Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)

Sylabus przedmiotu Inżynieria genetyczna:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Biologia
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta licencjat
Obszary studiów nauki przyrodnicze
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Inżynieria genetyczna
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
Nauczyciel odpowiedzialny Hanna Kulig <Hanna.Kulig@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 2,0 ECTS (formy) 2,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW5 6 1,00,59zaliczenie
laboratoriaL5 6 1,00,41zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Znajomość podstaw z zakresu genetyki, biochemii, biologii komórki, mikrobiologii oraz umiejętność posługiwania się drobnym sprzętem laboratoryjnym.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Przedstawienie podstawowych pojęć, nowoczesnych technik i metod inżynierii genetycznej, a także zaprezentowanie sposobów i efektów manipulacji genetycznych oraz możliwości ich wykorzystania w różnych obszarach działalności człowieka.
C-2Zapoznanie z techniką prostego klonowania molekularnego i interpretacją wyników.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
laboratoria
T-L-1Wykonanie prostego klonowania molekularnego – amplifikacja klonowanego genu, trawienie insertu i wektora odpowiednimi enzymami restrykcyjnymi, oczyszczanie insertu i wektora po trawieniu, ligacja DNA insertu i wektora, transformacja mieszaniny ligacyjnej do kompetentnych komórek E. coli.5
T-L-2Selekcja plazmidów rekombinantowych.1
6
wykłady
T-W-1Podstawowe pojęcia inżynierii genetycznej. Aspekty społeczne i prawne stosowania metod inżynierii genetycznej. Narzędzia inżynierii genetycznej: enzymy, sondy molekularne, wektory.2
T-W-2Metody uzyskiwania fragmentów DNA do klonowania, konstruowanie transgenów oraz analiza zrekombinowanego DNA i identyfikacja zrekombinowanych komórek.2
T-W-3Metody wprowadzania transgenów do organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz ocena ich transgeniczności. Przykłady wykorzystania organizmów transgenicznych w różnych dziedzinach życia człowieka. Klonowanie roślin i zwierząt.2
6

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
laboratoria
A-L-1uczestniczenie w laboratoriach6
A-L-2przygotowanie do zaliczenia treści laboratoriów18
A-L-3konsultacje2
A-L-4analiza i interpretacja uzyskanych wyników2
A-L-5zaliczenie treści laboratoriów i omówienie wyników zaliczenia2
30
wykłady
A-W-1uczestniczenie w wykładach6
A-W-2przygotowanie do zaliczenia i zaliczenie treści wykładów16
A-W-3konsultacje4
A-W-4zaliczenie treści wykładów i omówienie wyników zaliczenia4
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1wykłady informacyjne wspomagane prezentacjami multimedialnymi
M-2ćwiczenia laboratoryjne – wykonanie doświadczenia w grupach pod nadzorem osoby prowadzącej zajęcia (używanie urządzeń i drobnego sprzętu laboratoryjnego oraz odczynników molekularnych)

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: zaliczenia pisemne
S-2Ocena formująca: ocena aktywności na zajęciach
S-3Ocena podsumowująca: w oparciu o oceny formujące

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-N-C21_W01
student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także opisuje narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych
BL_1A_W06C-1T-W-3, T-W-1, T-W-2M-1S-1, S-3
BL_1A_BL-N-C21_W02
student wskazuje możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
BL_1A_W06C-1T-W-3M-1S-1, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-N-C21_U01
student potrafi wykonać prostą manipulację genetyczną (klonowanie molekularne) i zinterpretować uzyskane wyniki
BL_1A_U06C-2T-L-2, T-L-1M-2S-1, S-3, S-2

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-N-C21_K01
student wykazuje dbałość o właściwą realizację powierzonego zadania badawczego pracując indywidualnie i zespołowo
BL_1A_K03C-2T-L-1M-2S-2

