Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Ochrona środowiska (S1)
Sylabus przedmiotu Geologia, geomorfologia i gleboznawstwo:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Ochrona środowiska | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
| Obszary studiów | nauk technicznych, studiów inżynierskich | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Geologia, geomorfologia i gleboznawstwo | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Geotechniki | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Cyprian Seul <Cyprian.Seul@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Monika Bosacka <Monika.Bosacka@zut.edu.pl>, Anna Błońska-Tabero <Anna.Blonska-Tabero@zut.edu.pl>, Grażyna Dąbrowska <Grazyna.Dabrowska@zut.edu.pl>, Elżbieta Filipek <Elzbieta.Filipek@zut.edu.pl>, Izabella Rychłowska-Himmel <Izabella.Rychlowska-Himmel@zut.edu.pl>, Cyprian Seul <Cyprian.Seul@zut.edu.pl>, Piotr Tabero <Piotr.Tabero@zut.edu.pl>, Elżbieta Tomaszewicz <Elzbieta.Tomaszewicz@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | podstawowa wiedza z zakresu chemii i fizyki |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i problemami geologii |
| C-2 | Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i problemami geomorfologii |
| C-3 | Zapoznanie studentów z podstawowymi pojęciami i problemami gleboznawstwa |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Metody wyznaczania gęstości minerałów i skał. Układy krystalograficzne. Obliczanie gęstości rentgenowskiej. Promienie atomowe i jonowe. Przewidywanie typu tworzącego się poliedru koordynacyjnego. | 2 |
| T-A-2 | Wykorzystanie rentgenowskiej analizy fazowej (XRD), spektroskopii w podczerwieni (IR), analizy termicznej (DTA/TG/DTG) , mikroskopii optycznej i elektronowej oraz analizy granulometrycznej do badania minerałów , skał i gleb. | 2 |
| T-A-3 | Historia Ziemi. Budowa Ziemi. Skład pierwiastkowy i mineralogiczny Ziemi. Podział krzemianów. Skały magmowe, metamorficzne i osadowe. Warunki powstawania. Najczęściej występujące skały magmowe, metamorficzne i osadowe. | 2 |
| T-A-4 | Wietrzenie mechaniczne i chemiczne. Oznaki i produkty wietrzenia. | 2 |
| T-A-5 | Wpływ czynników wewnętrznych (ruchy skorupy ziemskiej, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów) oraz zewnętrznych (Słońca, wiatru, wody, lodowców) na rozwój rzeżby terenu. | 2 |
| T-A-6 | Powstawanie gleby jako efekt procesów wietrzeniowych. Morfologia gleby. Rola wody i roślinności w procesie powstawania i rozwoju gleby. | 2 |
| T-A-7 | Rozmiar cząstek. Skład granulometryczny gleby. Struktura gleb. Przepuszczalność gleb. pH gleb. Rozróżnianie profili glebowych. Interpretacja map geologicznych i geomorfologicznych pod kątem występowania odpowiednich rodzajów gleb. | 2 |
| T-A-8 | Zaliczenie pisemne. | 1 |
| 15 | ||
| laboratoria | ||
| T-L-1 | Pokaz minerałów i skał. Podstawowe pojęcia krystalografii: kryształ, monokryształ, krystalit, ciało polikrystaliczne, Minerał, skała, piasek i żwir. Właściwości wektorowe i skalarne. | 3 |
| T-L-2 | Minerały i skały. Rozpoznawanie pospolitych minerałów i skał na podstawie barwy, rysy,połysku, łupliwości, przełamu, twardości i gęstości. Anizotropia właściwości fizycznych. | 3 |
| T-L-3 | Oznaczanie gęstości wybranych minerałów i skał. Pomiar pH. | 2 |
| T-L-4 | Przeprowadzenie analizy granulometrycznej przesiewaniem gruntu. Wyznaczanie szybkości przepływu wody przez badany grunt. | 3 |
| T-L-5 | Zlodowacenia na terenie Polski. Wycieczka nad Jezioro Szmaragdowe, powstałe w wyniku katasrofy górniczej związanej z eksploatacją porwaka wapiennego. Analiza przyczyn katastrofy. | 3 |
| T-L-6 | Zaliczenie pisemne. | 1 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Wprowadzenie - geologia, geomorfologia, mineralogia, gleboznawstwo. Definicja ciała stałego. Kryształ, monokryształ, krystalit, ciało polikrystaliczne. | 2 |
