Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)
Sylabus przedmiotu Ekologia ogólna:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | licencjat | ||
| Obszary studiów | nauk przyrodniczych | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Ekologia ogólna | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Zakład Ekologii Morza i Ochrony Środowiska | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Juliusz Chojnacki <Juliusz.Chojnacki@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Juliusz Chojnacki <Juliusz.Chojnacki@zut.edu.pl>, Joanna Rokicka-Praxmajer <Joanna.Rokicka-Praxmajer@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 3,0 | ECTS (formy) | 3,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Znajomość biologii, fizyki i chemii na poziomie szkoły średniej, na bieżąco - akademickie podstawy statystyki |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie studentów z funkcjonowaniem i relacjami pomiędzy przyrodą ożywioną i nieożywioną na poziomie lokalnym, regionalnym i globalnym |
| C-2 | Przedstawienie zagrożeń w funkcjonowaniu środowiska przyrodniczego - lądowego i wodnego w oparciu o monitoring |
| C-3 | Unaocznienie studentom skutków antropopresji i roli indywidualnego człowieka oraz społeczności ludzkich w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| T-L-1 | Kryteria rozróżniania gatunków. Typy krzywych populacji. Krzywe śmiertelności populacji, typy piramid demograficznych.Metody określania liczebności i zagęszczenia populacji. Prawo Liebiega i Shelforda | 1 |
| T-L-2 | Nisza ekologiczna. Wpływ czynników abiotycznych i biotycznych (interakcje miedzygatunkowe) na rozmieszczenie organizmów. | 1 |
| T-L-3 | Strefowość i pietrowość życia na lądzie i w wodzie. Metody oceny produkcji pierwotnej. Wskaźniki biocenotyczne (dominacji, różnorodności gatunkowej) - obliczanie i interpretacja. | 1 |
| T-L-4 | Podobieństwo stanowisk - metody porównywania pod względem składu taksonomicznego. Gatunki obce i inwazyjne. Konstruowanie sieci i łańcuchów troficznych w różnych ekosystemach | 1 |
| T-L-5 | Sukcesja ekosystemów lądowych i wodnych, klimaks. Bioindykatory - charakterystyka, podziały, przykłady, zastosowanie | 1 |
| 5 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Miejsce ekologii w naukach biologicznych, główne działy ekologii i związane z nimi pojęcia, prawa i zasady ekologiczne | 1 |
| T-W-2 | Poziomy organizacji życia na Ziemi | 1 |
| T-W-3 | Populacje, biocenozy i ekosystemy | 1 |
| T-W-4 | Biomy lądowe i wodne | 1 |
| T-W-5 | Bioróżnorodność. | 1 |
| T-W-6 | Relacje miedzy biosferą, antroposferą (ekumena, ekonosfera, socjosfera, technosfera). | 1 |
| T-W-7 | Ekologia człowieka. | 1 |
| T-W-8 | Ekologia stosowana. | 1 |
| T-W-9 | Ochrona przyrody i jej formy na świecie i w Polsce | 2 |
| 10 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| A-L-1 | Uczestnictwo w ćwiczeniach | 5 |
| A-L-2 | Studiowanie literatury zaproponowanej przez prowadzącego przedmiot. | 15 |
| A-L-3 | Przygotowanie się do kolokwiów. | 10 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w wykładach | 10 |
| A-W-2 | Uczestnictwo w konsultacjach. | 10 |
| A-W-3 | Studiowanie literatury przedmiotu. | 20 |
| A-W-4 | Przygotowanie się do zaliczenia wykładów. | 18 |
| A-W-5 | Pisemne zaliczenie wykladów. | 2 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład problemowy/klasyczny przeprowadzony z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych (pokazy, filmy, zdjęcia) |
| M-2 | Ćwiczenia audytoryjne z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej. |
| M-3 | Ćwiczenia laboratoryjne/praktyczne z wykorzystaniem kluczy do oznaczania organizmów wodnych oraz sprzętu optycznego ułatwiające zrozumienie poruszanych na zajęciach zagadnień; praca indywidualna i w grupach. |
