Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Nauk o Żywności i Rybactwa - Zarządzanie bezpieczeństwem i jakością żywności (S1)

Sylabus przedmiotu Podstawy przetwórstwa surowców pochodzenia wodnego:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Zarządzanie bezpieczeństwem i jakością żywności
Forma studiów studia stacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne, studia inżynierskie
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Podstawy przetwórstwa surowców pochodzenia wodnego
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Technologii Rybnej, Roślinnej i Gastronomicznej
Nauczyciel odpowiedzialny Grzegorz Tokarczyk <Grzegorz.Tokarczyk@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 5,0 ECTS (formy) 5,0
Forma zaliczenia egzamin Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
laboratoriaL3 30 2,00,50zaliczenie
wykładyW3 30 3,00,50egzamin

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Znajomość wiedzy z zakresu systematyki ryb, chemii, chemii żywności, biochemii oraz ogólnej technologii żywności.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie z wlaściwościami fizyko-chemicznymi i przydatnością technologiczną organizmów wodnych.
C-2Przekazanie umiejętności przetwarzania organizmów wodnych na produkty spożywcze oraz wykorzystanie różnych metod służących temu celowi.
C-3Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem jadalnych organizmów wodnych na żywność.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
laboratoria
T-L-1Obróbka wstępna oraz obliczanie wydajności części jadalnych organizmów wodnych.2
T-L-2Wpływ obróbki wstępnej na przydatność technologiczną mięsa surowców wodnych.2
T-L-3Wpływ rodzaju obrobki cieplnej na zmiany fizyczne i chemiczne organizmów wodnych.2
T-L-4Wpływ czasu mieszania na zmiany fizyczne i chemiczne farszów.1
T-L-5Technologia marynat zimnych, gotowanych i smażonych.2
T-L-6Technologia ryb solonych.2
T-L-7Technologia prezerw z ryb solonych.2
T-L-8Technologia konserw z organizmów wodnych.2
T-L-9Technologia produktów z mięsa drobno rozdrobnionego (wędliny, pasty).2
T-L-10Technologia wędlin rybnych.1
T-L-11Technologia wyrobów z mięsa grubo rozdrobnionego (burgery rybne) z użyciem urządzeń przemysłowych.2
T-L-12Technologia wyrobow garmażeryjnych.2
T-L-13Technologia rybnych dań gotowych.3
T-L-14Technologia zimnego wędzenia ryb.3
T-L-15Technologia gorącego wędzenia ryb.2
30
wykłady
T-W-1Specyfika przetwórstwa organizmów wodnych. Współczesne trendy w połowach światowych i krajowych oraz akwakulturze. Trendy w spożyciu żywności pochodzenia wodnego.1
T-W-2Wodne surowce żywnościowe – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.2
T-W-3Przemysłowe formy rybnych i nierybnych surowców pochodzenia wodnego, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.3
T-W-4Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie organizmów wodnych.3
T-W-5Technologia nieprzetworzonych produktów rybołowstwa - świeżych i mrożonych2
T-W-6Technologia farszów rybnych (płukanych, solonych, itp.).2
T-W-7Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.3
T-W-8Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb2
T-W-9Technologia konserw z organizmów wodnych.3
T-W-10Technologia gotowych dań rybnych i wyrobów garmażeryjnych.2
T-W-11Technologia wędlin z organizmow wodnych.2
T-W-12Przemysłowa obróbka i wykorzystanie kalmarów1
T-W-13Obrobka i wykorzystanie skorupiaków wodnych.2
T-W-14Wytwarzanie i utylizacja produktów pochodzących z wykorzystywanych przemysłowo wodorostów1
T-W-15Przetwórstwo zwierzęcych nierybnych surowców pochodzenia wodnego1
30

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
laboratoria
A-L-1Uczestnictwo w zajęciach30
A-L-2Przygotowanie się do zajęć laboratoryjnych15
A-L-3Opracowanie wyników doświadczeń wykonanych na zajęciach5
A-L-4Przygotowanie się do kolokwium5
A-L-5Przygotowanie się do wejściówki5
60
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach30
A-W-2Godziny kontaktowe z nauczycielem15
A-W-3Studiowanie wskazanej na zajęciach literatury20
A-W-4Przygotowanie się do egzaminu20
A-W-5Aktywne uczestnictwo w zajęciach - prezentacja multimedialna5
90