| T-W-2 | Minerały i skały. Klasyfikacja minerałów. Budowa wewnętrzna a właściwości fizyczne ciał stałych. Właściwości wektorowe i skalarne. Morfologia i pokrój kryształów. Barwa minerałów. Łupliwość. Przełam. Twardość. Skala Mohsa. Pomiar gęstości | 2 |
| T-W-3 | Budowa wewnętrzna kryształu idealnego. Promienie atomowe i jonowe. Poliedry koordynacyjne. Układy krystalograficzne. Polimorfizm. Ciała amorficzne. Krzemiany i glinokrzemiany. | 2 |
| T-W-4 | Metody badań minerałów, skał i gleb: rentgenowska analiza fazowa (XRD), spektroskopia w podczerwieni (IR), analiza termiczna (DTA/TG/DTG) oraz mikroskopia optyczna i elektronowa. Rozmiar cząstek. Analiza granulometryczna. Pomiar pH. Badanie wilgotności. | 2 |
| T-W-5 | Ziemia jako planeta. Budowa Ziemi. Zarys historii Ziemi. Ogólna charakterystyka procesów wewnętrznych (endogenicznych), plutonizm, wulkanizm (powstawanie skał magmowych), metamorfizm (powstawanie skał metamorficznych). Powstawanie skał osadowych jako efekt procesów zewnętrznych (egzogenicznych). | 2 |
| T-W-6 | Okresy aktywności wulkanicznej na terenach Polski. Ślady aktywności wulkanicznej na terenach Polski. Charakterystyka skał wulkanicznych. | 2 |
| T-W-7 | Właściwości wody i lodu. Ekspansja termiczna. Wietrzenie (mechaniczne, chemiczne) oraz oznaki i produkty wietrzenia (denudacja, sedymentacja). Wietrzenie jako proces przygotowujący do ewolucji rzeźby terenu. | 2 |
| T-W-8 | Rozwój rzeźby terenu pod wpływem działalności czynników wewnętrznych (ruchy skorupy ziemskiej, trzęsienia ziemi, wybuchy wulkanów) oraz zewnętrznych (Słońca, wiatru, wody, lodowców). | 2 |
| T-W-9 | Formy terenu powstałe na skutek procesów egzogenicznych. Rozwój i trwałość tych form. | 2 |
| T-W-10 | Powstawanie gleby jako efekt procesów wietrzeniowych. | 2 |
| T-W-11 | Morfologia gleby. Rola wody i roślinności w procesie powstawania i rozwoju gleby. | 2 |
| T-W-12 | Profile glebowe. Właściwości gleb (fizyczne i chemiczne) | 2 |
| T-W-13 | Gleby w różnych strefach klimatycznych (najważniejsze czynniki glebotwórcze). Gleby w Europie Środkowej. Rozmieszczenie gleb w Polsce. | 2 |
| T-W-14 | Działalność człowieka w procesie rozwoju gleb. Działalność poprzez procesy fizyczne i chemiczne (budowanie oraz degradacja gleb). | 2 |
| T-W-15 | Zaliczenie pisemne. | 2 |
| 30 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 15 |
| A-A-2 | Rozwiązywanie zaleconych zadań | 4 |
| A-A-3 | Przygotowanie się do zaliczenia | 5 |
| A-A-4 | Studiowanie zalecanej literatury | 4 |
| A-A-5 | Udział w konsultacjach | 2 |
| 30 | ||
| laboratoria | ||
| A-L-1 | Uczestnictwo w zajęciach | 15 |
| A-L-2 | Przygotowanie się do zajęć laboratoryjnych | 10 |
| A-L-3 | Studiowanie zalecanej literatury | 5 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w wykładach | 30 |
| A-W-2 | Samodzielna analiza treści wykładów w oparciu o zalecaną literaturę | 20 |
| A-W-3 | Udział w konsultacjach | 2 |
| A-W-4 | Przygotowanie się do zaliczenia | 8 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny |
| M-2 | ćwiczenia przedmiotowe |
| M-3 | Ćwiczenia laboratoryjne |
| M-4 | Pokaz |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie pisemne |
| S-2 | Ocena formująca: sprawozdanie |
| S-3 | Ocena formująca: Zaliczenie pisemne - krótki sprawdzian z części materiału |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KOS_1A_C02_W04 ma wiedzę z zakresu chemii nieorganicznej, organicznej, fizycznej i innych działów chemii oraz inżynierii i technologii chemicznej dotyczącą głównie budowy i właściwości materii, a także metod i procesów służących do otrzymywania substancji chemicznych, określania ich właściwości, analizy składu oraz wpływu na środowisko (monitoring, analityka środowiskowa, ocena i prognozowanie oddziaływania) | KOS_1A_W04 | T1A_W01 | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
