Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Techniki Morskiej i Transportu - Transport (S2)
specjalność: Transport paliw

Sylabus przedmiotu Systemy energetyczne w transporcie:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Transport
Forma studiów studia stacjonarne Poziom drugiego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta magister inżynier
Obszary studiów charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Systemy energetyczne w transporcie
Specjalność Transport żywności
Jednostka prowadząca Katedra Inżynierii Bezpieczeństwa i Energetyki
Nauczyciel odpowiedzialny Wojciech Zeńczak <Wojciech.Zenczak@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 3,0 ECTS (formy) 3,0
Forma zaliczenia egzamin Język polski
Blok obieralny 41 Grupa obieralna 1

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
laboratoriaL1 15 1,00,29zaliczenie
wykładyW1 30 1,30,42egzamin
ćwiczenia audytoryjneA1 15 0,70,29zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawy teorii systemów. Maszyny cieplne.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Pogłębiona znajomość podstawowych zagadnień systemow energetycznych i gospodarki energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych wodnych środków transportu.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Tok obliczeń podstawowych instalacji obsługujących silniki główne, pomocnicze i system grzewczy oraz zasady doboru elementów składowych (instalacje: sprężonego powietrza, wody zaburtowej, chłodzenia wodą słodką, oleju smarowego, paliwa ciekłego, grzewcze i gazów spalinowych). Analiza schematów instalacji typowych systemów energetycznych stosowanych i wykorzystywanych w transporcie.13
T-A-2Zaliczenia zajęć.2
15
laboratoria
T-L-1Badanie układu napędowego statku w zmiennych warunkach pływania z użyciem symulatora siłowni okrętowych. Sterowanie optymalne układem napędowym. Symulacja pracy wybranych instalacji siłowni okrętowych.13
T-L-2Zaliczenia laboratoriów.2
15
wykłady
T-W-1Pierwotne źródła energii. Wykorzystanie zasobów energii odnawialnej. Paliwa konwncjonalne i alternatywne stosowane w środkach transportu. Zasoby paliw i energii.6
T-W-2Pojęcie systemu energetycznego i jego związki z otoczeniem. Ogólna charakterystyka procesów konwersji energii. Klasyfikacja systemów energetycznych.6
T-W-3Wskaźniki techniczno-ekonomiczne wybranych systemów energetycznych.3
T-W-4Charakterystyka okrętowych systemów energetycznych.8
T-W-5Zagadnienia współpracy układu ruchowego statku.3
T-W-6Sposoby racjonalizacji gospodarki energetycznej w transporcie.4
30

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Uczestnictwo w zajęciach.13
A-A-2Przygotowanie do zajęć i zaliczeń.3
A-A-3Zaliczanie zajęć.2
18
laboratoria
A-L-1Uczestnictwo w laboratoriach.13
A-L-2Przygotowanie do zajęć i opracowywanie sprawozdań.10
A-L-3Zaliczanie laboratoriow.2
25
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w wykładach.30
A-W-2Studiowanie literatury i przygotowanie do egzaminu.2
A-W-3Egzamin.1
33

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Metoda podająca: wykład informacyjny.
M-2Metoda problemowa: wykład problemowy.
M-3Metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe.
M-4Metody programowane z użyciem komputera i symulatora siłowni okrętowych.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: Podsumowanie wiedzy nabytej podczas wykładów i własnych studiów.
S-2Ocena formująca: Okresowa ocena osiągnięć studenta w trakcie odbywanych ćwiczeń oraz bieżąca identyfikacja ewentualnych braków.
S-3Ocena formująca: Okresowa ocena osiągnięć studenta w trakcie odbywanych laboratoriów oraz bieżąca identyfikacja ewentualnych braków.

Zamierzone efekty uczenia się - wiedza

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TR_2A_D4-14-1_W01
Znajomość miejsc występowania i własności pierwotnych źródeł energii. Podstawowa wiedza z zakresu konwersji energii. Sposoby wykorzystania i zastosowanie różnych form energii w transporcie.
TR_2A_W03, TR_2A_W10C-1T-W-2, T-W-3, T-W-5, T-W-4, T-W-1, T-W-6M-1, M-2S-1

Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TR_2A_D4-14-1_U01
Student potrafi wykorzystać metody symulacyjne do analizy systemów, ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych, potrafi dostrzegać aspekty systemowe dotyczące zagadnień energetycznych w transporcie oraz potrafi krytycznie ocenić systemy transportowe z punktu widzenia ich efektywności energetycznej i wpływu na środowisko.
TR_2A_U10, TR_2A_U11, TR_2A_U12C-1T-A-1, T-L-1, T-W-2, T-W-3, T-W-5, T-W-4, T-W-1, T-W-6M-4, M-3S-2, S-3

Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TR_2A_D4-14-1_K01
Student ma świadomość wpływu eksploatowanych systemów transportowych na aspekty pozatechniczne, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń i wpływu na środowisko.
TR_2A_K02, TR_2A_K04, TR_2A_K07C-1T-A-1, T-L-1, T-W-2, T-W-3, T-W-5, T-W-4, T-W-1, T-W-6M-2, M-4, M-3S-2, S-3

Kryterium oceny - wiedza

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TR_2A_D4-14-1_W01
Znajomość miejsc występowania i własności pierwotnych źródeł energii. Podstawowa wiedza z zakresu konwersji energii. Sposoby wykorzystania i zastosowanie różnych form energii w transporcie.
2,0Student nie wykazuje żadnej wiedzy z zakresu studiowanego przedmiotu.
3,0Student wykazuje elementarną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia.
3,5Student wykazuje podstawową wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia.
4,0Student wykazuje pełną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia.
4,5Student wykazuje pełną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia poszerzoną o uzupełniającą wiedzę literaturową.
5,0Student wykazuje pełną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia poszerzoną o krytyczną ocenę informacji literaturowej.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TR_2A_D4-14-1_U01
Student potrafi wykorzystać metody symulacyjne do analizy systemów, ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych, potrafi dostrzegać aspekty systemowe dotyczące zagadnień energetycznych w transporcie oraz potrafi krytycznie ocenić systemy transportowe z punktu widzenia ich efektywności energetycznej i wpływu na środowisko.
2,0Student nie potrafi w najprostszy sposób zaprezentować umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
3,0Student prezentuje elementarne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
3,5Student prezentuje podstawowe umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
4,0Student prezentuje pełne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
4,5Student prezentuje pełne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie i właściwie wykorzystuje je do rozwiązywania problemów w wymaganym zakresie efektu kształcenia.
5,0Student prezentuje pełne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie i właściwie wykorzystuje je do rozwiązywania problemów w wymaganym zakresie efektu kształcenia, a także proponuje modyfikację rozwiązań.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TR_2A_D4-14-1_K01
Student ma świadomość wpływu eksploatowanych systemów transportowych na aspekty pozatechniczne, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń i wpływu na środowisko.
2,0Student nie wykazuje żadnych kompetencji społecznych.
3,0Student wykazuje kompetencje społeczne w stopniu elementarnym.
3,5Student wykazuje kompetencje społeczne w stopniu podstawowym.
4,0Student wykazuje kompetencje społeczne w pełnym stopniu.
4,5Student wykazuje kompetencje społeczne w pełnym stopniu, wyraźnie wykazując przedsiębiorczość.
5,0Student wykazuje kompetencje społeczne w pełnym stopniu, wyraźnie wykazując przedsiębiorczość i pełną świadomość swojej roli.

Literatura podstawowa

  1. Balcerski A., Siłownie okrętowe, Wyd. Ucz. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk, 1990
  2. Chmielniak T.J., Technologie energetyczne, Wyd. Ucz. Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2004
  3. Jastrzębska G., Odnawialne źródła energii i pojazdy proekologiczne, WNT, Warszawa, 2007
  4. Laudyn D., Pawlik M., Strzelczyk F., Elektrownie, WNT, Warszawa, 2000
  5. Michalski R., Siłownie okrętowe, Wyd. Ucz. Politechniki Szczecińskiej, Szczecin, 1997

Literatura dodatkowa

  1. J. Szargut J. i inni., Racjonalizacja użytkowania energii w zakładach przemysłowych, Fundacja Poszanowania Energii, Warszawa, 1994

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Tok obliczeń podstawowych instalacji obsługujących silniki główne, pomocnicze i system grzewczy oraz zasady doboru elementów składowych (instalacje: sprężonego powietrza, wody zaburtowej, chłodzenia wodą słodką, oleju smarowego, paliwa ciekłego, grzewcze i gazów spalinowych). Analiza schematów instalacji typowych systemów energetycznych stosowanych i wykorzystywanych w transporcie.13
T-A-2Zaliczenia zajęć.2
15

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Badanie układu napędowego statku w zmiennych warunkach pływania z użyciem symulatora siłowni okrętowych. Sterowanie optymalne układem napędowym. Symulacja pracy wybranych instalacji siłowni okrętowych.13
T-L-2Zaliczenia laboratoriów.2
15