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
M-2Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
M-3Metoda eksponująca (film związany z wykładem)
M-4Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
S-2Ocena formująca: W przypadku nie zdania egzaminu pisemnego, obowiązuje egzamin ustny z całego materiału
S-3Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZBJZ_1A_C19_W01
Student potrafi rozpoznać i scharakteryzować organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle rybnym. Potrafi dokonać wlaściwego doboru obróbki wstępnej oraz sposobu zabezpieczenia surowca przed zepsuciem. Potrafi rozpoznać pasożyty najczęściej występujące w jadalnych organizmach wodnych i zakwalifikować surowiec zapasożycony do odpowiedniego przerobu. Potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego pozyskaniu, przed i po procesie przetwarzania. Potrafi zaproponować odpowiedni proces technologiczny w zależności od rodzaju surowca i jego właściwości.
ZBJZ_1A_W05, ZBJZ_1A_W12C-2, C-1, C-3T-W-3, T-W-1, T-W-2, T-W-7, T-W-8, T-W-10, T-W-4, T-W-12, T-W-9, T-W-5, T-W-6, T-W-11, T-W-13M-1, M-4, M-2, M-3S-1, S-2, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZBJZ_1A_C19_U01
Student potrafi zorganizować stanowisko pracy dla siebie i grupy osób biorących udział w zajęciach. Potrafi we właściwy sposób przydzielać zadania poszczególnym członkom zespołu, umie organizować pracę w zespole i ją nadzorować aby zrealizować opracowany harmonogram pracy. Zdaje sobie sprawę z korzyści wynikających z ciągłego nabywania umiejetności. We właściwy sposob wykorzystuje nabytą wiedzę w trakcie wykonywania powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy wynikające w czasie realizacji zadań oraz wykorzystać w tym celu właściwe metody i materiały. Potrafi wykorzystać dostępne metody i urządzenia do obrobki i przetwarzania surowca pochodzenia wodnego w zależności od jego rodzaju.
ZBJZ_1A_U02, ZBJZ_1A_U03, ZBJZ_1A_U05, ZBJZ_1A_U06, ZBJZ_1A_U08, ZBJZ_1A_U09, ZBJZ_1A_U12C-2, C-3T-L-6, T-L-9, T-W-3, T-W-7, T-W-8, T-W-10, T-W-4, T-W-9, T-W-5, T-W-6, T-W-11M-1, M-4, M-2S-1, S-2, S-3

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
ZBJZ_1A_C19_K01
Student właściwie wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Samodzielnie podejmuje decyzje związane z relizacją zadań. Jest kreatywny i otwarty na sugestie, postepuje zgodnie z zasadami etyki i nie obawia się wyrażać własnej opinii. Jest świadomy konieczności ciągłego nabywania wiedzy.
ZBJZ_1A_K01, ZBJZ_1A_K02, ZBJZ_1A_K03, ZBJZ_1A_K04C-3T-L-1, T-L-2, T-L-9, T-L-11, T-L-12, T-L-13, T-W-3, T-W-1, T-W-2, T-W-7, T-W-8, T-W-10, T-W-4, T-W-12, T-W-9, T-W-5, T-W-6, T-W-11, T-W-13M-1, M-4, M-2, M-3S-1, S-3

