Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Techniki Morskiej i Transportu - Transport (N1)

Sylabus przedmiotu Maszyny cieplne:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Transport
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów nauk technicznych, studiów inżynierskich
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Maszyny cieplne
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Maszyn Cieplnych i Siłowni Okrętowych
Nauczyciel odpowiedzialny Wojciech Zeńczak <Wojciech.Zenczak@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 3,0 ECTS (formy) 3,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 7 Grupa obieralna 1

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
laboratoriaL5 5 1,00,41zaliczenie
wykładyW5 10 2,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Znajomośc podstaw termodynamiki i konstrukcji maszyn

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Opanowanie podstaw budowy, działania i eksploatacji sprężarek oraz silników tłokowych i turbinowych stosowanych w pojazdach transportowych

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
laboratoria
T-L-1Praktyczne zapoznanie się z problematyką budowy i działania silników spalinowych1
T-L-2Doświadczalne wyznaczanie parametrów pracy poszczególnych instalacji silnika spalinowego1
T-L-3Wyznaczanie doświadczalne podstawowych wskażników pracy oraz wybranych charakterystyk silnika spalinowego1
T-L-4Praktyczne zapoznanie się z budową silników turbinowych1
T-L-5Zaliczenie1
5
wykłady
T-W-1Klasyfikacja i podstawy teoretyczne maszyn cieplnych.1
T-W-2Podstawowe procesy robocze w silnikach spalinowych. Wskaźniki pracy silników spalinowych1
T-W-3Charakterystyki silników stosowanych w pojazdach transportowych1
T-W-4Budowa konstrukcyjna silników spalinowych: elementy kadłuba, układu korbowego i układu rozrządu1
T-W-5Budowa i działanie instalacji silnika: zasilania paliwem, chłodzenia, smarowania, rozruchu, systemu doładowania1
T-W-6Wskażniki pracy oraz charakterystyki turbinowych spalinowych1
T-W-7Turbiny parowe i ich zastosowanie na statkch1
T-W-8Oddziaływanie silnika spalinowego na środowisko. Systemy oczyszczania spalin.1
T-W-9Sprężanie gazów oraz podstawy budowy sprężarek tłokowych i wirnikowych1
T-W-10Zaliczenie1
10

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
laboratoria
A-L-1uczestnictwo w zajęciach5
A-L-2Studiowanie literatury8
A-L-3Studiowanie źródeł internetowych9
A-L-4Przygotowanie do zaliczenia4
26
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach10
A-W-2Studiowanie literatury15
A-W-3Studiowanie źródeł internetowych15
A-W-4Przygotowania do zaliczenia10
50

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny, ćwiczenia laboratoryjne

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: Test z treści wykładowych, test z treści ćwiczeń laboratoryjnych

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TR_1A_C21-1_W01
Ma wiedzę dotyczącą budowy i eksploatacji sprężarek i silników stosowanych w pojazdach transportowych, jak również rozumie wpływ ich właściwej eksploatacji na wydłużenie cyklu życia.
TR_1A_W07, TR_1A_W10T1A_W02, T1A_W03, T1A_W04, T1A_W05, T1A_W06, T1A_W07InzA_W01, InzA_W02C-1T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TR_1A_C21-1_U01
Posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania potrzebnych informacji dotyczących maszyn cieplnych. Potrafi uzyskane informacje analizować, interpretować, wyciągać wnioski oraz dostrzegać aspekty systemowe i pozatechniczne w tym środowiskowe.
TR_1A_U01, TR_1A_U11, TR_1A_U13, TR_1A_U09T1A_U01, T1A_U08, T1A_U10, T1A_U13InzA_U01, InzA_U03, InzA_U05C-1T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TR_1A_C21-1_K01
Ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne i społeczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje w zakresie dotyczącym doboru i eksploatacji maszyn cieplnych w stosowanych w transporcie
TR_1A_K02, TR_1A_K07T1A_K02, T1A_K07InzA_K01C-1T-W-8M-1S-1

