Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biotechnologia (N2)
specjalność: Bioinżynieria produkcji żywności
Sylabus przedmiotu Biologia i biochemia nowotworów:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Biotechnologia | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia niestacjonarne | Poziom | drugiego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | magister inżynier | ||
| Obszary studiów | charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Biologia i biochemia nowotworów | ||
| Specjalność | Biotechnologia w produkcji zwierzęcej i ochronie środowiska | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Mikrobiologii i Biotechnologii | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Dorota Jankowiak <dorota.jankowiak@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 3,0 | ECTS (formy) | 3,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | 6 | Grupa obieralna | 1 |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Ogólna wiedza z realizowanych na I stopniu studiów przedmiotów: chemia ogólna i organiczna, biochemia, biologia molekularna, genetyka ogólna, biologia komórki. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Student pozna podstawowe kryteria klasyfikacji nowotworówi cechy komórki nowotworowej różniące ją od komórki prawidłowej. Pozna gówne przyczyny i mechanizmy odpowiadające za transformację nowotworową, etapy kancerogenezy i możliwość zasiedlania innych tkanek. Zapozna się z podstawami immunologii nowotworów i ich oddziaływaniem z organizmem gospodarza. Pozna mechanizmy „ucieczki” komórek nowotworowych przed śmiercią i replikacyjnym starzeniem się. Zrozumie główne załozenia celowanej terapii antynowotworowej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Genetyczna, epigenetyczna i termodynamiczna teoria kancerogenezy. „Ewolucja” klonalna nowotworów. Najważniejsze fizyczne, chemiczne i biologiczne czynniki onkogenne. Wpływ czynników kancerogennych na zmiany genetyczne. | 1 |
| T-A-2 | Etapy onkogenezy: preinicjacja, inicjacja, promocja i progresja – podstawowa charakterystyka. Cykl komórkowy i rola zaburzeń w jego przebiegu, w kontekście nabywania zdolności do nieograniczonych podziałów przez komórki nowotworowe (protoankogeny/onkogeny i antyonkogeny). | 2 |
| T-A-3 | Limit Haylicka. Telomery i telomeraza w komórkach nowotworowych. Apoptoza i autofagia a komórki nowotworowe Macierzyste komórki nowotworowe. Antygeny i markery nowotworowe. Mechanizmy znoszące odpowiedź immunologiczną na antygeny komórek nowotworowych. | 2 |
| T-A-4 | Podstawy radioterapii oraz chemioterapii i ich powikłania. Mechanizmy oporności komórek nowotworowych na leki. Terapia genowa nowotworów. | 1 |
| T-A-5 | Czy możliwe jest przenoszenie się nowotworu z jednego organizmu na drugi?. Zakaźne nowotwory (rak pyska diabła tasmańskiego, zakaźny psi guz weneryczny). Zaliczenie ćwiczeń | 1 |
| 7 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Epidemiologia nowotworów na Świecie i w Polsce. Najczęstsze nowotwory u kobiet i mężczyzn (oraz u zwierząt towarzyszących. Ogólna charakterystyka procesu nowotworzenia i podstawowe cechy komórek nowotworowych. | 1 |
| T-W-2 | Nazewnictwo i klasyfikacja nowotworów. Nowotwory niezłośliwe, miejscowo złośliwe i złośliwe, raki, mięsaki, chłonniaki i białaczki. Podstawowe zmiany w strukturze makro- i mikroskopowej komórek nowotworowych w porównaniu z komórkami i tkankami prawidłowymi. | 1 |
| T-W-3 | Nowotwory niezłośliwe pochodzenia nabłonkowego i mezenchymalnego - najważniejsze cechy struktury makro- i mikroskopowej. Nowotwory wywodzące się z wielopotencjalnych komórek rozrodczych. | 1 |
| T-W-4 | Cechy złośliwości. Nowotwory złośliwe pochodzenia nabłonkowego i mezenchymalnego. Stopniowanie złośliwości nowotworów. Ocena stopnia zaawansowania klinicznego nowotworów – system TNM. | 1 |
| T-W-5 | Wpływ nowotworu na organizm. Zaburzenia związane z nowotworem – bezpośrednie oddziaływanie procesu nowotworowego na narządy i układy organizmu. Zaburzenia hematologiczne, metaboliczne (metabolizmu białek, lipidów i węglowodanów) i endokrynologiczne (zespoły paranowotworowe). Kacheksja nowotworowa. | 2 |