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-N-C21_W01
student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także opisuje narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych
2,0student nie zna podstawowych pojęć z zakresu inżynierii genetycznej, a także narzędzi, technik i metod manipulacji genetycznych
3,0student definiuje niektóre pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także wymienia poznane narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych i opisuje pobieżnie wybrane przykłady
3,5student pobieżnie definiuje większość poznanych pojęć z zakresu inżynierii genetyczne, a także wymienia większość poznanych narzędzi, technik i metod manipulacji genetycznych opisując wybrane przykład y dość szczegółowo
4,0student dość szczegółowo definiuje większość poznanych pojęć z zakresu inżynierii genetyczne, a także wymienia poznane narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych i charakteryzuje pobieżnie większość z nich
4,5student szczegółowo definiuje wszystkie poznane pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także wymienia poznane narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych i charakteryzuje dość szczegółowo większość z nich
5,0student szczegółowo definiuje wszystkie poznane pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także wymienia i szczegółowo charakteryzuje narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych
BL_1A_BL-N-C21_W02
student wskazuje możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
2,0student nie zna możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
3,0student wymienia niektóre poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka i opisuje wybrany przykład
3,5student wymienia i opisuje niektóre poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
4,0student wymienia wszystkie poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka oraz opisuje niektóre z nich
4,5student wymienia wszystkie poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka oraz opisuje większość z nich
5,0student wymienia i szczegółowo opisuje wszystkie poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-N-C21_U01
student potrafi wykonać prostą manipulację genetyczną (klonowanie molekularne) i zinterpretować uzyskane wyniki
2,0student nie potrafi wykonać prostej manipulacji genetycznej
3,0student potrafi mało sprawnie i przy dużej pomocy nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz zinterpretować uzyskane wyniki
3,5student potrafi dość sprawnie, aleprzy niewielkiej pomocy nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz zinterpretować uzyskane wyniki
4,0student potrafi dość sprawnie i bezbłędnie, z drobną pomocą nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz prawidłowo zinterpretować uzyskane wyniki
4,5student potrafi sprawnie i bezbłędnie, z drobną pomocą nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz prawidłowo zinterpretować uzyskane wyniki
5,0student potrafi samodzielnie, sprawnie i bezbłędnie wykonać prostą manipulację genetyczną oraz prawidłowo zinterpretować uzyskane wyniki

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-N-C21_K01
student wykazuje dbałość o właściwą realizację powierzonego zadania badawczego pracując indywidualnie i zespołowo
2,0student nie wykonuje powierzonego zadania badawczego
3,0student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo bez zaangażowania, z niewielką starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem niektórych środków ostrożności i stosując się do wybranych wskazówek nauczyciela
3,5student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z niewielką starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem większości środków ostrożności i stosując się do większości wskazówek nauczyciela
4,0student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z odpowiednią starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem środków ostrożności i stosując się do wskazówek nauczyciela
4,5student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z dużą starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem środków ostrożności i stosując się do wskazówek nauczyciela
5,0student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z dużą starannością, zaangażowaniem i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem wszelkich środków ostrożności i stosując się do wszystkich wskazówek nauczyciela

Literatura podstawowa

  1. Buchowicz J., Biotechnologia molekularna., PWN, Warszawa, 2006
  2. Kur J., Podstawy inżynierii genetycznej., Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, 1994
  3. Nowak Z., Gruszczyńska J., Wybrane techniki i metody analizy DNA., Wyd. SGGW, Warszawa, 2007

Literatura dodatkowa

  1. Bishop J., Ssaki transgeniczne., PWN, Warszawa, 2001
  2. Howe C., Gene cloning and manipulation., Cambridge University Press, Cambridge, 2007
  3. Malepszy S. (red.), Biotechnologia roślin., PWN, Warszawa, 2004
  4. Szala S. (red.), Terapia genowa., PWN, Warszawa, 2003
  5. Węgleński P. (red.), Genetyka molekularna., PWN, Warszawa, 2006

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Wykonanie prostego klonowania molekularnego – amplifikacja klonowanego genu, trawienie insertu i wektora odpowiednimi enzymami restrykcyjnymi, oczyszczanie insertu i wektora po trawieniu, ligacja DNA insertu i wektora, transformacja mieszaniny ligacyjnej do kompetentnych komórek E. coli.5
T-L-2Selekcja plazmidów rekombinantowych.1
6

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Podstawowe pojęcia inżynierii genetycznej. Aspekty społeczne i prawne stosowania metod inżynierii genetycznej. Narzędzia inżynierii genetycznej: enzymy, sondy molekularne, wektory.2
T-W-2Metody uzyskiwania fragmentów DNA do klonowania, konstruowanie transgenów oraz analiza zrekombinowanego DNA i identyfikacja zrekombinowanych komórek.2
T-W-3Metody wprowadzania transgenów do organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz ocena ich transgeniczności. Przykłady wykorzystania organizmów transgenicznych w różnych dziedzinach życia człowieka. Klonowanie roślin i zwierząt.2
6

