Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)
Sylabus przedmiotu Biologia komórki:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | licencjat | ||
| Obszary studiów | nauki przyrodnicze | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Biologia komórki | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Alicja Dratwa-Chałupnik <Alicja.Dratwa-Chalupnik@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Alicja Dratwa-Chałupnik <Alicja.Dratwa-Chalupnik@zut.edu.pl>, Agnieszka Herosimczyk <Agnieszka.Herosimczyk@zut.edu.pl>, Adam Lepczyński <Adam.Lepczynski@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
| Forma zaliczenia | egzamin | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Podstawowa wiedza z zakresu biochemii. |
| W-2 | Podstawowa wiedza z zakresu anatomii zwierząt. |
| W-3 | Podstawowa wiedza z zakresu chemii organicznej. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie studentów z budową i zróżnicowaniem komórek. |
| C-2 | Zapoznanie studentów z budową i funkcją błony komórkowej i poszczególnych organelli komórkowych. |
| C-3 | Zapoznanie studentów z procesami zwiazanymi z fizjologią komórek. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| T-L-1 | Mikroskopowy obraz komórek krwi i plemnika. Gatunkowe różnice w budowie erytrocytów. Zagadnienia do dyskusji: Budowa komórek a ich czynność. | 1 |
| T-L-2 | Mikroskopowy obraz wybranych komórek tkanki: nabłonkowej, łącznej, mięśniowej i nerwowej. Zagadnienia do dyskusji: Mechanizm kodowania i przekazywania informacji w komórkach nerwowych. Sposób przekazywania informacji w synapsie elektrycznej i chemicznej | 1 |
| T-L-3 | Doświadczalne uszkodzenie błony komórkowej erytrocytów. Mechanizm destrukcyjnego wpływu wybranych czynników środowiskowych. Wpływ zmian ciśnienia osmotycznego płynu zewnątrzkomórkowego na kształt i błonę komórkową erytrocytów. Ocena roli glikokaliksu na przykładzie grup krwi u człowieka. Zagadnienia do dyskusji: Znaczenie kory komórki i spektryny. Mechanizm diapedezy. | 1 |
| T-L-4 | Wykazanie niezbędności ATP w procesie skurczu mięśni. Zagadnienia do dyskusji: Molekularny mechanizm skurczu komórki mięśniowej. Budowa i rola białek kurczliwych i regulujących. Jak wyjaśnić zdolność męskich komórek rozrodczych do aktywnego ruchu? | 1 |
| T-L-5 | Badanie lokalizacji, rozmieszczenia i gęstości wybranych eksteroreceptorów. Zagadnienia do dyskusji: Biologiczna „sprzeczność” pomiędzy wielością humoralnych czynników regulujących, a niewielką liczbą mechanizmów przenoszenia informacji wewnątrz komórek. Zależność między ilością liganda a gęstością receptorów komórkowych. | 2 |
| T-L-6 | Metody wizualizacji jądra komórkowego i cytoplazmy leukocytów w mikroskopie świetlnym. Praktyczne rozpoznawanie etapów mejozy.Zagadnienia do dyskusji: Molekularne mechanizmy regulacji przebiegu cyklu komórkowego. | 1 |
| T-L-7 | Wpływ pH i temperatury na aktywność enzymów. Zagadnienia do dyskusji: Znaczenie enzymów w katalizowaniu reakcji i określaniu kierunku przebiegu szlaków metabolicznych w komórce. | 2 |
| T-L-8 | Doświadczalne uzasadnienie magazynowania glukozy w postaci polisacharydów w komórkach. | 1 |
| 10 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Cechy żywej komórki (metabolizm, ruch, pobudliwość, wzrost, rozmnażanie). Chemiczne składniki komórki (atomy, cząsteczki, związki chemiczne). Komórkowa teoria życia. Organizacja komórek (błona komórkowa, cytozol, jądro, przedziały wewnątrzkomórkowe). Zróżnicowanie komórek (pro- i eukariota). Tkanki (roślinne i zwierzęce). | 1 |
| T-W-2 | Błona komórkowa – rys historyczny. Model płynno-mozaikowy. Organizacja błony komórkowej. Dwuwarstwa lipidowa (skład chemiczny, struktura, płynność). Białka błonowe. Biosynteza składników błony. Formowanie i przemiana błon. Dynamika błony komórkowej. Kora komórki. Warstwa powierzchniowa. Ogólna charakterystyka transportu przez błonę komórkową. Przenośniki błonowe. Kanały jonowe. Źródła energii dla transportu błonowego. | 2 |
| T-W-3 | Ogólne zasady i strategia przekazywania informacji między komórkami. Pojęcie i klasyfikacja receptorów. Receptory powierzchni komórki. Wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne. Wtórne przekaźniki. Receptory cytozolowe i jądrowe. | 2 |
