ZUT - Krajowe Ramy Kwalifikacji / Rok 2017/2018 / Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa / Technologia żywności i żywienie człowieka (N1) / technologia żywności pochodzenia wodnego / Sylabus przedmiotu

Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa - Technologia żywności i żywienie człowieka (N1)
specjalność: technologia żywności pochodzenia wodnego

Sylabus przedmiotu Technologia rybna:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów	Technologia żywności i żywienie człowieka
Forma studiów	studia niestacjonarne	Poziom	pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta	inżynier
Obszary studiów	nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne, studia inżynierskie
Profil	ogólnoakademicki
Moduł	—
Przedmiot	Technologia rybna
Specjalność	technologia i żywienie
Jednostka prowadząca	Katedra Technologii Rybnej, Roślinnej i Gastronomicznej
Nauczyciel odpowiedzialny	Grzegorz Tokarczyk <Grzegorz.Tokarczyk@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele	Grzegorz Tokarczyk <Grzegorz.Tokarczyk@zut.edu.pl>
ECTS (planowane)	6,0	ECTS (formy)	6,0
Forma zaliczenia	egzamin	Język	polski
Blok obieralny	—	Grupa obieralna	—

Formy dydaktyczne

Forma dydaktyczna	KOD	Semestr	Godziny	ECTS	Waga	Zaliczenie
wykłady	W	5	18	3,0	0,50	egzamin
laboratoria	L	5	27	3,0	0,50	zaliczenie

Wymagania wstępne

KOD	Wymaganie wstępne
W-1	Znajomość wiedzy z zakresu systematyki ryb, chemii żywności i ogólnej technologii żywności.

Cele przedmiotu

KOD	Cel modułu/przedmiotu
C-1	Zapoznanie z wlaściwościami fizyko-chemicznymi i przydatnością technologiczną ryb, skorupiaków i mięczaków.
C-2	Przekazanie umiejętności przetwarzania organizmów wodnych na produkty spożywcze oraz wykorzystanie różnych metod służących temu celowi.
C-3	Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem ryb i jadalnych bezkręgowców wodnych na żywność.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KOD	Treść programowa	Godziny
laboratoria
T-L-1	Obróbka wstępna oraz oznaczanie wydajności części jadalnych ryb, skorupiaków i mięczaków.	2
T-L-2	Wpływ obróbki wstępnej na wartość technologiczną mięsa surowców wodnych.	2
T-L-3	Obróbka cieplna ryb, skorupiaków i mięczaków - zmiany fizyczne i chemiczne.	2
T-L-4	Technologia marynat zimnych, gotowanych i smażonych.	3
T-L-5	Technologia ryb solonych.	2
T-L-6	Technologia prezerw z ryb solonych.	2
T-L-7	Technologia konserw rybnych oraz technologia konserw ze skorupiaków i mięczaków.	5
T-L-8	Technologia past rybnych.	1
T-L-9	Technologia wędlin rybnych.	2
T-L-10	Technologia wyrobów z mięsa grubo rozdrobnionego (burgery rybne) z użyciem urządzeń przemysłowych.	3
T-L-11	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.	3
		27
wykłady
T-W-1	Surowce żywnościowe przemysłu rybnego – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.	2
T-W-2	Przemysłowe formy surowców rybnych, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.	2
T-W-3	Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie rybnym.	2
T-W-4	Technologia ryb porcjowanych – świeżych i mrożonych	2
T-W-5	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.	2
T-W-6	Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.	2
T-W-7	Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb	2
T-W-8	Technologia konserw rybnych.	1
T-W-9	Technologia past rybnych.	1
T-W-10	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.	1
T-W-11	Technologia wyrobów z mięsa gruborozdrobnionego	1
		18

