórczej, nie ma zdolności ani predyspozycji do funkcji kierowania zespołem. Rozumie i potrafi wyjaśnić w stopniu podstawowym szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	4,0	Student stosuje w stopniu dobrym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - nie popełnia błędów w tym postępowaniu. Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania zadań, ma podstawowe zdolności do kierowania zespołem. Rozumie i potrafi wyjaśnić szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	4,5	Student stosuje w stopniu dobrym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - nie popełnia błędów w tym postępowaniu. Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania zadań, ma wyróżniające zdolności do kierowania zespołem. Rozumie i potrafi wyjaśnić szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.
	5,0	Student stosuje w stopniu wzorowym w praktyce zasady odpowiedzialnego podejścia do rozwiązania poleconego zadania oceny ryzyka, w tym starannego doboru metod obliczeniowych, starannego i dokładnego wykonywania obliczeń - nie popełnia błędów w tym postępowaniu. Współpracuje z zespołem w trakcie wykonywania zadań. Rozumie i potrafi wyjaśnić szerszy kontekst społeczny i przydatność oraz cel wykonywanych zadań i uzyskiwanych ocen.. W pracy zespołowej wykazuje wyróżniające zdolności i predyspozycje do funkcji kierowania zespołem - z reguły samoistnie lub z wyboru członków grupy kieruje pracą zespołową.