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1uczestniczenie w laboratoriach6
A-L-2przygotowanie do zaliczenia treści laboratoriów18
A-L-3konsultacje2
A-L-4analiza i interpretacja uzyskanych wyników2
A-L-5zaliczenie treści laboratoriów i omówienie wyników zaliczenia2
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1uczestniczenie w wykładach6
A-W-2przygotowanie do zaliczenia i zaliczenie treści wykładów16
A-W-3konsultacje4
A-W-4zaliczenie treści wykładów i omówienie wyników zaliczenia4
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-N-C21_W01student definiuje podstawowe pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także opisuje narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W06posiada wiedzę na temat teorii dziedziczenia cech jakościowych i ilościowych organizmów, funkcjonowania genów i genomów, zasady inżynierii genetycznej oraz założenia modyfikacji kwasów nukleinowych
Cel przedmiotuC-1Przedstawienie podstawowych pojęć, nowoczesnych technik i metod inżynierii genetycznej, a także zaprezentowanie sposobów i efektów manipulacji genetycznych oraz możliwości ich wykorzystania w różnych obszarach działalności człowieka.
Treści programoweT-W-3Metody wprowadzania transgenów do organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz ocena ich transgeniczności. Przykłady wykorzystania organizmów transgenicznych w różnych dziedzinach życia człowieka. Klonowanie roślin i zwierząt.
T-W-1Podstawowe pojęcia inżynierii genetycznej. Aspekty społeczne i prawne stosowania metod inżynierii genetycznej. Narzędzia inżynierii genetycznej: enzymy, sondy molekularne, wektory.
T-W-2Metody uzyskiwania fragmentów DNA do klonowania, konstruowanie transgenów oraz analiza zrekombinowanego DNA i identyfikacja zrekombinowanych komórek.
Metody nauczaniaM-1wykłady informacyjne wspomagane prezentacjami multimedialnymi
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: zaliczenia pisemne
S-3Ocena podsumowująca: w oparciu o oceny formujące
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0student nie zna podstawowych pojęć z zakresu inżynierii genetycznej, a także narzędzi, technik i metod manipulacji genetycznych
3,0student definiuje niektóre pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także wymienia poznane narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych i opisuje pobieżnie wybrane przykłady
3,5student pobieżnie definiuje większość poznanych pojęć z zakresu inżynierii genetyczne, a także wymienia większość poznanych narzędzi, technik i metod manipulacji genetycznych opisując wybrane przykład y dość szczegółowo
4,0student dość szczegółowo definiuje większość poznanych pojęć z zakresu inżynierii genetyczne, a także wymienia poznane narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych i charakteryzuje pobieżnie większość z nich
4,5student szczegółowo definiuje wszystkie poznane pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także wymienia poznane narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych i charakteryzuje dość szczegółowo większość z nich
5,0student szczegółowo definiuje wszystkie poznane pojęcia z zakresu inżynierii genetycznej, a także wymienia i szczegółowo charakteryzuje narzędzia, techniki i metody manipulacji genetycznych
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-N-C21_W02student wskazuje możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W06posiada wiedzę na temat teorii dziedziczenia cech jakościowych i ilościowych organizmów, funkcjonowania genów i genomów, zasady inżynierii genetycznej oraz założenia modyfikacji kwasów nukleinowych
Cel przedmiotuC-1Przedstawienie podstawowych pojęć, nowoczesnych technik i metod inżynierii genetycznej, a także zaprezentowanie sposobów i efektów manipulacji genetycznych oraz możliwości ich wykorzystania w różnych obszarach działalności człowieka.
Treści programoweT-W-3Metody wprowadzania transgenów do organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz ocena ich transgeniczności. Przykłady wykorzystania organizmów transgenicznych w różnych dziedzinach życia człowieka. Klonowanie roślin i zwierząt.
Metody nauczaniaM-1wykłady informacyjne wspomagane prezentacjami multimedialnymi
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: zaliczenia pisemne
S-3Ocena podsumowująca: w oparciu o oceny formujące
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0student nie zna możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
3,0student wymienia niektóre poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka i opisuje wybrany przykład
3,5student wymienia i opisuje niektóre poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
4,0student wymienia wszystkie poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka oraz opisuje niektóre z nich
4,5student wymienia wszystkie poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka oraz opisuje większość z nich