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZBJZ_1A_C19_W01
Student potrafi rozpoznać i scharakteryzować organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle rybnym. Potrafi dokonać wlaściwego doboru obróbki wstępnej oraz sposobu zabezpieczenia surowca przed zepsuciem. Potrafi rozpoznać pasożyty najczęściej występujące w jadalnych organizmach wodnych i zakwalifikować surowiec zapasożycony do odpowiedniego przerobu. Potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego pozyskaniu, przed i po procesie przetwarzania. Potrafi zaproponować odpowiedni proces technologiczny w zależności od rodzaju surowca i jego właściwości.
2,0Student nie potrafi rozpoznawać organizmów wodnych, nie potrafi dobrać właściwego rodzaju obróbki wstępnej ani sposobu jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Nie potrafi wytłumaczyć podstawowych procesów zachodzących w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Nie potrafi dobrać odpowiedniego sposobu przetworzenia surowca.
3,0Student potrafi rozpoznawać większość organizmów wodnych, dobrać niektóre rodzaje obróbki wstępnej oraz sposoby jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć n iektóre procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera niektóre sposoby przetworzenia surowca.
3,5Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej oraz metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć podstawowe procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
4,0Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Rozumie i potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
4,5Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca i potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca.
5,0Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca. Potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca i samodzielnie proponuje odpowiednie techniki i operacje niezbędne do przetworzenia surowca.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZBJZ_1A_C19_U01
Student potrafi zorganizować stanowisko pracy dla siebie i grupy osób biorących udział w zajęciach. Potrafi we właściwy sposób przydzielać zadania poszczególnym członkom zespołu, umie organizować pracę w zespole i ją nadzorować aby zrealizować opracowany harmonogram pracy. Zdaje sobie sprawę z korzyści wynikających z ciągłego nabywania umiejetności. We właściwy sposob wykorzystuje nabytą wiedzę w trakcie wykonywania powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy wynikające w czasie realizacji zadań oraz wykorzystać w tym celu właściwe metody i materiały. Potrafi wykorzystać dostępne metody i urządzenia do obrobki i przetwarzania surowca pochodzenia wodnego w zależności od jego rodzaju.
2,0Student nie potrafi zorganizować stanowiska pracy ani nadzorować pracy w zespole. Nie jest w stanie wykorzystać nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Nie potrafi zastosować żadnych metod i materiałów w celu rozwiązania problemu. Nie potrafi wykorzystać żdnych metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
3,0Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie.Wykorzystuje tylko część nabytej wiedzy do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować niektóre metody i materiały w celu rozwiązania problemu. Wykorzystuje część metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
3,5Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu. Potrafi zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić wlasny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
4,0Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu.
4,5Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje.
5,0Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników.Proponuje zastosowanie odpowiednich narzędzi do usprawnienia pracy zespołu. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować a takze proponuje alternatywne sposoby rozwiązania problemu. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje i jest świadomy swojego wyboru.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
ZBJZ_1A_C19_K01
Student właściwie wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Samodzielnie podejmuje decyzje związane z relizacją zadań. Jest kreatywny i otwarty na sugestie, postepuje zgodnie z zasadami etyki i nie obawia się wyrażać własnej opinii. Jest świadomy konieczności ciągłego nabywania wiedzy.
2,0Student nie potrafi wykorzystać nabytej wiedzy i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Nie potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemów i zadań przed nim stawianych. Nie potrafi podjąć decyzji dotyczących danego problemu. Nie jest kreatywny i nie postępuje zgodnie z zasadami etyki. Nie jest w stanie wyrażać własnej opinii i nie jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
3,0Student w części wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Jest dość kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
3,5Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje decyzje w sprawach mniej istotnych. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
4,0Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
4,5Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
5,0Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane, proponuje alternatywne rozwiazania problemu. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów i jest w tym konsekwentny. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.

Literatura podstawowa

  1. Roy E. Martin; Emily Paine Carter; George J. Flick, Jr.; Lynn M. Davis, Marine & Freshwater Products Handbook, Technomic Publishing Company, Inc., Lancaster, Pennsylvania, USA, 2000
  2. Frederick W. Wheaton; Thomas B. Lawson, Processing Aquatic Food Products, John Wiley & Sons, Inc., New York, USA, 1985
  3. Kołakowski E., Technologia mrożonych przetworów rybnych, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1984
  4. Kołakowski E., Technologia farszow rybnych, PWN, Warszawa, 1986
  5. Sikorski Z.E., Technologia żywności pochodzenia morskiego, WNT, Warszawa, 1980
  6. Dennis J. McHugh, Production and utilization of products from commercial seaweeds, FAO Fisheries Technical Paper, Rome, 1987
  7. Sikorski Z.E., Morskie surowce żywnościowe, WNT, Warszawa, 1992
  8. Sikorski Z.E., Ryby i bezkręgowce morskie, WNT, Warszawa, 2005
  9. Kawka T., Dutkiewicz D., Maszyny do obróbki ryb i kalmarów, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1986