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KOD	Forma aktywności	Godziny
laboratoria
A-L-1	Uczestnictwo w zajęciach	27
A-L-2	Przygotowanie się do zajęć laboratoryjnych	20
A-L-3	Opracowanie wyników doświadczeń wykonanych na zajęciach	18
A-L-4	Przygotowanie się do kolokwium	15
A-L-5	Przygotowanie się do wejściówki	10
		90
wykłady
A-W-1	Uczestnictwo w zajęciach	18
A-W-2	Godziny kontaktowe z nauczycielem	16
A-W-3	Studiowanie wskazanej na zajęciach literatury	25
A-W-4	Przygotowanie się do egzaminu	30
		89

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KOD	Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1	Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
M-2	Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
M-3	Metoda eksponująca (film związany z wykładem)
M-4	Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)

Sposoby oceny

KOD	Sposób oceny
S-1	Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 5-7 pytań, wylosowanych z zakresu ok. 65 pytań obejmujących cały materiał
S-2	Ocena formująca: W przypadku nie zdania egzaminu pisemnego, obowiązuje egzamin ustny z całego materiału
S-3	Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu
S-4	Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 5-7 pytań obejmujących cały materiał
S-5	Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
S-6	Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
TZZ_1A_D12tiz_W01 Student potrafi rozpoznać i scharakteryzować organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle rybnym. Potrafi właściwie dobrać rodzaj obróbki wstępnej oraz sposob zabezpieczenia surowca przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego pozyskaniu, przed i po procesie przetwarzania. Potrafi zaproponować odpowiedni proces technologiczny w zależności od rodzaju surowca i jego właściwości.	TZZ_1A_W15, TZZ_1A_W16, TZZ_1A_W10, TZZ_1A_W17	—	—	C-2, C-1, C-3	T-W-1, T-W-2, T-W-4, T-W-6, T-W-7, T-W-3, T-W-8, T-W-10	M-3, M-2, M-4, M-1	S-2, S-5, S-6

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
TZZ_1A_D12tiz_U01 Student potrafi zorganizować stanowisko pracy dla siebie i grupy osób biorących udział w zajęciach. Potrafi we właściwy sposób przydzielać zadania poszczególnym członkom zespołu, umie organizować pracę w zespole i ją nadzorować aby zrealizować opracowany harmonogram pracy. Zdaje sobie sprawę z korzyści wynikających z ciągłego nabywania umiejetności. We właściwy sposob wykorzystuje nabytą wiedzę w trakcie wykonywania powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy wynikające w czasie realizacji zadań oraz wykorzystać w tym celu właściwe metody i materiały. Potrafi wykorzystać dostępne metody i urządzenia do obrobki i przetwarzania surowca rybnego w zależności od jego rodzaju.	TZZ_1A_U05, TZZ_1A_U27, TZZ_1A_U28, TZZ_1A_U01, TZZ_1A_U02, TZZ_1A_U11, TZZ_1A_U12, TZZ_1A_U17, TZZ_1A_U07, TZZ_1A_U20	—	—	C-2, C-3	T-W-2, T-W-4, T-W-6, T-W-7, T-W-3, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-L-8	M-2, M-4, M-1	S-2, S-5, S-6

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
TZZ_1A_D12tiz_K01 Student właściwie wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Samodzielnie podejmuje decyzje związane z relizacja zadań. Jest kreatywny i otwarty na sugestie, postepuje zgodnie z zasadami etyki i nie obawia się wyrażać własnej opinii. Jest świadomy konieczności ciągłego nabywania wiedzy.	TZZ_1A_K06, TZZ_1A_K05, TZZ_1A_K03, TZZ_1A_K02, TZZ_1A_K04, TZZ_1A_K01	—	—	C-3	T-W-1, T-W-2, T-W-4, T-W-6, T-W-7, T-W-3, T-W-8, T-W-9, T-W-10, T-L-10, T-L-8, T-L-1, T-L-2	M-3, M-2, M-4, M-1	S-5, S-6

