Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa - Eksploatacja mórz i oceanów (S1)
specjalność: Eksploatacja biologicznych zasobów mórz i oceanów
Sylabus przedmiotu Chemia i ochrona morza:
Informacje podstawowe
Kierunek studiów | Eksploatacja mórz i oceanów | ||
---|---|---|---|
Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
Obszary studiów | nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, nauk technicznych, studiów inżynierskich | ||
Profil | ogólnoakademicki | ||
Moduł | — | ||
Przedmiot | Chemia i ochrona morza | ||
Specjalność | Eksploatacja biologicznych zasobów mórz i oceanów | ||
Jednostka prowadząca | Zakład Hydrochemii i Biologicznych Zasobów Wód | ||
Nauczyciel odpowiedzialny | Jacek Kubiak <Jacek.Kubiak@zut.edu.pl> | ||
Inni nauczyciele | Sylwia Machula <Sylwia.Machula@zut.edu.pl> | ||
ECTS (planowane) | 6,0 | ECTS (formy) | 6,0 |
Forma zaliczenia | egzamin | Język | polski |
Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
KOD | Wymaganie wstępne |
---|---|
W-1 | Podstawowa wiedza z zakresu chemii ogólnej |
W-2 | Podstawowa wiedza z zakresu analizy chemicznej |
W-3 | Umiejętność posługiwania się PC |
W-4 | Znajomość BHP przy pracach laboratoryjnych i badaniach terenowych |
Cele przedmiotu
KOD | Cel modułu/przedmiotu |
---|---|
C-1 | Poznanie skałdu wód oceanicznych w porównaniu z wodami śródlądowymi |
C-2 | Poznanie cech charakterystycznych zasoleniawód morskich i oceanicznych |
C-3 | Poznanie zasad funkcjonowania systemu węglanowego w wodach morskich i oceanicznych oraz jego znaczenie w wymianie między atmosferą i wodą morską |
C-4 | Poznanie kształtowania się warunków tlenowych w wodach morskich i oceanicznych |
C-5 | Pozannie głównych w wodach morskich i oceanicznych elementów biogennych ich przemian i ich znaczenia dla środowiska biotycznego |
C-6 | Poznanie występowania materii oraganicznej w wodach morskich i oceanicznych oraz jej przemian |
C-7 | Poznanie występowania mikroelementów w wodach morskich i oceanicznych |
C-8 | Poznanie zależności warunków hydrochemicznych mórz i oceanów od środowiska biotycznego |
C-9 | Poznanie głównych problemów zanieczyszzcenia mórz i oceanów oraz metod ochrony środowiska morskiego |
C-10 | Poznanie chemicznych zasobów wód morskich i oceanicznych oraz osadów dennych i ich wykorzystanie |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
KOD | Treść programowa | Godziny |
---|---|---|
laboratoria | ||
T-L-1 | Warunki termiczne wód morskich i oceanicznych | 4 |
T-L-2 | Warunki tlenowe wód morskich i oceanicznych | 4 |
T-L-3 | Gazy rozpuszczone w wodach morskich i oceanucznych; inne niż CO2 | 2 |
T-L-4 | Gzay rozpuszczone w wodach morskich i oceanicznych - CO2 | 2 |
T-L-5 | Biogeny w wodach morskich i oceanicznych - fosfor | 2 |
T-L-6 | Biogeny w wodach morskich i oceanicznych - azot | 2 |
T-L-7 | Biogeny w wodach morskich i oceanicznych - krzem | 2 |
T-L-8 | Mikroelemnenty w wodach morskich i oceanicznych | 2 |
T-L-9 | Zasolenie wód morskich i oceanicznych | 2 |
T-L-10 | Zanieczyszczenie wód morskich i oceanicznych | 8 |
30 | ||
wykłady | ||
T-W-1 | Ewolucja warunków hydrochemicznych w morzach | 2 |
T-W-2 | Procesy chemiczne i biologiczne kształtujace warunki hydrochemiczne w morzach | 2 |
T-W-3 | Makrojony i zasolenie wód morskich | 2 |
T-W-4 | Hydrochemiczna struktura oceanu | 2 |