Literatura dodatkowa

  1. Sikorski Z.E., Chemiczne i funkcjonalne właściwości składników żywności, PWN, Warszawa, 1994
  2. Ziemba Z., Podstawy cieplnego utrwalania żywności, WNT, Warszawa, 1993
  3. Podeszewski Z., Technologia zabezpieczenia surowców rybnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin, 1977
  4. Konarzewski J., Ligocki H., Ogulewicz J., Towaroznawstwo ryb, Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa, 1968
  5. Kołakowski E., Chrzanowski S., Orwat G., Opakowania z tworzyw sztucznych w przemyśle rybnym, Wydawnictwo Morskie, Gdańsk, 1976
  6. Kolakowski E., Kołakowska A., Tokarczyk G., Kołodziejski W., Pawlikowski B., Postępy w technologii konserw rybnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin, 2007, Informator dla przedsiębiorców
  7. Kołakowski E., Stodolnik L., Domiszewski Z., Technologia mrożonych przetworów rybnych, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Szczecinie, Szczecin, 2006
  8. Instrukcje Technologiczne ZPR, 2011
  9. Instrukcje technologiczne CPR, 2011
  10. Magazyn Przemysłu Rybnego, 2011
  11. Przemysł Spożywczy, 2011
  12. Wiadomości Rybackie, 2011
  13. Georg Borgstrom, Fish As Food, Academic Press, New York and London

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Obróbka wstępna oraz obliczanie wydajności części jadalnych organizmów wodnych.2
T-L-2Wpływ obróbki wstępnej na przydatność technologiczną mięsa surowców wodnych.2
T-L-3Wpływ rodzaju obrobki cieplnej na zmiany fizyczne i chemiczne organizmów wodnych.2
T-L-4Wpływ czasu mieszania na zmiany fizyczne i chemiczne farszów.1
T-L-5Technologia marynat zimnych, gotowanych i smażonych.2
T-L-6Technologia ryb solonych.2
T-L-7Technologia prezerw z ryb solonych.2
T-L-8Technologia konserw z organizmów wodnych.2
T-L-9Technologia produktów z mięsa drobno rozdrobnionego (wędliny, pasty).2
T-L-10Technologia wędlin rybnych.1
T-L-11Technologia wyrobów z mięsa grubo rozdrobnionego (burgery rybne) z użyciem urządzeń przemysłowych.2
T-L-12Technologia wyrobow garmażeryjnych.2
T-L-13Technologia rybnych dań gotowych.3
T-L-14Technologia zimnego wędzenia ryb.3
T-L-15Technologia gorącego wędzenia ryb.2
30

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Specyfika przetwórstwa organizmów wodnych. Współczesne trendy w połowach światowych i krajowych oraz akwakulturze. Trendy w spożyciu żywności pochodzenia wodnego.1
T-W-2Wodne surowce żywnościowe – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.2
T-W-3Przemysłowe formy rybnych i nierybnych surowców pochodzenia wodnego, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.3
T-W-4Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie organizmów wodnych.3
T-W-5Technologia nieprzetworzonych produktów rybołowstwa - świeżych i mrożonych2
T-W-6Technologia farszów rybnych (płukanych, solonych, itp.).2
T-W-7Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.3
T-W-8Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb2
T-W-9Technologia konserw z organizmów wodnych.3
T-W-10Technologia gotowych dań rybnych i wyrobów garmażeryjnych.2
T-W-11Technologia wędlin z organizmow wodnych.2
T-W-12Przemysłowa obróbka i wykorzystanie kalmarów1
T-W-13Obrobka i wykorzystanie skorupiaków wodnych.2
T-W-14Wytwarzanie i utylizacja produktów pochodzących z wykorzystywanych przemysłowo wodorostów1
T-W-15Przetwórstwo zwierzęcych nierybnych surowców pochodzenia wodnego1
30