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
TZZ_1A_D12tiz_W01 Student potrafi rozpoznać i scharakteryzować organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle rybnym. Potrafi właściwie dobrać rodzaj obróbki wstępnej oraz sposob zabezpieczenia surowca przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego pozyskaniu, przed i po procesie przetwarzania. Potrafi zaproponować odpowiedni proces technologiczny w zależności od rodzaju surowca i jego właściwości.	2,0	Student nie potrafi rozpoznawać organizmów wodnych, nie potrafi dobrać właściwego rodzaju obróbki wstępnej ani sposobu jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Nie potrafi wytłumaczyć podstawowych procesów zachodzących w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Nie potrafi dobrać odpowiedniego sposobu przetworzenia surowca.
	3,0	Student potrafi rozpoznawać większość organizmów wodnych, dobrać niektóre rodzaje obróbki wstępnej oraz sposoby jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć n iektóre procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera niektóre sposoby przetworzenia surowca.
	3,5	Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej oraz metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć podstawowe procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
	4,0	Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Rozumie i potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
	4,5	Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca i potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca.
	5,0	Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca. Potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca i samodzielnie proponuje odpowiednie techniki i operacje niezbędne do przetworzenia surowca.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
TZZ_1A_D12tiz_U01 Student potrafi zorganizować stanowisko pracy dla siebie i grupy osób biorących udział w zajęciach. Potrafi we właściwy sposób przydzielać zadania poszczególnym członkom zespołu, umie organizować pracę w zespole i ją nadzorować aby zrealizować opracowany harmonogram pracy. Zdaje sobie sprawę z korzyści wynikających z ciągłego nabywania umiejetności. We właściwy sposob wykorzystuje nabytą wiedzę w trakcie wykonywania powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy wynikające w czasie realizacji zadań oraz wykorzystać w tym celu właściwe metody i materiały. Potrafi wykorzystać dostępne metody i urządzenia do obrobki i przetwarzania surowca rybnego w zależności od jego rodzaju.	2,0	Student nie potrafi zorganizować stanowiska pracy ani nadzorować pracy w zespole. Nie jest w stanie wykorzystać nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Nie potrafi zastosować żadnych metod i materiałów w celu rozwiązania problemu. Nie potrafi wykorzystać żdnych metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
	3,0	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie.Wykorzystuje tylko część nabytej wiedzy do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować niektóre metody i materiały w celu rozwiązania problemu. Wykorzystuje część metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
	3,5	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu. Potrafi zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić wlasny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
	4,0	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu.
	4,5	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje.
	5,0	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników.Proponuje zastosowanie odpowiednich narzędzi do usprawnienia pracy zespołu. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować a takze proponuje alternatywne sposoby rozwiązania problemu. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje i jest świadomy swojego wyboru.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
TZZ_1A_D12tiz_K01 Student właściwie wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Samodzielnie podejmuje decyzje związane z relizacja zadań. Jest kreatywny i otwarty na sugestie, postepuje zgodnie z zasadami etyki i nie obawia się wyrażać własnej opinii. Jest świadomy konieczności ciągłego nabywania wiedzy.	2,0	Student nie potrafi wykorzystać nabytej wiedzy i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Nie potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemów i zadań przed nim stawianych. Nie potrafi podjąć decyzji dotyczących danego problemu. Nie jest kreatywny i nie postępuje zgodnie z zasadami etyki. Nie jest w stanie wyrażać własnej opinii i nie jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
	3,0	Student w części wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Jest dość kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
	3,5	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje decyzje w sprawach mniej istotnych. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
	4,0	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
	4,5	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
	5,0	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane, proponuje alternatywne rozwiazania problemu. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów i jest w tym konsekwentny. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.