5,0student wymienia i szczegółowo opisuje wszystkie poznane możliwości wykorzystania technik i metod manipulacji genetycznych w różnych obszarach działalności człowieka
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-N-C21_U01student potrafi wykonać prostą manipulację genetyczną (klonowanie molekularne) i zinterpretować uzyskane wyniki
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U06posiada umiejętność rozumienia mechanizmów determinujących funkcje życiowe, ontogenezę; potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami biologii molekularnej, inżynierii genetycznej, potrafi określić obszary, w których wykorzystuje się techniki molekularne; potrafi przeprowadzić proste analizy molekularne pod opieką prowadzącego; posiada umiejętności analizy i interpretacji wyników;
Cel przedmiotuC-2Zapoznanie z techniką prostego klonowania molekularnego i interpretacją wyników.
Treści programoweT-L-2Selekcja plazmidów rekombinantowych.
T-L-1Wykonanie prostego klonowania molekularnego – amplifikacja klonowanego genu, trawienie insertu i wektora odpowiednimi enzymami restrykcyjnymi, oczyszczanie insertu i wektora po trawieniu, ligacja DNA insertu i wektora, transformacja mieszaniny ligacyjnej do kompetentnych komórek E. coli.
Metody nauczaniaM-2ćwiczenia laboratoryjne – wykonanie doświadczenia w grupach pod nadzorem osoby prowadzącej zajęcia (używanie urządzeń i drobnego sprzętu laboratoryjnego oraz odczynników molekularnych)
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: zaliczenia pisemne
S-3Ocena podsumowująca: w oparciu o oceny formujące
S-2Ocena formująca: ocena aktywności na zajęciach
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0student nie potrafi wykonać prostej manipulacji genetycznej
3,0student potrafi mało sprawnie i przy dużej pomocy nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz zinterpretować uzyskane wyniki
3,5student potrafi dość sprawnie, aleprzy niewielkiej pomocy nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz zinterpretować uzyskane wyniki
4,0student potrafi dość sprawnie i bezbłędnie, z drobną pomocą nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz prawidłowo zinterpretować uzyskane wyniki
4,5student potrafi sprawnie i bezbłędnie, z drobną pomocą nauczyciela, wykonać prostą manipulację genetyczną oraz prawidłowo zinterpretować uzyskane wyniki
5,0student potrafi samodzielnie, sprawnie i bezbłędnie wykonać prostą manipulację genetyczną oraz prawidłowo zinterpretować uzyskane wyniki
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-N-C21_K01student wykazuje dbałość o właściwą realizację powierzonego zadania badawczego pracując indywidualnie i zespołowo
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_K03przejawia aktywny udział i zdyscyplinowanie w pracy indywidualnej oraz grupowej wykazując odpowiedzialne współdziałanie zarówno jako członek jak i lider zespołu koleżeńskiego
Cel przedmiotuC-2Zapoznanie z techniką prostego klonowania molekularnego i interpretacją wyników.
Treści programoweT-L-1Wykonanie prostego klonowania molekularnego – amplifikacja klonowanego genu, trawienie insertu i wektora odpowiednimi enzymami restrykcyjnymi, oczyszczanie insertu i wektora po trawieniu, ligacja DNA insertu i wektora, transformacja mieszaniny ligacyjnej do kompetentnych komórek E. coli.
Metody nauczaniaM-2ćwiczenia laboratoryjne – wykonanie doświadczenia w grupach pod nadzorem osoby prowadzącej zajęcia (używanie urządzeń i drobnego sprzętu laboratoryjnego oraz odczynników molekularnych)
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: ocena aktywności na zajęciach
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0student nie wykonuje powierzonego zadania badawczego
3,0student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo bez zaangażowania, z niewielką starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem niektórych środków ostrożności i stosując się do wybranych wskazówek nauczyciela
3,5student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z niewielką starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem większości środków ostrożności i stosując się do większości wskazówek nauczyciela
4,0student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z odpowiednią starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem środków ostrożności i stosując się do wskazówek nauczyciela
4,5student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z dużą starannością i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem środków ostrożności i stosując się do wskazówek nauczyciela
5,0student wykonuje powierzone zadanie badawcze pracując indywidualnie i zespołowo z dużą starannością, zaangażowaniem i dbałością o używany sprzęt laboratoryjny z zachowaniem wszelkich środków ostrożności i stosując się do wszystkich wskazówek nauczyciela