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1Uczestnictwo w zajęciach30
A-L-2Przygotowanie się do zajęć laboratoryjnych15
A-L-3Opracowanie wyników doświadczeń wykonanych na zajęciach5
A-L-4Przygotowanie się do kolokwium5
A-L-5Przygotowanie się do wejściówki5
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach30
A-W-2Godziny kontaktowe z nauczycielem15
A-W-3Studiowanie wskazanej na zajęciach literatury20
A-W-4Przygotowanie się do egzaminu20
A-W-5Aktywne uczestnictwo w zajęciach - prezentacja multimedialna5
90
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZBJZ_1A_C19_W01Student potrafi rozpoznać i scharakteryzować organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle rybnym. Potrafi dokonać wlaściwego doboru obróbki wstępnej oraz sposobu zabezpieczenia surowca przed zepsuciem. Potrafi rozpoznać pasożyty najczęściej występujące w jadalnych organizmach wodnych i zakwalifikować surowiec zapasożycony do odpowiedniego przerobu. Potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego pozyskaniu, przed i po procesie przetwarzania. Potrafi zaproponować odpowiedni proces technologiczny w zależności od rodzaju surowca i jego właściwości.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZBJZ_1A_W05Ma wiedzę dotyczącą czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych (mikroorganizmów, parazytów i szkodników) występujących w żywności, nowoczesnych metod ich wykrywania, wpływu tych czynników na jakość i bezpieczeństwo zdrowotne żywności.
ZBJZ_1A_W12Zna metody zabezpieczania i oceny jakości surowców i żywności
Cel przedmiotuC-2Przekazanie umiejętności przetwarzania organizmów wodnych na produkty spożywcze oraz wykorzystanie różnych metod służących temu celowi.
C-1Zapoznanie z wlaściwościami fizyko-chemicznymi i przydatnością technologiczną organizmów wodnych.
C-3Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem jadalnych organizmów wodnych na żywność.
Treści programoweT-W-3Przemysłowe formy rybnych i nierybnych surowców pochodzenia wodnego, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.
T-W-1Specyfika przetwórstwa organizmów wodnych. Współczesne trendy w połowach światowych i krajowych oraz akwakulturze. Trendy w spożyciu żywności pochodzenia wodnego.
T-W-2Wodne surowce żywnościowe – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.
T-W-7Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.
T-W-8Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb
T-W-10Technologia gotowych dań rybnych i wyrobów garmażeryjnych.
T-W-4Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie organizmów wodnych.
T-W-12Przemysłowa obróbka i wykorzystanie kalmarów
T-W-9Technologia konserw z organizmów wodnych.
T-W-5Technologia nieprzetworzonych produktów rybołowstwa - świeżych i mrożonych
T-W-6Technologia farszów rybnych (płukanych, solonych, itp.).
T-W-11Technologia wędlin z organizmow wodnych.
T-W-13Obrobka i wykorzystanie skorupiaków wodnych.
Metody nauczaniaM-1Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
M-4Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)
M-2Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
M-3Metoda eksponująca (film związany z wykładem)
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
S-2Ocena formująca: W przypadku nie zdania egzaminu pisemnego, obowiązuje egzamin ustny z całego materiału
S-3Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi rozpoznawać organizmów wodnych, nie potrafi dobrać właściwego rodzaju obróbki wstępnej ani sposobu jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Nie potrafi wytłumaczyć podstawowych procesów zachodzących w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Nie potrafi dobrać odpowiedniego sposobu przetworzenia surowca.
3,0Student potrafi rozpoznawać większość organizmów wodnych, dobrać niektóre rodzaje obróbki wstępnej oraz sposoby jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć n iektóre procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera niektóre sposoby przetworzenia surowca.
3,5Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej oraz metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem. Potrafi wytłumaczyć podstawowe procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Poprawnie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
4,0Student rozpoznaje organizmy wodne, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Rozumie i potrafi wytłumaczyć procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca.
4,5Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca i potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca.