Literatura podstawowa

Sikorski Z.E., Technologia żywności pochodzenia morskiego, WNT, Warszawa, 1980
Sikorski Z.E., Morskie surowce żywnościowe, WNT, Warszawa, 1992
Kołakowski E., Technologia mrożonych przetworów rybnych, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1984
Kołakowski E., Technologia farszow rybnych, PWN, Warszawa, 1986
Sikorski Z.E., Ryby i bezkręgowce morskie, WNT, Warszawa, 2005
Kawka T., Dutkiewicz D., Maszyny do obróbki ryb i kalmarów, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1986

Literatura dodatkowa

Ziemba Z., Podstawy cieplnego utrwalania żywności, WNT, Warszawa, 1993
Kolakowski E., Kołakowska A., Tokarczyk G., Kołodziejski W., Pawlikowski B., Postępy w technologii konserw rybnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin, 2007, Informator dla przedsiębiorców
Sikorski Z.E., Chemiczne i funkcjonalne właściwości składników żywności, PWN, Warszawa, 1994
Podeszewski Z., Technologia zabezpieczenia surowców rybnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin, 1977
Konarzewski J., Ligocki H., Ogulewicz J., Towaroznawstwo ryb, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa, 1968
Kołakowski E., Chrzanowski S., Orwat G., Opakowania z tworzyw sztucznych w przemyśle rybnym, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1976
Kołakowski E., Stodolnik L., Domiszewski Z., Technologia mrożonych przetworów rybnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin, 2006
Instrukcje Technologiczne ZPR, 2011
Instrukcje technologiczne CPR, 2011
Magazyn Przemysłu Rybnego, 2011
Przemysł Spożywczy, 2011
Wiadomości Rybackie, 2011

Treści programowe - laboratoria

KOD	Treść programowa	Godziny
T-L-1	Obróbka wstępna oraz oznaczanie wydajności części jadalnych ryb, skorupiaków i mięczaków.	2
T-L-2	Wpływ obróbki wstępnej na wartość technologiczną mięsa surowców wodnych.	2
T-L-3	Obróbka cieplna ryb, skorupiaków i mięczaków - zmiany fizyczne i chemiczne.	2
T-L-4	Technologia marynat zimnych, gotowanych i smażonych.	3
T-L-5	Technologia ryb solonych.	2
T-L-6	Technologia prezerw z ryb solonych.	2
T-L-7	Technologia konserw rybnych oraz technologia konserw ze skorupiaków i mięczaków.	5
T-L-8	Technologia past rybnych.	1
T-L-9	Technologia wędlin rybnych.	2
T-L-10	Technologia wyrobów z mięsa grubo rozdrobnionego (burgery rybne) z użyciem urządzeń przemysłowych.	3
T-L-11	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.	3
		27

Treści programowe - wykłady

KOD	Treść programowa	Godziny
T-W-1	Surowce żywnościowe przemysłu rybnego – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.	2
T-W-2	Przemysłowe formy surowców rybnych, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.	2
T-W-3	Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie rybnym.	2
T-W-4	Technologia ryb porcjowanych – świeżych i mrożonych	2
T-W-5	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.	2
T-W-6	Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.	2
T-W-7	Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb	2
T-W-8	Technologia konserw rybnych.	1
T-W-9	Technologia past rybnych.	1
T-W-10	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.	1
T-W-11	Technologia wyrobów z mięsa gruborozdrobnionego	1
		18

Formy aktywności - laboratoria

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-L-1	Uczestnictwo w zajęciach	27
A-L-2	Przygotowanie się do zajęć laboratoryjnych	20
A-L-3	Opracowanie wyników doświadczeń wykonanych na zajęciach	18
A-L-4	Przygotowanie się do kolokwium	15
A-L-5	Przygotowanie się do wejściówki	10
		90

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-W-1	Uczestnictwo w zajęciach	18
A-W-2	Godziny kontaktowe z nauczycielem	16
A-W-3	Studiowanie wskazanej na zajęciach literatury	25
A-W-4	Przygotowanie się do egzaminu	30
		89