| KOS_1A_C02_W07 ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie, wiedzę ogólną, obejmującą kluczowe zagadnienia dotyczące środowiska naturalnego (gleba, woda, powietrze) oraz zmian klimatycznych | KOS_1A_W07 | T1A_W03 | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
| KOS_1A_C02_W12 zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich w zakresie ochrony środowiska | KOS_1A_W12 | T1A_W07 | InzA_W02 | C-1, C-2, C-3 | T-W-2, T-W-4, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-A-1, T-A-2, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KOS_1A_C02_U01 potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie studiowanego kierunku studiów ochrona środowiska; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie | KOS_1A_U01 | T1A_U01 | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
| KOS_1A_C02_U06 ma umiejętność samokształcenia się | KOS_1A_U06 | T1A_U05 | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
| KOS_1A_C02_U10 potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski | KOS_1A_U10 | T1A_U08 | InzA_U01 | C-1, C-2, C-3 | T-W-2, T-W-4, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-A-1, T-A-2, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
| KOS_1A_C02_U17 potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego o charakterze praktycznym, charakterystycznego dla studiowanego kierunku studiów ochrona środowiska oraz wybrać i zastosować właściwą metodę i narzędzia | KOS_1A_U17 | T1A_U15 | InzA_U07 | C-1, C-2, C-3 | T-W-2, T-W-4, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-A-1, T-A-2, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| KOS_1A_C02_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób | KOS_1A_K01 | T1A_K01 | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
| KOS_1A_C02_K02 ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje | KOS_1A_K02 | T1A_K02 | InzA_K01 | C-1, C-2, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-W-11, T-W-12, T-W-13, T-W-14, T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| KOS_1A_C02_W04 ma wiedzę z zakresu chemii nieorganicznej, organicznej, fizycznej i innych działów chemii oraz inżynierii i technologii chemicznej dotyczącą głównie budowy i właściwości materii, a także metod i procesów służących do otrzymywania substancji chemicznych, określania ich właściwości, analizy składu oraz wpływu na środowisko (monitoring, analityka środowiskowa, ocena i prognozowanie oddziaływania) | 2,0 | student nie ma wiedzy dotyczącej budowy i właściwości materii, określania właściwości substancji , analizy ich składu oraz wpływu na środowisko |
| 3,0 | student ma tylko podstawową wiedzę na temat budowy i właściwości materii | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| KOS_1A_C02_W07 ma uporządkowaną, podbudowaną teoretycznie, wiedzę ogólną, obejmującą kluczowe zagadnienia dotyczące środowiska naturalnego (gleba, woda, powietrze) oraz zmian klimatycznych | 2,0 | student nie ma wiedzy na temat geologii, geomorfologii i gleboznawstwa |
| 3,0 | student ma podstawową wiedzę na temat geologii , geomorfologii i gleboznawstwa | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| KOS_1A_C02_W12 zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich w zakresie ochrony środowiska | 2,0 | student nie zna podstawowych metod i technik stosowanych do rozwiązywania prostych zadań w zakresie ochrony środowiska |