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TR_1A_C21-1_W01
Ma wiedzę dotyczącą budowy i eksploatacji sprężarek i silników stosowanych w pojazdach transportowych, jak również rozumie wpływ ich właściwej eksploatacji na wydłużenie cyklu życia.
2,0Student nie wykazuje żadnej wiedzy adekwatnej do efektu kształcenia
3,0Student wykazuje elementarną wiedzę adekwatną do efektu kształcenia
3,5Student poprawnie identyfikuje podstawowe zagadnienia wymaganego przez efekt zakresu kształcenia
4,0Student wykazuje pełną wiedzę w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
4,5Student wykazuje pełną wiedzę w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie oraz uzupełniającą wiedzę literaturową
5,0Student wykazuje pełną wiedzę w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie, uzupełniającą wiedzę literaturową oraz wiedzę praktyczną

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TR_1A_C21-1_U01
Posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania potrzebnych informacji dotyczących maszyn cieplnych. Potrafi uzyskane informacje analizować, interpretować, wyciągać wnioski oraz dostrzegać aspekty systemowe i pozatechniczne w tym środowiskowe.
2,0Student nie potrafi w najprostszy sposób zaprezentować umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
3,0Student prezentuje elementarne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
3,5Student prezentuje podstawowe umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
4,0Student prezentuje pełnię umiejętności w wymaganym zakresie efektu kształcenia.
4,5Student prezentuje pełnię umiejętności i wykorzystuje je do rozwiązywania problemu w wymaganym zakresie efektu kształcenia.
5,0Student prezentuje pełnię umiejętności i wykorzystuje je do rozwiązywania problemu w wymaganym zakresie efektu kształcenia, a także proponuje modyfikacje rozwiązań.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
TR_1A_C21-1_K01
Ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne i społeczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje w zakresie dotyczącym doboru i eksploatacji maszyn cieplnych w stosowanych w transporcie
2,0Student nie wykazuje żadnych kompetencji społecznych
3,0Student wykazuje elementarne kompetencje społeczne adekwatne do efektu kształcenia
3,5Student wykazuje podstawowe kompetencje społeczne w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
4,0Student wykazuje pełnię oczekiwanych kompetencji społecznych w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
4,5Student wykazuje pełnię oczekiwanych kompetencji społecznych w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie i wykazuje przedsiębiorczość
5,0Student wykazuje pełnię oczekiwanych kompetencji społecznych w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie, wykazuje przedsiębiorczość i ma świadomość swojej roli

Literatura podstawowa

  1. Wajand J.A., Wajand J.T., Tłokowe silniki spalinowe średnio i szybkoobrotowe, WNT, Warszawa, 1993
  2. PiotrowskiI., Witkowski K., Okrętowe silniki spalinowe, Trademar, Gdynia, 1996
  3. Zając P., Silniki pojazdów samochodowych, WKŁ, Warszawa, 2010
  4. Perepeczko A., Pompy, sprężarki i wentylatory, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1976

Literatura dodatkowa

  1. Zając P., L.M. Kołodziejczyk, Silniki spalinowe, WSiP, Warszawa, 2001

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Praktyczne zapoznanie się z problematyką budowy i działania silników spalinowych1
T-L-2Doświadczalne wyznaczanie parametrów pracy poszczególnych instalacji silnika spalinowego1
T-L-3Wyznaczanie doświadczalne podstawowych wskażników pracy oraz wybranych charakterystyk silnika spalinowego1
T-L-4Praktyczne zapoznanie się z budową silników turbinowych1
T-L-5Zaliczenie1
5

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Klasyfikacja i podstawy teoretyczne maszyn cieplnych.1
T-W-2Podstawowe procesy robocze w silnikach spalinowych. Wskaźniki pracy silników spalinowych1
T-W-3Charakterystyki silników stosowanych w pojazdach transportowych1
T-W-4Budowa konstrukcyjna silników spalinowych: elementy kadłuba, układu korbowego i układu rozrządu1
T-W-5Budowa i działanie instalacji silnika: zasilania paliwem, chłodzenia, smarowania, rozruchu, systemu doładowania1
T-W-6Wskażniki pracy oraz charakterystyki turbinowych spalinowych1
T-W-7Turbiny parowe i ich zastosowanie na statkch1
T-W-8Oddziaływanie silnika spalinowego na środowisko. Systemy oczyszczania spalin.1
T-W-9Sprężanie gazów oraz podstawy budowy sprężarek tłokowych i wirnikowych1
T-W-10Zaliczenie1
10