T-W-5 | Warunki termiczne wód morskich i oceanicznych | 2 |
T-W-6 | Gazy rozpuszczone w wodach morskich - inne niż swutlenek wegla | 2 |
T-W-7 | Gzay rozpuszczone w wodach morskich - dwutlenek wągla | 2 |
T-W-8 | Materia organiczna w wodach morskich | 2 |
T-W-9 | Mikroelementy wystepujące w wodak morskich | 2 |
T-W-10 | Biogeny występujące w wodach morskich | 2 |
T-W-11 | Osady denne w morzach | 2 |
T-W-12 | Wymiana chemiczna w morzach pomiędzy atmosferą i wodami. Estuaria jako obszary o szzcególnie nasilonej antropopresji . Skutki antropopresji na estuarium dla otwartych wód morskich. | 2 |
T-W-13 | Analiza chemiczna wód moskich | 2 |
T-W-14 | Zanieczyszczenie i ochrona wód morskich. Zapobiegania degradacji środowiska morskiego, jego ochrona przed zanieczyszczeniem, eutrofizacją i degradacją wód. | 4 |
30 |
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
KOD | Forma aktywności | Godziny |
---|---|---|
laboratoria | ||
A-L-1 | Udział w ćwiczeniach | 30 |
A-L-2 | Studiowanie literatury i źródeł internetowych | 25 |
A-L-3 | Przygotowania do zaliczenia ćwiczeń | 20 |
A-L-4 | Konsultacje | 15 |
90 | ||
wykłady | ||
A-W-1 | Udział w zajęciach | 30 |
A-W-2 | Studiowanie literatury i żródeł internetowych | 10 |
A-W-3 | Przygotowanie do egzaminu | 15 |
A-W-4 | Konsulatacje | 5 |
60 |
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
---|---|
M-1 | Wykład infprmacyjny |
M-2 | Wykład problemowy |
M-3 | Dyskusja dydaktyczna |
M-4 | Metoda z wykorzystanie aparatury analitycznej |
M-5 | Ćwiczenia laboratoryjne |
M-6 | Ćwiczenia terenowe |
Sposoby oceny
KOD | Sposób oceny |
---|---|
S-1 | Ocena podsumowująca: Okresowe testy sprawdzające |
S-2 | Ocena podsumowująca: Końcowe zaliczenie przedmiotu |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
---|---|---|---|---|---|---|---|
EMO_1A_S05_W01 Rozumie ciągłość morskiego środowiska biotycznegi i abiotycznego. Ma świadomość odpowiedzialności za stan środowiska morskiego w związku z jego eksploatacją i antropopresją | EMO_1A_W05, EMO_1A_W08, EMO_1A_W11, EMO_1A_W19, EMO_1A_W20, EMO_1A_W21 | R1A_W01, R1A_W02, R1A_W03, R1A_W04, R1A_W05, R1A_W06, R1A_W07, R1A_W08, T1A_W07, T1A_W08, T1A_W09, T1A_W10 | InzA_W01, InzA_W02, InzA_W03, InzA_W04, InzA_W05 | C-1, C-2, C-3, C-4, C-5, C-6, C-7, C-8, C-9, C-10 | T-W-5, T-W-2, T-W-1, T-W-6, T-W-3, T-W-9, T-W-10, T-W-8, T-W-4, T-W-11, T-W-13, T-W-12, T-W-14 | M-6, M-1, M-3, M-2, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
EMO_1A_S05_W02 Potrafi scharakteryzować: warunki termiczne w wodach morskich. Potrafi ocenić występujące warunki hydrochemiczne w morzach i oceanach, ocenić wpływ warunków hydrochemiznych na kształtowanie się biocenoz morskich. Potrafi prowadzić badania hydrochemiczne posługujac się metodami referencyjnymi. Potrafi zinterpretować oraz przedstwić uzyskane wyniki badań. | EMO_1A_W01, EMO_1A_W05, EMO_1A_W08, EMO_1A_W09, EMO_1A_W11, EMO_1A_W19, EMO_1A_W20, EMO_1A_W21 | R1A_W01, R1A_W02, R1A_W03, R1A_W04, R1A_W05, R1A_W06, R1A_W07, R1A_W08, T1A_W01, T1A_W07, T1A_W08, T1A_W09, T1A_W10 | InzA_W01, InzA_W02, InzA_W03, InzA_W04, InzA_W05 | C-1, C-2, C-3, C-4, C-5, C-6, C-7, C-8, C-9, C-10 | T-W-5, T-W-2, T-W-1, T-W-6, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-10, T-W-8, T-W-4, T-W-11, T-W-13, T-W-12, T-W-14 | M-6, M-1, M-3, M-2, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
