Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Inżynieria chemiczna i procesowa (S2)
specjalność: Inżynieria procesów przeróbki ropy naftowej i gazu
Sylabus przedmiotu Bezpieczeństwo procesowe i ocena ryzyka w przemyśle:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Inżynieria chemiczna i procesowa | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | drugiego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | magister inżynier | ||
| Obszary studiów | nauk technicznych, studiów inżynierskich | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Bezpieczeństwo procesowe i ocena ryzyka w przemyśle | ||
| Specjalność | Inżynieria procesów wytwarzania olefin | ||
| Jednostka prowadząca | Instytut Inżynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Sylwia Peryt-Stawiarska <peryt@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Sylwia Peryt-Stawiarska <peryt@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 2,0 | ECTS (formy) | 2,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Procesy i aparatura procesowa |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie studentów z problematyką bezpieczeństwa procesowego oraz ukształtowanie umiejętności zabezpieczania instalacji o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Wprowadzenie do bezpieczeństwa procesowego. Identyfikacja i klasyfikacja zakładów przemysłowych (ZZR, ZDR). Zarządzanie ryzykiem w przemyśle, w tym matryca ryzyka, obliczanie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego, analiza HAZOP, drzewo zdarzeń, drzewo błędów, ocena zagrożeń pożarowo-wybuchowych reaktora - studium przypadku. | 15 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Wprowadzenie do bezpieczeństwa procesowego. Identyfikacja i klasyfikacja zakładów przemysłowych. | 2 |
| T-W-2 | Rejestry poważnych awarii przemysłowych (wypadki i statystyka strat). Omówienie wybranych katastrof przemysłowych (Flixborough, Bhopal, Seveso, Pasadena). | 2 |
| T-W-3 | Zarządzanie ryzykiem w przemyśle - dopuszczalny poziom ryzyka, natura wypadków, nieodłączne elementy bezpieczeństwa. | 2 |
| T-W-4 | Obowiązki prowadzących zakłady zwiększonego lub dużego ryzyka wystąpienia awarii przemysłowej (kompetencje personelu, dochodzenia powypadkowe, analiza przypadków). | 2 |
| T-W-5 | Podstawy toksykologii i higieny przemysłowej. Uwolnienia substancji toksycznych i modele ich rozprzestrzeniania się. Teoria pożaru: trójkąt (czworokąt) spalania, kategorie pożarów. Kategorie wybuchów, eksplozje w wyniku gwałtownej ekspansji gazu, fala uderzeniowa. Skutki pożarów i wybuchów. | 2 |
| T-W-6 | Zapobieganie pożarom i wybuchom na etapie projektowania. Układy do redukcji ciśnienia: typy (płytki bezpieczeństwa, zawory sprężynowe), lokalizacja, dobór. | 1 |
| T-W-7 | Analiza zagrożeń i ocena ryzyka: metody porównawcze (metody indeksowe: DOW Index, OPS Index, listy kontrolne), metody przeglądowe (PHA, HAZOP, What – If) , metody analityczne (FMEA, FTA, ETA, CCA). | 2 |
| T-W-8 | Bezpieczeństwo procesowe a funkcjonalne. Układy bezpieczeństwa funkcjonalnego: czujniki (przetworniki), układy logiczne, elementy wykonawcze. | 1 |
| T-W-9 | Zarządzania bezpieczeństwem w cyklu życia obiektu: faza koncepcyjna i wstępna, faza projektowa, faza konstrukcyjna, faza eksploatacyjna. | 1 |
| 15 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Udział w ćwiczeniach. | 15 |
| A-A-2 | Studiowanie literatury przedmiotu. | 10 |
| A-A-3 | Konsultacje. | 5 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Udział w wykładach | 15 |
| A-W-2 | Studiowanie literatury przedmiotu | 10 |
| A-W-3 | Przygotowanie się do kolokwium | 5 |
| 30 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Metoda podająca: wykład informacyjny. |
| M-2 | Metoda praktyczna: ćwiczenia przedmiotowe. |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena podsumowująca: Ocena z kolokwium zaliczeniowego (wykłady). |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena poprawnosci przygotowania scenariuszy awaryjnych i wykonania analizy HAZOP. |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Ocena z kolokwium zaliczeniowego (ćwiczenia). |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_2A_C16-C09_W01 Student zdobywa wiedzę pozwalającą rozumieć i uwzględnić w praktyce inżynierskiej pozatechniczne uwarunkowania, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa procesowego i oceny ryzyka w przemyśle. Student jest w stanie wskazań i wytłumaczyć, na czym polega zarządzanie ryzykiem w przemyśle, w tym potrafi zaklasyfikować zakłady do grupy ZZR lub ZDR, potrafi wymienić i omówić wybrane metody analizy zagrożeń i oceny ryzyka. | ICHP_2A_W10 | T2A_W08 | InzA2_W03 | C-1 | T-W-1, T-W-4, T-W-5, T-W-3, T-W-7, T-W-9, T-W-8, T-W-6, T-W-2, T-A-1 | M-1, M-2 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_2A_C16-C09_U01 