| T-W-6 | Carcinoma in situ. Wasculogeneza, angiogeneza i neoangiogeneza. Przełącznik angiogenny - najwazniejsze czynniki proangiogenne. Mechanizmy angiogenezy nowotworowej. Cechy nowotworowych naczyń krwionośnych. Naczynia krwionośne jako cele terapeutyczne. | 1 |
| T-W-7 | Mechanizmy przerzutowania komórek nowotworowych. Wielostopniowość przerzutowania i cechy decydujące. komórki nowotworowe w krwioobiegu. Kolonizacja narzadów. | 1 |
| 8 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Uczestniczenie w ćwiczeniach | 7 |
| A-A-2 | Konsultacje z prowadzącym ćwiczenia | 4 |
| A-A-3 | Przygotowanie wraz z zespołem pod kontrolą prowadzacego ćwiczenia prezentacji i jej omówenia | 10 |
| A-A-4 | Studiowanie literatury omawiajacej zagadnienia związane z tematem bieżących ćwiczeń | 7 |
| A-A-5 | Przygotowanie do pisemnego zaliczenia całości materiału objętego programem ćwiczeń | 15 |
| A-A-6 | Pisemne zaliczenie materiału objętego programem ćwiczeń | 2 |
| 45 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w wykladach | 8 |
| A-W-2 | Konsultacje z prowadzącym wykłady | 5 |
| A-W-3 | Studiowanie literatury omawiajacej tematykę bieżących wykładów | 15 |
| A-W-4 | Przygotowanie do pisemnego zaliczenia materiału objętego programem wykładów | 15 |
| A-W-5 | Pisemne zaliczenie materiału objętego programem wykładów | 2 |
| 45 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjny omawiajacy zagadnienia teoretyczne |
| M-2 | Prezentacja multmedialna z wykorzystaniem komputera i projektora |
| M-3 | konsultacje z prowadzącymi wykłay i ćwiczenia |
| M-4 | Dyskusja dydaktyczna i problemowa |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Ocena przygotowania studenta i jego aktywności na każdych ćwiczeniach |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena prezentacji przgotowanej z zespołem oraz udziału studenta w jej omówieniu |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Ocena z końcowego, pisemnego zaliczenia całości materiału objętego programem wykładów. |
| S-4 | Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena zaliczenia cwiczeń, na którą składają się oceny z: aktywności studenta, prezentacji i zaliczenia końcowego materiału objętego programem ćwiczeń |
Zamierzone efekty uczenia się - wiedza
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BT_2A_BTZ-N-O6.3_W01 Student zna kryteria klasyfikacji nowotworów, wymienia i charakteryzuje podstawowe czynniki kancerogenne i etapy kancerogenezy. Wskazuje główne cechy różniace komórkę nowotworową od prawidłowej oraz cechy makro- i mikroskopowe różniace nowotwory niezłośliwe od złośliwych. Wylicza i charakteryzuje typy neoangiogenezy i rolę czynników proangiogennych. Charakteryzuje czynniki odpowiedzialne za inwazyjność i przerzutowanie nowotworów. Wyjaśnia rolę układu immunologicznego jako całości i jego wybranych elementów w obronie organizmu przezd chorobami nowotworowymi, zna mechanizmy ucieczki nowotworów przed odpowiedzią immunologiczną. | BT_2A_W01, BT_2A_W06 | — | — | C-1 | — | M-4, M-3, M-1, M-2 | S-1, S-2, S-3 |
Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BT_2A_BTZ-N-O6.3_U01 Student wiedzę z zakresu budowy i pochodzenia komórek oraz roli głównych cząsteczek biologiczne czynnych (białek, enzymów, hormonów) oraz ich pochodnych wykorzystuje do wyjaśnienia ich roli i mechanizmów odpowiedzialnych za kancerogenzę, inwazyjność i przerzutowanie komórek nowotworowych. Ocenia które z cech atypii komórkowej nalezy uważać za potencjalne niebezpieczne z punku widzenia transformacji nowotworowej. | BT_2A_U07, BT_2A_U08, BT_2A_U01 | — | — | C-1 | — | M-4, M-3, M-1 | S-1, S-2 |
Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| BT_2A_BTZ-N-O6.3_K01 Jest świadomy obecności w otaczającym srodowisku ogromu czynników potencjalnie rakotwórczych i stale wzrastających wskaźników epidemiologicznych chorób nowotworowych. Wykazuje więc aktywną postawę w zachęcaniu do poddawania się przedsiewowym i profilaktyczym badaniom kontrolnym. Dba o stałe uzupełnianie i poszerzanie swej wiedzy z zakresu profilatyki i etiopatogenezy chorób nowotworowych. | BT_2A_K02, BT_2A_K03, BT_2A_K01 | — | — | C-1 | — | M-4, M-3, M-1 | S-1, S-2 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BT_2A_BTZ-N-O6.3_W01 Student zna kryteria klasyfikacji nowotworów, wymienia i charakteryzuje podstawowe czynniki kancerogenne i etapy kancerogenezy. Wskazuje główne cechy różniace komórkę nowotworową od prawidłowej oraz cechy makro- i mikroskopowe różniace nowotwory niezłośliwe od złośliwych. Wylicza i charakteryzuje typy neoangiogenezy i rolę czynników proangiogennych. Charakteryzuje czynniki odpowiedzialne za inwazyjność i przerzutowanie nowotworów. Wyjaśnia rolę układu immunologicznego jako całości i jego wybranych elementów w obronie organizmu przezd chorobami nowotworowymi, zna mechanizmy ucieczki nowotworów przed odpowiedzią immunologiczną. | 2,0 | |
| 3,0 | Student zna podstawowa klasyfikację nowotworów. Wymienia podstawowe czynniki kancerogenne oraz i charakteryzuje etapy kanerogenezy. Wybiórczo wymienia podstawowe cechy róznicujace komórki nowotworowe od prawidłowych oraz komórki nowotworow złośliwych od niezłosliwych.W podstawowym zakresie opisuje znczenie neoangiogenzezy i cechy nowotworowych naczyń krwionosnych. Ma podstawowa wiedzę z zakresu immunologii nowotworów. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BT_2A_BTZ-N-O6.3_U01 Student wiedzę z zakresu budowy i pochodzenia komórek oraz roli głównych cząsteczek biologiczne czynnych (białek, enzymów, hormonów) oraz ich pochodnych wykorzystuje do wyjaśnienia ich roli i mechanizmów odpowiedzialnych za kancerogenzę, inwazyjność i przerzutowanie komórek nowotworowych. Ocenia które z cech atypii komórkowej nalezy uważać za potencjalne niebezpieczne z punku widzenia transformacji nowotworowej. | 2,0 | |
| 3,0 | Student w ograniczonym stopniu wykorzystuje posiadaną wiedzę z zakresu pochodzenia i budowy komórek oraz roli podstawowych cząsteczek biologicznie czynnych do wyjasnienia ich roli w mechanizmach odpowiedzialnych za kancerogenezę i inwazyjność komórek nowotworowych. Wybiórczo potrafi uzasadnić które z cech atypii komórkowej należy zaliczyć do potencjalnie niebezpiecznych z punktu widzenia transformacji nowotworowej. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| BT_2A_BTZ-N-O6.3_K01 Jest świadomy obecności w otaczającym srodowisku ogromu czynników potencjalnie rakotwórczych i stale wzrastających wskaźników epidemiologicznych chorób nowotworowych. Wykazuje więc aktywną postawę w zachęcaniu do poddawania się przedsiewowym i profilaktyczym badaniom kontrolnym. Dba o stałe uzupełnianie i poszerzanie swej wiedzy z zakresu profilatyki i etiopatogenezy chorób nowotworowych. | 2,0 | |
| 3,0 | Student tylko w bardzo ogólnym stopniu wykazuje świadomość stale wzrastajacej liczby czynników potencjalnie kancerogennych. Spradycznie wykazuje niewielka aktywność w uzupełnianiu swej wiedzy z zakresu profilaktyki chorób nowotworowych. | |
| 3,5 | ||
| 4,0 | ||
| 4,5 | ||
| 5,0 |
Literatura podstawowa
- Mader J, Podstawy onkologii klinicznej, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa, 2011
- Kordek R, Onkologia, ViaMedica, Gdańsk, 2013
- Fuller G.M., Shields D., Podstawy molekularne biologii komórki, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2000
- Bal J, Biologia molekularna w medycynie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, 2001
- Madej J.A., Rotkiewicz T, Patologia ogólna zwierzat, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 2006
- Jakóbisiak M., Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1998
- Zależnie od artykułu, Wybrane artykuły przegladowe, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2011, wony dostęp internetowy
- Zależnie od artykułu, Artykuły przegladowe, Nowotwory – Jurnal of Oncology, 2011, Wolny dostęp internetowy
Literatura dodatkowa
- Kawiak J., Zabel M, Seminaria z cytofizjologii., Wydawnictwo Urban i Partner, Wrocław, 2002
- Alberts B., Bray D., Hopkin K., Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P, Podstawy bilogii komórki, Wydawnictwo Naukowe PWN, warszawa, 2005