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1uczestnictwo w zajęciach5
A-L-2Studiowanie literatury8
A-L-3Studiowanie źródeł internetowych9
A-L-4Przygotowanie do zaliczenia4
26
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach10
A-W-2Studiowanie literatury15
A-W-3Studiowanie źródeł internetowych15
A-W-4Przygotowania do zaliczenia10
50
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTR_1A_C21-1_W01Ma wiedzę dotyczącą budowy i eksploatacji sprężarek i silników stosowanych w pojazdach transportowych, jak również rozumie wpływ ich właściwej eksploatacji na wydłużenie cyklu życia.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTR_1A_W07ma wiedzę dotyczącą budowy i zastosowania środków transportu i ich podsystemów, zna ich zasady projektowania oraz trendy rozwojowe
TR_1A_W10ma wiedzę z podstaw eksploatacji maszyn i urządzeń oraz obiektów i systemów technicznych stosowanych w transporcie, jak również rozumie wpływ ich właściwej eksploatacji na wydłużenie cyklu życia
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaT1A_W02ma podstawową wiedzę w zakresie kierunków studiów powiązanych ze studiowanym kierunkiem studiów
T1A_W03ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie wiedzę ogólną obejmującą kluczowe zagadnienia z zakresu studiowanego kierunku studiów
T1A_W04ma szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami z zakresu studiowanego kierunku studiów
T1A_W05ma podstawową wiedzę o trendach rozwojowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
T1A_W06ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
T1A_W07zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_W01ma podstawową wiedzę o cyklu życia urządzeń, obiektów i systemów technicznych
InzA_W02zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotuC-1Opanowanie podstaw budowy, działania i eksploatacji sprężarek oraz silników tłokowych i turbinowych stosowanych w pojazdach transportowych
Treści programoweT-W-1Klasyfikacja i podstawy teoretyczne maszyn cieplnych.
T-W-2Podstawowe procesy robocze w silnikach spalinowych. Wskaźniki pracy silników spalinowych
T-W-3Charakterystyki silników stosowanych w pojazdach transportowych
T-W-4Budowa konstrukcyjna silników spalinowych: elementy kadłuba, układu korbowego i układu rozrządu
T-W-5Budowa i działanie instalacji silnika: zasilania paliwem, chłodzenia, smarowania, rozruchu, systemu doładowania
T-W-6Wskażniki pracy oraz charakterystyki turbinowych spalinowych
T-W-7Turbiny parowe i ich zastosowanie na statkch
T-W-8Oddziaływanie silnika spalinowego na środowisko. Systemy oczyszczania spalin.
T-W-9Sprężanie gazów oraz podstawy budowy sprężarek tłokowych i wirnikowych
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny, ćwiczenia laboratoryjne
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Test z treści wykładowych, test z treści ćwiczeń laboratoryjnych
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie wykazuje żadnej wiedzy adekwatnej do efektu kształcenia
3,0Student wykazuje elementarną wiedzę adekwatną do efektu kształcenia
3,5Student poprawnie identyfikuje podstawowe zagadnienia wymaganego przez efekt zakresu kształcenia
4,0Student wykazuje pełną wiedzę w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
4,5Student wykazuje pełną wiedzę w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie oraz uzupełniającą wiedzę literaturową
5,0Student wykazuje pełną wiedzę w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie, uzupełniającą wiedzę literaturową oraz wiedzę praktyczną
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTR_1A_C21-1_U01Posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania potrzebnych informacji dotyczących maszyn cieplnych. Potrafi uzyskane informacje analizować, interpretować, wyciągać wnioski oraz dostrzegać aspekty systemowe i pozatechniczne w tym środowiskowe.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTR_1A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie transportu; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie
TR_1A_U11potrafi, przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich, dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne, w tym środowiskowe, ekonomiczne i prawne
TR_1A_U13potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu z transportem - istniejące rozwiązania techniczne: urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
TR_1A_U09potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaT1A_U01potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie studiowanego kierunku studiów; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie
T1A_U08potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski
T1A_U10potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne
T1A_U13potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów - istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_U01potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski
InzA_U03potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne
InzA_U05potrafi dokonać krytycznej analizy sposobu funkcjonowania i ocenić - zwłaszcza w powiązaniu ze studiowanym kierunkiem studiów - istniejące rozwiązania techniczne, w szczególności urządzenia, obiekty, systemy, procesy, usługi
Cel przedmiotuC-1Opanowanie podstaw budowy, działania i eksploatacji sprężarek oraz silników tłokowych i turbinowych stosowanych w pojazdach transportowych
Treści programoweT-L-1Praktyczne zapoznanie się z problematyką budowy i działania silników spalinowych
T-L-2Doświadczalne wyznaczanie parametrów pracy poszczególnych instalacji silnika spalinowego
T-L-3Wyznaczanie doświadczalne podstawowych wskażników pracy oraz wybranych charakterystyk silnika spalinowego
T-L-4Praktyczne zapoznanie się z budową silników turbinowych
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny, ćwiczenia laboratoryjne
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Test z treści wykładowych, test z treści ćwiczeń laboratoryjnych
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi w najprostszy sposób zaprezentować umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
3,0Student prezentuje elementarne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
3,5Student prezentuje podstawowe umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
4,0Student prezentuje pełnię umiejętności w wymaganym zakresie efektu kształcenia.
4,5Student prezentuje pełnię umiejętności i wykorzystuje je do rozwiązywania problemu w wymaganym zakresie efektu kształcenia.
5,0Student prezentuje pełnię umiejętności i wykorzystuje je do rozwiązywania problemu w wymaganym zakresie efektu kształcenia, a także proponuje modyfikacje rozwiązań.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaTR_1A_C21-1_K01Ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne i społeczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje w zakresie dotyczącym doboru i eksploatacji maszyn cieplnych w stosowanych w transporcie
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTR_1A_K02ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
TR_1A_K07rozumie społeczne aspekty praktycznego stosowania zdobytej wiedzy i umiejętności oraz związaną z tym odpowiedzialność
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaT1A_K02ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
T1A_K07ma świadomość roli społecznej absolwenta uczelni technicznej, a zwłaszcza rozumie potrzebę formułowania i przekazywania społeczeństwu, w szczególności poprzez środki masowego przekazu, informacji i opinii dotyczących osiągnięć techniki i innych aspektów działalności inżynierskiej; podejmuje starania, aby przekazać takie informacje i opinie w sposób powszechnie zrozumiały
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraInzA_K01ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
Cel przedmiotuC-1Opanowanie podstaw budowy, działania i eksploatacji sprężarek oraz silników tłokowych i turbinowych stosowanych w pojazdach transportowych
Treści programoweT-W-8Oddziaływanie silnika spalinowego na środowisko. Systemy oczyszczania spalin.
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny, ćwiczenia laboratoryjne
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Test z treści wykładowych, test z treści ćwiczeń laboratoryjnych
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie wykazuje żadnych kompetencji społecznych
3,0Student wykazuje elementarne kompetencje społeczne adekwatne do efektu kształcenia
3,5Student wykazuje podstawowe kompetencje społeczne w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
4,0Student wykazuje pełnię oczekiwanych kompetencji społecznych w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie
4,5Student wykazuje pełnię oczekiwanych kompetencji społecznych w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie i wykazuje przedsiębiorczość
5,0Student wykazuje pełnię oczekiwanych kompetencji społecznych w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie, wykazuje przedsiębiorczość i ma świadomość swojej roli