Student ma umiejętności niezbędne do pracy w środowisku przemysłowym oraz zna zasady bezpieczeństwa pracy i procesów produkcyjnych. Student umie dobrać i zweryfikować pod kątem skuteczności warstwy zabezpieczeń instalacji przemysłowych. Student potrafi ocenić zagrożenia pożarowo-wybuchowe instalacji do przetwarzania substancji niebezpiecznych. | ICHP_2A_U13 | T2A_U13 | — | C-1 | T-W-1, T-W-4, T-W-5, T-W-3, T-W-7, T-W-9, T-W-8, T-W-2, T-A-1, T-W-6 | M-1, M-2 | S-2, S-3, S-1 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_2A_C16-C09_K02 Student prawidłowo identyfikuje zagrożenia jakie mogą wystąpić w trakcie pracy instalacji stosowanych w przemyśle. Zgodnie z przyjętymi zasadami potrafi dobrać odpowiednie zabezpieczenia instalacji, a tym samym zmniejszyć do minimum ryzyko awarii. | ICHP_2A_K05 | T2A_K05 | — | C-1 | T-W-1, T-W-4, T-W-5, T-W-3, T-W-7, T-W-9, T-W-8, T-W-2, T-W-6, T-A-1 | M-1, M-2 | S-1, S-2, S-3 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_2A_C16-C09_W01 Student zdobywa wiedzę pozwalającą rozumieć i uwzględnić w praktyce inżynierskiej pozatechniczne uwarunkowania, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa procesowego i oceny ryzyka w przemyśle. Student jest w stanie wskazań i wytłumaczyć, na czym polega zarządzanie ryzykiem w przemyśle, w tym potrafi zaklasyfikować zakłady do grupy ZZR lub ZDR, potrafi wymienić i omówić wybrane metody analizy zagrożeń i oceny ryzyka. | 2,0 | Student nie umie zidentyfikować i wskazać zagrożeń procesowych dla wybranej instalacji. Student nie umie wskazać i omówić metod stosowanych do analizy ryzyka procesowego. |
| 3,0 | Student umie w stopniu dostatecznym zidentyfikować i określić zagrożenia procesowe dla wybranej instalacji. Student umie w stopniu dostatecznym wskazać i omówić metody stosowanych do analizy ryzyka procesowego. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_2A_C16-C09_U01 Student ma umiejętności niezbędne do pracy w środowisku przemysłowym oraz zna zasady bezpieczeństwa pracy i procesów produkcyjnych. Student umie dobrać i zweryfikować pod kątem skuteczności warstwy zabezpieczeń instalacji przemysłowych. Student potrafi ocenić zagrożenia pożarowo-wybuchowe instalacji do przetwarzania substancji niebezpiecznych. | 2,0 | Student nie umie dobrać i zweryfikować pod kątem skuteczności warstwy zabezpieczeń instalacji przemysłowych. Student nie potrafi ocenić zagrożenia pożarowo-wybuchowego instalacji do przetwarzania substancji niebezpiecznych. |
| 3,0 | Student umie dobrać i zweryfikować pod kątem skuteczności warstwy zabezpieczeń instalacji przemysłowych w stopniu dostatecznym. Student potrafi ocenić w stopniu dostatecznym zagrożenie pożarowo-wybuchowe instalacji do przetwarzania substancji niebezpiecznych. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_2A_C16-C09_K02 Student prawidłowo identyfikuje zagrożenia jakie mogą wystąpić w trakcie pracy instalacji stosowanych w przemyśle. Zgodnie z przyjętymi zasadami potrafi dobrać odpowiednie zabezpieczenia instalacji, a tym samym zmniejszyć do minimum ryzyko awarii. | 2,0 | Student nie potrafi zidentyfikować zagrożeń, jakie mogą wystąpić w trakcie pracy instalacji stosowanych w przemyśle. Zgodnie z przyjętymi zasadami nie potrafi dobrać odpowiednich zabezpieczeń instalacji produkcyjnych. |
| 3,0 | Student w stopniu dostatecznym identyfikuje zagrożenia, jakie mogą wystąpić w trakcie pracy instalacji stosowanych w przemyśle. Zgodnie z przyjętymi zasadami potrafi w stopniu dostatecznym dobrać odpowiednie zabezpieczenia instalacji produkcyjnych. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Literatura podstawowa
- Borysiewicz M., Markowski A.S., Red. Michalik J. S., Kryteria akceptowalności ryzyka poważnych awarii przemysłowych, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa, 2002
- Borysiewicz M., Furtek A., Potempski S., Poradnik metod oceny ryzyka związanego z niebezpiecznymi instalacjami procesowymi, Instytut Energii Atomowej, Otwock-Świerk, 2000
- Michalik J. S., Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym, Główny Inspektorat Pracy, Warszawa, 2005
- Markowski A., Zarządzanie ryzykiem w przmyśle chemicznym i procesowym, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź, 2000
- Rozporzadzenie Ministra Gospodarki w sprawie rodzajów i ilosci substancji niebezpiecznych, których znajdowanie sie w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiekszonym ryzyku albo zakładu o duzym ryzyku wystapienia powaznej awarii przemysłowej, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 2013, poz. 1479
Literatura dodatkowa
- Markowski A., Zapobieganie stratom w Przemyśle cz. III, Wyd. Politechniki Łódzkiej, Łódź, 2000
- Kubasiak S., Bezpieczeństwo pracy w przemyśle chemicznym organicznym, Inst. Wydaw. CRZZ, Warszawa, 1980