---|---|---|---|---|---|---|---|
EMO_1A_S05_U01 Rozumie i potrafi zanalizować ciągłość morskiego środowiska biotycznegi i abiotycznego. Ma świadomość odpowiedzialności za stan środowiska morskiego w związku z jego eksploatacją i antropopresją | EMO_1A_U09, EMO_1A_U01, EMO_1A_U02, EMO_1A_U03, EMO_1A_U04, EMO_1A_U05, EMO_1A_U07, EMO_1A_U17, EMO_1A_U18 | R1A_U01, R1A_U02, R1A_U03, R1A_U04, R1A_U05, R1A_U06, R1A_U07, R1A_U08, R1A_U09, R1A_U10, T1A_U01, T1A_U02, T1A_U03, T1A_U04, T1A_U05, T1A_U07, T1A_U10, T1A_U11 | InzA_U01, InzA_U02, InzA_U03, InzA_U04, InzA_U05, InzA_U06, InzA_U07 | C-1, C-2, C-3, C-4, C-5, C-6, C-7, C-8, C-9, C-10 | T-W-5, T-W-2, T-W-1, T-W-6, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-10, T-W-8, T-W-4, T-W-11, T-W-13, T-W-12, T-W-14 | M-6, M-1, M-3, M-2, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
EMO_1A_S05_U02 Potrafi scharakteryzować: warunki termiczne w wodach morskich. Potrafi ocenić występujące warunki hydrochemiczne w morzach i oceanach, ocenić wpływ warunków hydrochemiznych na kształtowanie się biocenoz morskich. Potrafi prowadzić badania hydrochemiczne posługujac się metodami referencyjnymi. Potrafi zinterpretować oraz przedstwić uzyskane wyniki badań. | EMO_1A_U09, EMO_1A_U01, EMO_1A_U02, EMO_1A_U03, EMO_1A_U05, EMO_1A_U07, EMO_1A_U17, EMO_1A_U18 | R1A_U01, R1A_U02, R1A_U03, R1A_U04, R1A_U05, R1A_U06, R1A_U07, R1A_U09, R1A_U10, T1A_U01, T1A_U02, T1A_U03, T1A_U05, T1A_U07, T1A_U10, T1A_U11 | InzA_U01, InzA_U02, InzA_U03, InzA_U04, InzA_U05, InzA_U06, InzA_U07 | C-1, C-2, C-3, C-4, C-5, C-6, C-7, C-8, C-9, C-10 | T-W-5, T-W-2, T-W-1, T-W-6, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-10, T-W-8, T-W-4, T-W-11, T-W-13, T-W-12, T-W-14 | M-6, M-1, M-3, M-2, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
---|---|---|---|---|---|---|---|
EMO_1A_S05_K01 Rozpoznaje warunki termiczne w wodach morskich. Tłumaczy występujące warunki hydrochemiczne w morzach i oceanach, ocenić wpływ warunków hydrochemiznych na kształtowanie się biocenoz morskich. Potrafi prowadzić badania hydrochemiczne posługujac się metodami referencyjnymi. Tłumaczy oraz przedstwić uzyskane wyniki badań. | EMO_1A_K01, EMO_1A_K02, EMO_1A_K03, EMO_1A_K04, EMO_1A_K06 | R1A_K01, R1A_K02, R1A_K03, R1A_K04, R1A_K05, R1A_K06, R1A_K07, T1A_K01, T1A_K02, T1A_K03, T1A_K04, T1A_K05, T1A_K07 | InzA_K01, InzA_K02 | C-1, C-2, C-3, C-4, C-5, C-6, C-7, C-8, C-9, C-10 | T-W-5, T-W-2, T-W-1, T-W-6, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-10, T-W-8, T-W-4, T-W-11, T-W-13, T-W-12, T-W-14 | M-6, M-1, M-3, M-2, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
EMO_1A_S05_K02 Rozumie ciągłość morskiego środowiska biotycznegi i abiotycznego. Ma świadomość odpowiedzialności za stan środowiska morskiego w związku z jego eksploatacją i antropopresją | EMO_1A_K01, EMO_1A_K02, EMO_1A_K03, EMO_1A_K04, EMO_1A_K06 | R1A_K01, R1A_K02, R1A_K03, R1A_K04, R1A_K05, R1A_K06, R1A_K07, T1A_K01, T1A_K02, T1A_K03, T1A_K04, T1A_K05, T1A_K07 | InzA_K01, InzA_K02 | C-1, C-2, C-3, C-4, C-5, C-6, C-7, C-8, C-9, C-10 | T-W-5, T-W-2, T-W-1, T-W-6, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-10, T-W-8, T-W-4, T-W-11, T-W-13, T-W-12, T-W-14 | M-6, M-1, M-3, M-2, M-4, M-5 | S-1, S-2 |
Kryterium oceny - wiedza
Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
---|---|---|
EMO_1A_S05_W01 Rozumie ciągłość morskiego środowiska biotycznegi i abiotycznego. Ma świadomość odpowiedzialności za stan środowiska morskiego w związku z jego eksploatacją i antropopresją | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy aplikowanej w trakcjie wykładów i ćwiczeń |
3,0 | Student potrafi częściowo wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykłądów i ćwiczeń | |
3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
4,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Potrafi umiejętnie zastosować uzyskaną wiedzę dla interpretacji zjawisk w środowisku morskim | |
4,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować i opisać pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego | |
5,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego oraz opisać na tle pismiennictwa, a takze zaprezentować wyniki tych analiz | |
EMO_1A_S05_W02 Potrafi scharakteryzować: warunki termiczne w wodach morskich. Potrafi ocenić występujące warunki hydrochemiczne w morzach i oceanach, ocenić wpływ warunków hydrochemiznych na kształtowanie się biocenoz morskich. Potrafi prowadzić badania hydrochemiczne posługujac się metodami referencyjnymi. Potrafi zinterpretować oraz przedstwić uzyskane wyniki badań. | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy aplikowanej w trakcjie wykładów i ćwiczeń |
3,0 | Student potrafi częściowo wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykłądów i ćwiczeń | |
3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
4,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Potrafi umiejętnie zastosować uzyskaną wiedzę dla interpretacji zjawisk w środowisku morskim | |
4,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować i opisać pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego | |
5,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego oraz opisać na tle pismiennictwa, a takze zaprezentować wyniki tych analiz |
Kryterium oceny - umiejętności
Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
---|---|---|
EMO_1A_S05_U01 Rozumie i potrafi zanalizować ciągłość morskiego środowiska biotycznegi i abiotycznego. Ma świadomość odpowiedzialności za stan środowiska morskiego w związku z jego eksploatacją i antropopresją | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy aplikowanej w trakcjie wykładów i ćwiczeń |
3,0 | Student potrafi częściowo wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykłądów i ćwiczeń | |
3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
4,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Potrafi umiejętnie zastosować uzyskaną wiedzę dla interpretacji zjawisk w środowisku morskim | |
4,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować i opisać pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego | |
5,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego oraz opisać na tle pismiennictwa, a takze zaprezentować wyniki tych analiz | |
EMO_1A_S05_U02 Potrafi scharakteryzować: warunki termiczne w wodach morskich. Potrafi ocenić występujące warunki hydrochemiczne w morzach i oceanach, ocenić wpływ warunków hydrochemiznych na kształtowanie się biocenoz morskich. Potrafi prowadzić badania hydrochemiczne posługujac się metodami referencyjnymi. Potrafi zinterpretować oraz przedstwić uzyskane wyniki badań. | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy aplikowanej w trakcjie wykładów i ćwiczeń |