| M-4 | Film dydaktyczny informujący o zagrożeniach i skutkach pojawniania sie gatunków obcych i inwazyjnych w wodach bałtyckich. |
| M-5 | Prezentacja bioróżnorodności biomów wodnych w oparciu o zgromadzone w Zakładzie preparaty suche i mokre. |
| M-6 | Ćwiczenia praktyczne z wykorzystaniem narzędzi do poboru prób organizmów z toni wodnej i dna morskiego |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na ćwiczeniach |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena aktywności i obecności studenta na wykładach |
| S-3 | Ocena formująca: Ocena za wykonanie ćwiczenia praktycznego, sprawdzająca stopień przyswojenia bieżącego zagadnienia przez studenta |
| S-4 | Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie ćwiczeń |
| S-5 | Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie wykładów |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-C16_W01 Student potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia ekologiczne (np: biom,populacja, biotop, nisza ekologiczna, poziomy troficzne, sukcesja, tolerancja ekologiczna itp.) | BL_1A_W01, BL_1A_W05 | P1A_W01, P1A_W02, P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05 | C-1 | T-L-2, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4 | M-1, M-2, M-3, M-5 | S-1, S-3, S-4, S-5 |
| BL_1A_BL-S-C16_W02 Student potrafi objaśnić podstawowe procesy ekologiczne na poziomie gatunku, populacji, ekosystemu i biosfery | BL_1A_W05, BL_1A_W11, BL_1A_W12 | P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05 | C-3 | T-L-1, T-L-5, T-W-7, T-W-9 | M-1, M-2, M-4 | S-1, S-3, S-4, S-5 |
| BL_1A_BL-S-C16_W03 Student potrafi formułować wnioski na podstawie samodzielnie przeprowadzonych analiz matematyczno-statystycznych wykorzystywanych do opisu zjawisk przyrodniczych (analiza klasterowa, analiza głównych składowych, skalowanie wielowymiarowe) | BL_1A_W02, BL_1A_W05, BL_1A_W11, BL_1A_W14 | P1A_W01, P1A_W02, P1A_W03, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06, P1A_W08 | C-2 | T-L-4, T-W-5, T-W-6, T-W-8 | M-1, M-2, M-3 | S-1, S-3, S-4, S-5 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-C16_U01 Student potrafi wykonać inwentaryzację wybranych składników środowiska przyrodniczego | BL_1A_U03, BL_1A_U08 | P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11 | C-1 | T-L-3, T-L-4, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-8, T-W-9 | M-1, M-2, M-5 | S-1, S-3, S-4 |
| BL_1A_BL-S-C16_U02 Potrafi posługiwać się kluczem do oznaczania wybranych hydrobiontów (słodkowodnych i morskich) | BL_1A_U18 | P1A_U06, P1A_U07, P1A_U11 | C-1 | T-L-1, T-W-2, T-W-4, T-W-5, T-W-8 | M-1, M-2, M-3, M-5 | S-1, S-3 |
| BL_1A_BL-S-C16_U03 Student potrafi dobrać odpowiednie narzędzia do poboru prób biologicznych podczas przeprowadzania monitoringu środowiskowego oraz zna sposoby zabezpieczania i przygotowania materiału biologicznego do dalszych procedur w laboratorium | BL_1A_U08, BL_1A_U11 | P1A_U02, P1A_U03, P1A_U04, P1A_U06, P1A_U10, P1A_U11, P1A_U12 | C-1, C-2, C-3 | T-L-1, T-L-4, T-W-5 | M-1, M-2, M-4 | S-1, S-2, S-4, S-5 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-C16_K01 Student potrafi ocenić wpływ działalności człowieka na stan środowiska przyrodniczego lądowego i wodnego w skali lokalnej, regionalnej i globalnej | BL_1A_K01, BL_1A_K03, BL_1A_K05, BL_1A_K06 | P1A_K01, P1A_K02, P1A_K03, P1A_K04, P1A_K05, P1A_K06, P1A_K07, P1A_K08 | C-3 | T-W-6, T-W-7, T-W-9 | M-1, M-2 | S-1, S-2, S-4, S-5 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-C16_W01 Student potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia ekologiczne (np: biom,populacja, biotop, nisza ekologiczna, poziomy troficzne, sukcesja, tolerancja ekologiczna itp.) | 2,0 | Student nie potrafi zdefiniować żadnych podstawowych pojęć ekologicznych |