| T-W-4 | Struktura, skład i rola cytoplazmy. Skład i struktura molekularna elementów cytoszkieletu. Mikrotubule-podział, funkcje i lokalizacja w różnych typach komórek. Rola centrosomu w organizacji mikrotubul. Rola białek motorycznych. Podział, funkcje i występowanie filamentów pośrednich. Struktura, funkcja i lokalizacja filamentów aktynowych. Mechanizm polimeryzacji aktyny. Wiązanie aktyny z białkami motorycznymi (miozyny) w struktury kurczliwe. | 2 |
| T-W-5 | Struktura błony siateczki śródplazmatycznej. Gładka i szorstka (ziarnista) siateczka śródpazmatyczna i ich rola w procesach metabolicznych komórek. Rybosomy i polisomy. Rybosomy a translacja. Powstawanie lizosomów. Lizosomy pierwotne i wtórne. Struktura i właściwości lizosomów w różnych komórkach. Lokalizacja i ultrastruktura aparatu Golgiego. Odrębności strukturalne i czynnościowe aparatu Golgiego w komórkach roślinnych i zwierzęcych. Aparat Golgiego a czynność wydzielnicza komórek. Transport pęcherzykowy, egzo- i endocytoza. | 2 |
| T-W-6 | Budowa i rozmieszczenie mitochondriów komórce. Błony mitochondrialne. Łańcuch oddechowy, fosforylacja oksydacyjna i biosynteza ATP. Udział mitochondriów w przemianach metabolicznych. DNA mitochondrialny i biogeneza mitochondriów. Typy plastydów i ich rola. Chloroplasty, budowa i organizacja. | 2 |
| T-W-7 | Organizacja jądra w poszczególnych fazach cyklu komórkowego. Organizacja i struktura chromatyny. Funkcja i struktura jąderka. Przebieg cyklu komórkowego, interfaza (fazy G1, S, G2 i G0) i mitoza (faza M). Cytokineza. Ogólna charakterystyka podziału mejotycznego. Czas trwania i regulacja cyklu komórkowego, geny, białka i punkty kontrolne. Degradacja białek, rola lizosomów, proteasomów i ubikwityny. | 2 |
| T-W-8 | Proliferacja (hiperplazja), przerost (hipertrofia). Etapy różnicowania komórek, komórki totipotencjalne, pluripotencjalne, macierzyste i ukierunkowane. Przyczyny różnicowania. Różnicowanie a cykl mitotyczny. Metaplazja, odnowa i przebudowa tkanek i narządów. Starzenie komórek in vivo i in vitro. Starzenie a śmierć komórek, zmiany morfologiczne i biochemiczne w komórce nekrotycznej. | 2 |
| 15 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| laboratoria | ||
| A-L-1 | Uczestnictwo w ćwiczeniach. | 10 |
| A-L-2 | Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń laboratoryjnych. | 15 |
| A-L-3 | Przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń | 5 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Udział studenta w wykładach. | 15 |
| A-W-2 | Samodzielne studiowanie zagadnień omawianych na wykładach. | 25 |
| A-W-3 | Przygotowanie się do zaliczenia | 20 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny. |
| M-2 | Prezentacja multimedialna z wykorzystaniem komputera i projektora multimedialnego. |
| M-3 | Praca w grupach. |
| M-4 | Dyskusja dydaktyczna. |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Zaliczenie ćwiczeń - kolokwia cząstkowe |
| S-2 | Ocena formująca: Zaliczenie ćwiczeń - samodzielne pisemne opracowanie zagadnień problematycznych |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie ćwiczeń audytoryjnych - średnia ocena z zaliczenia kolokwiów cząstkowych. |
| S-4 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych - średnia ocena z zaliczenia pisemnego opracowania zagadnień problematycznych |
| S-5 | Ocena podsumowująca: Zaliczenie wykładów - egzamin pisemny |
Zamierzone efekty kształcenia - wiedza
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_B11_W01 Zna i opisuje podstawowe procesy zachodzące w komórkach żywych. Zna strukturę różnicującą komórki podstawowych typów tkanek oraz ich funkcje w organizmie. Student zna i objaśnia znaczenie organelli komórkowych oraz podstawowe procesy w nich zachodzące. | BL_1A_W04, BL_1A_W05, BL_1A_W08, BL_1A_W19 | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8 | M-1, M-2, M-4 | S-3, S-5 |
Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_B11_U01 Potrafi rozpoznać i opisać preparaty tkankowe na podstawie ich cech charakterystycznych. Zna i objaśnia budowę komórek wybranych tkanek oraz charakterystyczne dla nich procesy. Zna i powinien być w stanie przeprowadzić wybrane analizy laboratoryjne z zakresu cytofizjologii. | BL_1A_U05, BL_1A_U07 | — | C-1, C-2, C-3 | T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-L-6, T-L-7, T-L-8 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-2, S-4 |
Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty kształcenia | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|
| BL_1A_B11_K01 Wykazuje zrozumienie wybranych procesów zachodzących w żywej komórce. Aktywnie uczestniczy w pracy grupowej, wykazujac współdziałaniejako członek zespołu. | BL_1A_K01, BL_1A_K03 | — | C-1, C-2, C-3 | T-L-1, T-L-2, T-L-3, T-L-4, T-L-5, T-L-6, T-L-7, T-L-8, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8 | M-1, M-2, M-3, M-4 | S-1, S-2, S-3, S-4, S-5 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_B11_W01 Zna i opisuje podstawowe procesy zachodzące w komórkach żywych. Zna strukturę różnicującą komórki podstawowych typów tkanek oraz ich funkcje w organizmie. Student zna i objaśnia znaczenie organelli komórkowych oraz podstawowe procesy w nich zachodzące. | 2,0 | - nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych |
| 3,0 | - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów | |
| 3,5 | - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy - wykazuje zrozumienie podstawowych zagadnień - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów | |
| 4,0 | - w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie cały zakresu materiału - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy | |
| 4,5 | - w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów | |
| 5,0 | - w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_B11_U01 Potrafi rozpoznać i opisać preparaty tkankowe na podstawie ich cech charakterystycznych. Zna i objaśnia budowę komórek wybranych tkanek oraz charakterystyczne dla nich procesy. Zna i powinien być w stanie przeprowadzić wybrane analizy laboratoryjne z zakresu cytofizjologii. | 2,0 | Student: nie potrafi poradzić sobie samodzielnie z trudnościami mogącymi pojawić się na każdym z etapów przygotowanie zleconej pracy, nie operuje wiedzą kontekstową. |
| 3,0 | Student: radzi sobie, z dużą pomocą nauczyciela, z wybranymi trudnościami związanymi z procesem przygotowania zleconej pracy | |
| 3,5 | Student: potrafi poradzić sobie, z nieznaczną pomocą nauczyciela, z wybranymi trudnościami związanymi z procesem przygotowania zleconej pracy. | |
| 4,0 | Student: samodzielnie radzi sobie z podstawowymi trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy | |
| 4,5 | Student: samodzielnie rozwiązuje postawione problemy i radzi sobie z trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy | |
| 5,0 | Student: samodzielnie rozwiązuje postawione problemy i radzi sobie w pełni z trudnościami związanymi z procesem wykonania zleconej pracy; swobodnie porusza się w danej tematyce i prawidłowo wykorzystuje materiały źródłowe |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt kształcenia | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BL_1A_B11_K01 Wykazuje zrozumienie wybranych procesów zachodzących w żywej komórce. Aktywnie uczestniczy w pracy grupowej, wykazujac współdziałaniejako członek zespołu. | 2,0 | |
| 3,0 | Student w stopniu podstawowym wykazuje zrozumienie wybranych procesów zachodzacych w żywej komórce. Wykazuje aktywną postawę uczestnicząc w pracy grupowej | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Literatura podstawowa
- Alberts B i wsp., Podstawy biologii komórki (tom 1. i 2.), Naukowe PWN, Warszawa, 2005, wyd. II
- Kawiak J., Zabel M., Seminarium z cytofizjologii dla studentów medycyny, weterynarii i biologii., Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław, 2002
- Kilarski W., Strukturalne podstawy biologii komórki., Naukowe PWN, Warszawa, 2003
Literatura dodatkowa
- Fuller G.M., Shields D., Podstawy molekularne biologii komórki. Aspekty medyczne., Lekarskie PZWL, Warszawa, 2000, wyd. I
- Kłyszejko-Stefanowicz L., Cytobiochemia. Biochemia niektórych struktur komórkowych., Naukowe PWN, Warszawa, 2002