| 3,0 | student zna tylko podstawowe metody i techniki stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich w zakresie ochrony środowiska | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| KOS_1A_C02_U01 potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim lub innym języku obcym uznawanym za język komunikacji międzynarodowej w zakresie studiowanego kierunku studiów ochrona środowiska; potrafi integrować uzyskane informacje, dokonywać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie | 2,0 | student nie potrafi pozyskać informacji z literatury, baz danych oraz innych źródeł związanych z geologią, geomorfologią i gleboznawstwem |
| 3,0 | student potrafi korzystać tylko z podstawowej literatury przedmiotowej dotyczącej geologii, geomorfologii i gleboznawstwa | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| KOS_1A_C02_U06 ma umiejętność samokształcenia się | 2,0 | student nie posiada umiejętności samokształcenia się |
| 3,0 | student wykazuje w stopniu podstawowym umiejetność samokształcenia się | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| KOS_1A_C02_U10 potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski | 2,0 | student nie potrafi planować i przeprowadzać eksperymentów, interpretować ich wyników ani wyciągać odpowiednich wniosków |
| 3,0 | student potrafi zaplanować i przeprowadzić tylko najprostrze eksperymenty | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| KOS_1A_C02_U17 potrafi ocenić przydatność rutynowych metod i narzędzi służących do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego o charakterze praktycznym, charakterystycznego dla studiowanego kierunku studiów ochrona środowiska oraz wybrać i zastosować właściwą metodę i narzędzia | 2,0 | student nie potrafi ocenić przydatności rutynowych metod i narzędzi stosowanych w geologii, geomorfologii i gleboznawstwie do rozwiązania prostego zadania inżynierskiego związanego z ochroną środowiska ani dokonać wyboru właściwej metody |
| 3,0 | student potrafi ocenić przydatność tylko podstawowych metod i narzędzi stosowanych w geologii, geomorfologii i gleboznawstwie służących do rozwiązywania zadań inżynierskich związanych z ochroną środowiska | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| KOS_1A_C02_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób | 2,0 | student nie rozumie potrzeby uczenia się przez całe życie, nie potrafi inspirować i organizować procesu uczenia się innych osób |
| 3,0 | student rozumie w stopniu podstawowym potrzebę uczenia się przez całe życie , ale nie potrafi inspirować i organizować procesu uczenia się innych osób | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 | ||
| KOS_1A_C02_K02 ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje | 2,0 | student nie ma świadomości ważności i nie rozumie pozatechnicznych aspektów i skutków działalności inżynierskiej, w tym wpływu na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje |
| 3,0 | student w stopniu podstawowym rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym wpływu na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Literatura podstawowa
- R. Bednarek, Z. Prusinkiewicz, Geografia gleb, PWN, Warszawa, 1997
- U. Kołodziejczyk, A. Krasiński, Zarys geologii, Oficyna Wydawnicza , Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra, 2003
- M. Klimaszewski, Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2002
- P. Migoń, Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2008, 1
- W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1999, 1
- K. Jóźwiak, Przewodnik do ćwiczeń z geologii i geomorfologii, Oficyna Wydawnicza Wyższej Szkoły Ekologii i Zarządzania w Warszawie, Warszawa, 2007, 1
Literatura dodatkowa
- R.R. Coenraads, Skały i skamieniałości, Carta Blanca , Grupa Wydawnicza PWN, Warszawa, 2007, 1
- A. Bolewski, W. Żabiński (redaktorzy), Metody badania minerałów i skał, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1988