5,0Student rozpoznaje wszystkie organizmy wodne wykorzystywane w przemyśle spożywczym, dobiera we właściwy sposób rodzaj obróbki wstępnej, metodę jego zabezpieczenia przed zepsuciem i potrafi wytłumaczyć wybór, którego dokonał. Bez trudu dokonuje porównania efektywności zaproponowanych metod i korzyści wynikających z ich zastosowania. Rozumie i potrafi wytłumaczyć oraz powiązać ze sobą procesy zachodzące w surowcu po jego połowie i podczas przetwarzania. Właściwie dobiera odpowiedni sposób przetworzenia surowca. Potrafi przewidzieć końcowy efekt uzyskany w zależności od zastosowanego surowca i samodzielnie proponuje odpowiednie techniki i operacje niezbędne do przetworzenia surowca.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZBJZ_1A_C19_U01Student potrafi zorganizować stanowisko pracy dla siebie i grupy osób biorących udział w zajęciach. Potrafi we właściwy sposób przydzielać zadania poszczególnym członkom zespołu, umie organizować pracę w zespole i ją nadzorować aby zrealizować opracowany harmonogram pracy. Zdaje sobie sprawę z korzyści wynikających z ciągłego nabywania umiejetności. We właściwy sposob wykorzystuje nabytą wiedzę w trakcie wykonywania powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy wynikające w czasie realizacji zadań oraz wykorzystać w tym celu właściwe metody i materiały. Potrafi wykorzystać dostępne metody i urządzenia do obrobki i przetwarzania surowca pochodzenia wodnego w zależności od jego rodzaju.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZBJZ_1A_U02Potrafi dobrać metody oceny jakości i bezpieczeństwa surowców i produktów żywnościowych
ZBJZ_1A_U03Potrafi dobrać rodzaj opakowania i system pakowania, oraz wybrać dla danych warunków najlepszą metodę zabezpieczenia surowców i produktów żywnościowych.
ZBJZ_1A_U05Ma umiejętność samokształcenia się m.in. w celu podnoszenia kompetencji zawodowych oraz posiada zdolność samodzielnego planowania własnej kariery
ZBJZ_1A_U06Potrafi zidentyfikować i scharakteryzować główne składniki żywności, ich przemiany w produktach spożywczych i w organizmie, oraz zbadać i określić zależność pomiędzy tymi składnikami.
ZBJZ_1A_U08Potrafi scharakteryzować zagrożenia dla środowiska powstające przy produkcji żywności oraz zaplanować metody i sposoby zagospodarowania odpadów.
ZBJZ_1A_U09Posiada umiejętność wykorzystywania potrzebnych informacji pochodzących z różnych źródeł w języku polskim i językach obcych. Potrafi dokonać ich interpretacji, a także wyciągać wnioski oraz formułować i uzasadniać opinie.
ZBJZ_1A_U12Stosuje zasady bhp i higieny pracy.
Cel przedmiotuC-2Przekazanie umiejętności przetwarzania organizmów wodnych na produkty spożywcze oraz wykorzystanie różnych metod służących temu celowi.
C-3Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem jadalnych organizmów wodnych na żywność.
Treści programoweT-L-6Technologia ryb solonych.
T-L-9Technologia produktów z mięsa drobno rozdrobnionego (wędliny, pasty).
T-W-3Przemysłowe formy rybnych i nierybnych surowców pochodzenia wodnego, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.
T-W-7Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.
T-W-8Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb
T-W-10Technologia gotowych dań rybnych i wyrobów garmażeryjnych.
T-W-4Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie organizmów wodnych.
T-W-9Technologia konserw z organizmów wodnych.
T-W-5Technologia nieprzetworzonych produktów rybołowstwa - świeżych i mrożonych
T-W-6Technologia farszów rybnych (płukanych, solonych, itp.).
T-W-11Technologia wędlin z organizmow wodnych.
Metody nauczaniaM-1Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
M-4Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)
M-2Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
S-2Ocena formująca: W przypadku nie zdania egzaminu pisemnego, obowiązuje egzamin ustny z całego materiału
S-3Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi zorganizować stanowiska pracy ani nadzorować pracy w zespole. Nie jest w stanie wykorzystać nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Nie potrafi zastosować żadnych metod i materiałów w celu rozwiązania problemu. Nie potrafi wykorzystać żdnych metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
3,0Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie.Wykorzystuje tylko część nabytej wiedzy do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować niektóre metody i materiały w celu rozwiązania problemu. Wykorzystuje część metod i urządzeń służących do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
3,5Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu. Potrafi zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić wlasny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego
4,0Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu.
4,5Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje.