| 3,0 | Student potrafi zdefiniować niektóre podstawowe pojęcia ekologiczne na poziomie dowolnego biosystemu | |
| 3,5 | Student potrafi zdefiniować większość podstawowych pojęć ekologicznych na poziomie dowolnego biosystemu | |
| 4,0 | Student potrafi zdefiniować niektóre podstawowe pojęcia na poziomie dowolnego biosystemu w skali lokalnej | |
| 4,5 | Student potrafi zdefiniować większość podstawowych pojęć ekologicznych na poziomie biosfery w skali regionalnej | |
| 5,0 | Student potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia ekologiczne na poziomie dowolnych biosystemów w skali globalnej | |
| BL_1A_BL-S-C16_W02 Student potrafi objaśnić podstawowe procesy ekologiczne na poziomie gatunku, populacji, ekosystemu i biosfery | 2,0 | student nie potrafi wyjaśnić żadnych procesów ekologicznych zachodzacych na poziomie populacji |
| 3,0 | Student potrafi wyjaśnić podstawowe procesy ekologiczne zachodzące na poziomie populacji | |
| 3,5 | Student potrafi wyjaśnić niektóre procesy ekologiczne zachodzace na poziomie ekosystemu | |
| 4,0 | Student potrafi wyjaśnić większość procesów ekologicznych zachodzacych na poziomie ekosystemu | |
| 4,5 | Student potrafi wyjaśnić niektóre procesy ekologiczne na poziomie biosfery | |
| 5,0 | Student potrafi wyjaśnić wszystkie procesy ekologiczne zachodzace na biosfery | |
| BL_1A_BL-S-C16_W03 Student potrafi formułować wnioski na podstawie samodzielnie przeprowadzonych analiz matematyczno-statystycznych wykorzystywanych do opisu zjawisk przyrodniczych (analiza klasterowa, analiza głównych składowych, skalowanie wielowymiarowe) | 2,0 | Student nie zna żadnych analiz matematyczno-statystycznych wykorzystywanych do opisu zjawisk przyrodniczych ani podstawowych pojęć biologicznych czy procesów w przyrodzie |
| 3,0 | Student zna niektóre analizy matematyczno-statystyczne wykorzystywane do opisu zjawisk przyrodniczych i kojarzy podstawowe pojęcia biologiczne i ekologiczne | |
| 3,5 | Student zna analizy matematyczno-statystyczne do opisu danych abiotycznych i biotycznych nie sprawia mu trudności określenie funkcjonowania dowolnego biosystemu | |
| 4,0 | Student zna analizy matematyczno-statystyczne do opisu danych abiotycznych a także biotycznych, ma rozeznanie co do celowości tworzenia modeli biosystemów i potrafi samodzielnie formułować wnioski ze zjawisk przyrodniczych | |
| 4,5 | Student zna analizy matematyczno-statystyczne do opisu danych biotycznych i na ich podstawie formułować wnioski w skali lokalnej, regionalnej i globalnej | |
| 5,0 | Student zna analizy matematyczno-statystyczne do opisu danych biotycznych (MDS, CLUSTER, DiVERSE) i abiotycznych (PCA) i potrafi samodzielnie formułować na ich podstawie wnioski, zna cele monitoringu i procesy ekologiczne |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-C16_U01 Student potrafi wykonać inwentaryzację wybranych składników środowiska przyrodniczego | 2,0 | Nie rozróżnia elementów środowiska ożywionego i nie potrafi określić roli środowiska nieożywionego |
| 3,0 | Rozróżnia niektóre elementy środowiska ożywionego i potrafi je określić | |
| 3,5 | Rozróżnia kluczowe elementy środowiska ożywionego, potrafi je określić, umie określić ich rolę w środowisku nieożywionym | |
| 4,0 | Układa proste łańcuchy funkcjonalne biosystemów ekologicznych - troficzne, energetyczne, demograficzne etc. | |
| 4,5 | Tworzy podstawowe modele funkcjonalne biosystemów ekologicznych w mikroskali | |
| 5,0 | Tworzy dowolne modele funkcjonalne biosystemów ekologicznych - troficzne, energetyczne, demograficzne etc. | |