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	TZZ_1A_D12tiz_W01	Student potrafi rozpoznać i scharakteryzować organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle rybnym. Potrafi właściwie dobrać rodzaj obróbki wstępnej oraz sposob zabezpieczenia surowca przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego pozyskaniu, przed i po procesie przetwarzania. Potrafi zaproponować odpowiedni proces technologiczny w zależności od rodzaju surowca i jego właściwości.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	TZZ_1A_W15	Ma wiedzę w zakresie terminologii, charakterystyki metod pozyskiwania, klasyfikacji surowców pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i produktów ubocznych oraz zmian w nich zachodzących podczas utrwalania, przechowywania i przetwarzania.
	TZZ_1A_W16	Ma podstawową wiedzę w zakresie technologii inżynierskich szczególnie technologii produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, technologii gastronomicznej i biotechnologii oraz przetwarzania produktów ubocznych i odpadów przemysłu spożywczego Zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu zadań inżynierskich.
	TZZ_1A_W10	Ma podstawową wiedzę w zakresie funkcjonowania organizmów wodnych pozyskiwanych dla przetwórstwa, zna zasady i podstawowe metody pozyskiwania organizmów wodnych poławianych i hodowlanych.
	TZZ_1A_W17	Ma podstawową wiedzę na temat wpływu operacji jednostkowych i procesów technologicznych na jakość wyrobów gotowych. Zna zasady doboru surowców i metod produkcji, kształtowania właściwości funkcjonalnych i odżywczych oraz zasady projektowania produktów spożywczych. Ma wiedzę o metodach kalkulacji kosztów produkcji oraz zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości.
Cel przedmiotu	C-2	Przekazanie umiejętności przetwarzania organizmów wodnych na produkty spożywcze oraz wykorzystanie różnych metod służących temu celowi.
	C-1	Zapoznanie z wlaściwościami fizyko-chemicznymi i przydatnością technologiczną ryb, skorupiaków i mięczaków.
	C-3	Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem ryb i jadalnych bezkręgowców wodnych na żywność.
Treści programowe	T-W-1	Surowce żywnościowe przemysłu rybnego – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.
	T-W-2	Przemysłowe formy surowców rybnych, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.
	T-W-4	Technologia ryb porcjowanych – świeżych i mrożonych
	T-W-6	Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.
	T-W-7	Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb
	T-W-3	Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie rybnym.
	T-W-8	Technologia konserw rybnych.
	T-W-10	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.
Metody nauczania	M-3	Metoda eksponująca (film związany z wykładem)
	M-2	Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
	M-4	Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)
	M-1	Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
Sposób oceny	S-2	Ocena formująca: W przypadku nie zdania egzaminu pisemnego, obowiązuje egzamin ustny z całego materiału
	S-5	Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
	S-6	Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie potrafi rozpoznawać organizmów wodnych, nie potrafi dobrać właściwego rodzaju obróbki wstępnej ani sposobu jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Nie potrafi wytłumaczyć podstawowych procesów zachodzących w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Nie potrafi dobrać odpowiedniego sposobu przetworzenia surowca.
	3,0	Student potrafi rozpoznawać większość organizmów wodnych, dobrać niektóre rodzaje obróbki wstępnej oraz sposoby jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć n iektóre procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera niektóre sposoby przetworzenia surowca.
	3,5	Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej oraz metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć podstawowe procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
	4,0	Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Rozumie i potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
	4,5	Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca i potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca.