5,0Student potrafi organizować stanowisko pracy dla siebie i członków zespołu, jak również zaplanować pracę dla siebie i zespołu współpracowników.Proponuje zastosowanie odpowiednich narzędzi do usprawnienia pracy zespołu. Wykorzystuje nabytą wiedzę do rozwiązywania napotkanych problemów i potrafi wyjaśnić dany problem teoretycznie i o nim dyskutować a takze proponuje alternatywne sposoby rozwiązania problemu. Analitycznie podchodzi do problemu i właściwie potrafi oszacować korzyści i negatywne skutki zastosowanej metody przetwarzania surowca. Potrafi zastosować metody i materiały w celu rozwiązania problemu i wyjaśnić własny wybór. Wykorzystuje właściwie metody i urządzenia służące do obrobki i przetwarzania surowca wodnego i sam proponuje rozwiązanie danego problemu. Samodzielnie podejmuje decyzje i jest świadomy swojego wyboru.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaZBJZ_1A_C19_K01Student właściwie wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności w realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Samodzielnie podejmuje decyzje związane z relizacją zadań. Jest kreatywny i otwarty na sugestie, postepuje zgodnie z zasadami etyki i nie obawia się wyrażać własnej opinii. Jest świadomy konieczności ciągłego nabywania wiedzy.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówZBJZ_1A_K01Rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i konieczności podnoszenia kompetencji zawodowych. Wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia (studia podyplomowe, kursy)
ZBJZ_1A_K02Ma świadomość ważności przestrzegania zasad etyki zawodowej i poszanowania różnorodności płci, poglądów i kultur.
ZBJZ_1A_K03Ma świadomość odpowiedzialności za bezpieczeństwo pracy własnej i innych. Umie postępować w stanach zagrożenia.
ZBJZ_1A_K04Potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy indywidualnie i w zespole.
Cel przedmiotuC-3Nauczenie samodzielnego rozwiązywania kompleksowych problemów związanych z przetwarzaniem jadalnych organizmów wodnych na żywność.
Treści programoweT-L-1Obróbka wstępna oraz obliczanie wydajności części jadalnych organizmów wodnych.
T-L-2Wpływ obróbki wstępnej na przydatność technologiczną mięsa surowców wodnych.
T-L-9Technologia produktów z mięsa drobno rozdrobnionego (wędliny, pasty).
T-L-11Technologia wyrobów z mięsa grubo rozdrobnionego (burgery rybne) z użyciem urządzeń przemysłowych.
T-L-12Technologia wyrobow garmażeryjnych.
T-L-13Technologia rybnych dań gotowych.
T-W-3Przemysłowe formy rybnych i nierybnych surowców pochodzenia wodnego, ich wartość użytkowa i przydatność technologiczna.
T-W-1Specyfika przetwórstwa organizmów wodnych. Współczesne trendy w połowach światowych i krajowych oraz akwakulturze. Trendy w spożyciu żywności pochodzenia wodnego.
T-W-2Wodne surowce żywnościowe – podział, różnorodność gatunkowa i morfologiczna, dostępność, zmiany sezonowe.
T-W-7Technologia ryb marynowanych, solonych oraz prezerw rybnych.
T-W-8Technologia zimnego i gorącego wędzenia ryb
T-W-10Technologia gotowych dań rybnych i wyrobów garmażeryjnych.
T-W-4Charakterystyka ważniejszych operacji, zabiegów i procesów technologicznych stosowanych w przetwórstwie organizmów wodnych.
T-W-12Przemysłowa obróbka i wykorzystanie kalmarów
T-W-9Technologia konserw z organizmów wodnych.
T-W-5Technologia nieprzetworzonych produktów rybołowstwa - świeżych i mrożonych
T-W-6Technologia farszów rybnych (płukanych, solonych, itp.).
T-W-11Technologia wędlin z organizmow wodnych.
T-W-13Obrobka i wykorzystanie skorupiaków wodnych.
Metody nauczaniaM-1Metoda podająca (wykład, objaśnienie lub wyjaśnienie)
M-4Metoda praktyczna (pokaz, ćwiczenia laboratoryjne)
M-2Metoda aktywizująca (dyskusja dydaktyczna związana z wykładem)
M-3Metoda eksponująca (film związany z wykładem)
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Egzamin w formie pisemnej - odpowiedzi na 4-7 pytań obejmujących cały materiał
S-3Ocena formująca: Zaliczenie części praktycznej przedmiotu - pozytywne zaliczenie 3 - 5 kolokwiów z zadanego materiału.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi wykorzystać nabytej wiedzy i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Nie potrafi odpowiedzialnie rozwiązywać problemów i zadań przed nim stawianych. Nie potrafi podjąć decyzji dotyczących danego problemu. Nie jest kreatywny i nie postępuje zgodnie z zasadami etyki. Nie jest w stanie wyrażać własnej opinii i nie jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
3,0Student w części wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Jest dość kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy.
3,5Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje decyzje w sprawach mniej istotnych. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie niektórych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
4,0Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Potrafi rozwiązywać problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
4,5Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.
5,0Student wykorzystuje nabytą wiedzę i umiejętności do realizacji powierzonych mu zadań. Rozwiązuje samodzielnie problemy i zadania przed nim stawiane, proponuje alternatywne rozwiazania problemu. Podejmuje samodzielnie decyzje i potrafi oszacować konsekwencje swoich decyzji. Jest kreatywny i postępuje zgodnie z zasadami etyki. Wyraża własną opinię odnośnie zaistniałych problemów i jest w tym konsekwentny. Jest świadomy ciągłego nabywania wiedzy i dokształca się.