| BL_1A_BL-S-C16_U02 Potrafi posługiwać się kluczem do oznaczania wybranych hydrobiontów (słodkowodnych i morskich) | 2,0 | Student nie potrafi korzystać z klucza do oznaczania hydrobiontów (słodkowodnych i morskich) |
| 3,0 | Student korzystając z klucza potrafi oznaczyć wybrany organizm do typu | |
| 3,5 | Student korzystając z klucza potrafi oznaczyć wybrany organizm do gromady | |
| 4,0 | Student korzystając z klucza potrafi oznaczyć wybrany organizm do rodziny | |
| 4,5 | Student korzystając z klucza potrafi oznaczyć wybrany organizm do rodzaju | |
| 5,0 | Student korzystając z klucza potrafi oznaczać wybrany organizm do gatunku | |
| BL_1A_BL-S-C16_U03 Student potrafi dobrać odpowiednie narzędzia do poboru prób biologicznych podczas przeprowadzania monitoringu środowiskowego oraz zna sposoby zabezpieczania i przygotowania materiału biologicznego do dalszych procedur w laboratorium | 2,0 | Nie potrafi uzasadnić celowości prowadzenia monitoringu ani metod czy stosownych narzędzi |
| 3,0 | Potrafi uzasadnić celowość prowadzenia monitoringu | |
| 3,5 | Zna zasady monitoringu środowiska wodnego, metody i stosowane narzędzia | |
| 4,0 | Zna zasady monitoringu środowiska lądowego i wodnego, metody i stosowane narzędzia | |
| 4,5 | Świadomie prowadzi monitoring, odpowiednimi metodami i narzędziami | |
| 5,0 | Świadomie prowadzi monitoring, odpowiednimi metodami i narzędziami, wyciąga prawidłowe wnioski i proponuje rozwiązania |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_BL-S-C16_K01 Student potrafi ocenić wpływ działalności człowieka na stan środowiska przyrodniczego lądowego i wodnego w skali lokalnej, regionalnej i globalnej | 2,0 | Student nie ma świadomości zagrożeń wynikających z działalności człowieka |
| 3,0 | ||
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | Student potrafi ocenić i zapobiegać zagrożeniom dla przyrody wynikającym z działalności człowieka |
Literatura podstawowa
- Odum E.P., Podstawy ekologii., PWRiL, Warszawa, 1977, s. 678
- Weiner J., Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej., Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 2005, s. 609
- Mackenzie A., ball A. Virdee S.R., Ekologia. Krótkie wykłady., PWN, Warszawa, 2000, s. 396
- Begon M., Mortimer M., Thompson D.J., Ekologia populacji, Wyd. Nauk PWN, Warszawa, 1999, s. 362
- Chojnacki J.C., Podstawy ekologii wód, Wyd. Akad. Roln., Szczecin, 1998, s. 177
- Krebs C.J., Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebności., Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 1996, s. 734
- Karaczun Zbigniew M., Indeka Leonard G., Ochrona środowiska, Agencja Wydawnicza Aries, Warszawa, 1986, 1, s.431
Literatura dodatkowa
- Allan D.J., Ekologia wód płynacych, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 1998, s. 450
- Chojnacki Juliusz C., Podstawy ekologii i ochrony środowiska, www.wnozir.zut.edu.pl/fileadmin/plik/wnozir/jednostki/KEMiOS_miniskrypt.pdf, miniskrypt ZUT w Szczecinie, 2005
- Chojnacki J. C., Raczyńska M., Leksykon przyrodniczo-ekologiczny, Wyd. Akad. Roln., Szczecin, 2006, 1, s.148
- Falińska K., Ekologia roślin, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 1997, s.453
- Kurnatowska Alicja, Ekologia. Jej związki z róznymi dziedzinami wiedzy, PWN, Warszawa-Łódź, 1997, 1, s.291
- Smith Robert Leo, Ecology and field biology, Harper&Row, Publishers, New York, Evanston, San Francisco, London, 1974, 2, s.850
- Brown Lester R., Gospodarka ekologiczna. Na miarę Ziemi, Książka i Wiedza, Warszawa, 2003, 1, s.322
- Pleijel Haken, Księga ekologii. Wprowadzenie do podstaw ekologii, CCB Bałtycki Sekretariat w Polsce, Gdańsk, 1991, 1, s.94