	5,0	Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca. Potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca i samodzielnie proponuje odpowiednie techniki i operacje niezbędne do przetworzenia surowca.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	TZZ_1A_D12tiz_U01	Student potrafi zorganizować stanowisko pracy dla siebie i grupy osób biorących udział w zajęciach. Potrafi we właściwy sposób przydzielać zadania poszczególnym członkom zespołu, umie organizować pracę w zespole i ją nadzorować aby zrealizować opracowany harmonogram pracy. Zdaje sobie sprawę z korzyści wynikających z ciągłego nabywania umiejetności. We właściwy sposob wykorzystuje nabytą wiedzę w trakcie wykonywania powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy wynikające w czasie realizacji zadań oraz wykorzystać w tym celu właściwe metody i materiały. Potrafi wykorzystać dostępne metody i urządzenia do obrobki i przetwarzania surowca rybnego w zależności od jego rodzaju.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	TZZ_1A_U05	Ma umiejętność samokształcenia się m.in. w celu podnoszenia kompetencji zawodowych.
	TZZ_1A_U27	Potrafi dobrać maszyny i urządzenia niezbędne do prawidłowego przeprowadzenia procesu technologicznego związanego z przetwórstwem żywności.
	TZZ_1A_U28	Potrafi zaprojektować linie technologiczne dobierając adekwatne do danego procesu maszyny i urządzenia.
	TZZ_1A_U01	Posiada umiejętność wyszukiwania, zrozumienia, analizy i wykorzystywania potrzebnych informacji pochodzących z literatury, baz danych i innych źródeł. Potrafi uzyskane informacje integrować, dokonać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie.
	TZZ_1A_U02	Potrafi pracować indywidualnie i w zespole, umie oszacować czas potrzebny na realizację zleconego zadania, potrafi opracować i zrealizować harmonogram prac zapewniający dotrzymanie terminów
	TZZ_1A_U11	Posiada podstawowe umiejętności rozwiązywania problemów inżynierskich związanych z projektowaniem, wyposażaniem i eksploatacją linii technologicznych przemysłu spożywczego, potrafi wykorzystać poznane metody komputerowej analizy i oceny problemów technologicznych.
	TZZ_1A_U12	Potrafi rozpoznać surowce pochodzenia wodnego, określić adekwatny dla danego organizmu sposób jego pozyskiwania, umie dokonać identyfikacji i analizy czynników wpływających na efektywność eksploatacji organizmów wodnych wykorzystywanych w przetwórstwie żywności.
	TZZ_1A_U17	Potrafi scharakteryzować, ocenić i sklasyfikować surowce pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i produkty uboczne, określić zachodzące w nich przemiany i oszacować ich przydatność technologiczną.
	TZZ_1A_U07	Potrafi zidentyfikować i scharakteryzować główne składniki żywności, ich przemiany w organizmie i produktach spożywczych, właściwości fizykochemiczne, oraz zbadać i określić zależność pomiędzy tymi składnikami.
	TZZ_1A_U20	Potrafi podejmować działania mające na celu rozwiązywanie problemów techniczno-technologicznych w przetwórstwie surowców żywnościowych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Zna wady i zalety podejmowanych działań.
Cel przedmiotu	C-2	Przekazanie umiejętności przetwarzania organizmów wodnych na produkty spożywcze oraz wykorzystanie różnych metod służących temu celowi.
Cel przedmiotu	C-3	Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem ryb i jadalnych bezkręgowców wodnych na żywność.
Treści programowe	T-W-2	Przemysłowe formy surowców rybnych, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.
	T-W-4	Technologia ryb porcjowanych – świeżych i mrożonych
	T-W-6	Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.
	T-W-7	Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb
	T-W-3	Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie rybnym.
	T-W-8	Technologia konserw rybnych.
	T-W-9	Technologia past rybnych.
	T-W-10	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.
	T-L-8	Technologia past rybnych.
Metody nauczania	M-2	Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
	M-4	Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)
	M-1	Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
Sposób oceny	S-2	Ocena formująca: W przypadku nie zdania egzaminu pisemnego, obowiązuje egzamin ustny z całego materiału
	S-5	Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
	S-6	Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie potrafi zorganizować stanowiska pracy ani nadzorować pracy w zespole. Nie jest w stanie wykorzystać nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Nie potrafi zastosować żadnych metod i materiałów w celu rozwiązania problemu. Nie potrafi wykorzystać żdnych metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
	3,0	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie.Wykorzystuje tylko część nabytej wiedzy do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować niektóre metody i materiały w celu rozwiązania problemu. Wykorzystuje część metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