3,0 | Student potrafi częściowo wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykłądów i ćwiczeń | |
3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
4,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Potrafi umiejętnie zastosować uzyskaną wiedzę dla interpretacji zjawisk w środowisku morskim | |
4,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować i opisać pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego | |
5,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego oraz opisać na tle pismiennictwa, a takze zaprezentować wyniki tych analiz |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
---|---|---|
EMO_1A_S05_K01 Rozpoznaje warunki termiczne w wodach morskich. Tłumaczy występujące warunki hydrochemiczne w morzach i oceanach, ocenić wpływ warunków hydrochemiznych na kształtowanie się biocenoz morskich. Potrafi prowadzić badania hydrochemiczne posługujac się metodami referencyjnymi. Tłumaczy oraz przedstwić uzyskane wyniki badań. | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy aplikowanej w trakcjie wykładów i ćwiczeń |
3,0 | Student potrafi częściowo wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykłądów i ćwiczeń | |
3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
4,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Potrafi umiejętnie zastosować uzyskaną wiedzę dla interpretacji zjawisk w środowisku morskim | |
4,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować i opisać pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego | |
5,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego oraz opisać na tle pismiennictwa, a takze zaprezentować wyniki tych analiz | |
EMO_1A_S05_K02 Rozumie ciągłość morskiego środowiska biotycznegi i abiotycznego. Ma świadomość odpowiedzialności za stan środowiska morskiego w związku z jego eksploatacją i antropopresją | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy aplikowanej w trakcjie wykładów i ćwiczeń |
3,0 | Student potrafi częściowo wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń | |
4,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Potrafi umiejętnie zastosować uzyskaną wiedzę dla interpretacji zjawisk w środowisku morskim | |
4,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować i opisać pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego | |
5,0 | Student potrafi wykorzystać wiedzę aplikowaną w trakcjie wykładów i ćwiczeń. Wyniki potrafi zinterpretować pod kątem funkcjonowania środowiska morskiego oraz opisać na tle pismiennictwa, a takze zaprezentować wyniki tych analiz |
Literatura podstawowa
- Pr. zbiorowa, Chimija okieana. Chimija vod okieana, Nauka, Moskwa, 1979
- Riley J., Skirrow G., Chemical Oceanography, Academic Press, London, New York, San Fracisco, 1975
- Łomniewski K., Oceanografia fizyczna, PWN, Warszawa, 1969
- Kubiak J., Tórz A., Nędzarek A., Analityczne podstawy hydrochemii, Akademii Rolniczej, Szczecin, 1999
Literatura dodatkowa
- Hermanowicz W., Dojlido J., Koziorowski B., Zerbe J., Fizyczno-chemiczne badania wody i ścieków, Arkady, Warszawa, 1999
- Pr. zbiorowa, Standard methods for the examination of water and wastewater, Amm. Publ. Health Ass., New York, 2005