	3,5	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu. Potrafi zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić wlasny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
	4,0	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu.
	4,5	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje.
	5,0	Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników.Proponuje zastosowanie odpowiednich narzędzi do usprawnienia pracy zespołu. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować a takze proponuje alternatywne sposoby rozwiązania problemu. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje i jest świadomy swojego wyboru.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	TZZ_1A_D12tiz_K01	Student właściwie wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Samodzielnie podejmuje decyzje związane z relizacja zadań. Jest kreatywny i otwarty na sugestie, postepuje zgodnie z zasadami etyki i nie obawia się wyrażać własnej opinii. Jest świadomy konieczności ciągłego nabywania wiedzy.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	TZZ_1A_K06	Ma świadomość roli społecznej absolwenta uczelni a zwłaszcza rozumie potrzebę popularyzacji nabytej wiedzy. Potrafi przyjąć rolę lidera.
	TZZ_1A_K05	Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy.
	TZZ_1A_K03	Ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną oraz gotowość podporządkowania się zasadom pracy w zespole i ponoszeniu odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadanie. Potrafi współdziałać i pracować w grupie oraz określić priorytety służące realizacji określonych zadań.
	TZZ_1A_K02	Ma świadomość ważności zachowań w sposób profesjonalny, przestrzegania zasad etyki zawodowej i poszanowania różnorodności poglądów i kultur.
	TZZ_1A_K04	Ma świadomość ryzyka i potrafi ocenić skutki wykonywanej działalności w zakresie szeroko rozumianego przetwórstwa żywności i żywienia człowieka.
	TZZ_1A_K01	Ma świadomość swojej wiedzy i umiejętności. Rozumie potrzebę i zna możliwości ciągłego dokształcania się i samodoskonalenia. Wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia (studia drugiego i trzeciego stopnia, studia podyplomowe, kursy).
Cel przedmiotu	C-3	Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem ryb i jadalnych bezkręgowców wodnych na żywność.
Treści programowe	T-W-1	Surowce żywnościowe przemysłu rybnego – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.
	T-W-2	Przemysłowe formy surowców rybnych, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.
	T-W-4	Technologia ryb porcjowanych – świeżych i mrożonych
	T-W-6	Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.
	T-W-7	Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb
	T-W-3	Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie rybnym.
	T-W-8	Technologia konserw rybnych.
	T-W-9	Technologia past rybnych.
	T-W-10	Technologia farszów rybnych wraz z przemysłową produkcją surimi.
	T-L-10	Technologia wyrobów z mięsa grubo rozdrobnionego (burgery rybne) z użyciem urządzeń przemysłowych.
	T-L-8	Technologia past rybnych.
	T-L-1	Obróbka wstępna oraz oznaczanie wydajności części jadalnych ryb, skorupiaków i mięczaków.
	T-L-2	Wpływ obróbki wstępnej na wartość technologiczną mięsa surowców wodnych.
Metody nauczania	M-3	Metoda eksponująca (film związany z wykładem)
	M-2	Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
	M-4	Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)
	M-1	Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
Sposób oceny	S-5	Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
Sposób oceny	S-6	Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie potrafi wykorzystać nabytej wiedzy i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Nie potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemów i zadań przed nim stawianych. Nie potrafi podjąć decyzji dotyczących danego problemu. Nie jest kreatywny i nie postępuje zgodnie z zasadami etyki. Nie jest w stanie wyrażać własnej opinii i nie jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
	3,0	Student w części wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Jest dość kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
	3,5	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje decyzje w sprawach mniej istotnych. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
	4,0	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
	4,5	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
	5,0	Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane, proponuje alternatywne rozwiazania problemu. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów i jest w tym konsekwentny. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.