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Pierwotne źródła energii. Wykorzystanie zasobów energii odnawialnej. Paliwa konwncjonalne i alternatywne stosowane w środkach transportu. Zasoby paliw i energii.6
T-W-2Pojęcie systemu energetycznego i jego związki z otoczeniem. Ogólna charakterystyka procesów konwersji energii. Klasyfikacja systemów energetycznych.6
T-W-3Wskaźniki techniczno-ekonomiczne wybranych systemów energetycznych.3
T-W-4Charakterystyka okrętowych systemów energetycznych.8
T-W-5Zagadnienia współpracy układu ruchowego statku.3
T-W-6Sposoby racjonalizacji gospodarki energetycznej w transporcie.4
30

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Uczestnictwo w zajęciach.13
A-A-2Przygotowanie do zajęć i zaliczeń.3
A-A-3Zaliczanie zajęć.2
18
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1Uczestnictwo w laboratoriach.13
A-L-2Przygotowanie do zajęć i opracowywanie sprawozdań.10
A-L-3Zaliczanie laboratoriow.2
25
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w wykładach.30
A-W-2Studiowanie literatury i przygotowanie do egzaminu.2
A-W-3Egzamin.1
33
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTR_2A_D4-14-1_W01Znajomość miejsc występowania i własności pierwotnych źródeł energii. Podstawowa wiedza z zakresu konwersji energii. Sposoby wykorzystania i zastosowanie różnych form energii w transporcie.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTR_2A_W03ma uporządkowaną i pogłębioną wiedzę w zakresie projektowania, budowy i zastosowania maszyn, urządzeń, instalacji i innych rozwiązań technicznych oraz obiektów i systemów stosowanych w transporcie
TR_2A_W10ma podstawową wiedzę niezbędną do rozumienia społecznych, ekonomicznych, prawnych, środowiskowych i innych pozatechnicznych uwarunkowań działalności inżynierskiej oraz ich uwzględniania w praktyce inżynierskiej
Cel przedmiotuC-1Pogłębiona znajomość podstawowych zagadnień systemow energetycznych i gospodarki energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych wodnych środków transportu.
Treści programoweT-W-2Pojęcie systemu energetycznego i jego związki z otoczeniem. Ogólna charakterystyka procesów konwersji energii. Klasyfikacja systemów energetycznych.
T-W-3Wskaźniki techniczno-ekonomiczne wybranych systemów energetycznych.
T-W-5Zagadnienia współpracy układu ruchowego statku.
T-W-4Charakterystyka okrętowych systemów energetycznych.
T-W-1Pierwotne źródła energii. Wykorzystanie zasobów energii odnawialnej. Paliwa konwncjonalne i alternatywne stosowane w środkach transportu. Zasoby paliw i energii.
T-W-6Sposoby racjonalizacji gospodarki energetycznej w transporcie.
Metody nauczaniaM-1Metoda podająca: wykład informacyjny.
M-2Metoda problemowa: wykład problemowy.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Podsumowanie wiedzy nabytej podczas wykładów i własnych studiów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie wykazuje żadnej wiedzy z zakresu studiowanego przedmiotu.
3,0Student wykazuje elementarną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia.
3,5Student wykazuje podstawową wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia.
4,0Student wykazuje pełną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia.
4,5Student wykazuje pełną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia poszerzoną o uzupełniającą wiedzę literaturową.
5,0Student wykazuje pełną wiedzę w zakresie zakładanego efektu kształcenia poszerzoną o krytyczną ocenę informacji literaturowej.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTR_2A_D4-14-1_U01Student potrafi wykorzystać metody symulacyjne do analizy systemów, ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych, potrafi dostrzegać aspekty systemowe dotyczące zagadnień energetycznych w transporcie oraz potrafi krytycznie ocenić systemy transportowe z punktu widzenia ich efektywności energetycznej i wpływu na środowisko.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTR_2A_U10potrafi wykorzystać do formułowania i rozwiązywania zadań inżynierskich metody analityczne, symulacyjne oraz eksperymentalne, jak również formułować i testować hipotezy związane z problemami inżynierskimi i badawczymi
TR_2A_U11potrafi, przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich, integrować wiedzę z zakresu dziedzin i dyscyplin naukowych właściwych dla transportu oraz zastosować podejście systemowe, uwzględniając także aspekty pozatechniczne, w tym środowiskowe, ekonomiczne i prawne
TR_2A_U12umie oszacować czas niezbędny dla zrealizowania zadania i potrafi opracować harmonogram zapewniający dotrzymanie terminów i zrealizować go
Cel przedmiotuC-1Pogłębiona znajomość podstawowych zagadnień systemow energetycznych i gospodarki energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych wodnych środków transportu.
Treści programoweT-A-1Tok obliczeń podstawowych instalacji obsługujących silniki główne, pomocnicze i system grzewczy oraz zasady doboru elementów składowych (instalacje: sprężonego powietrza, wody zaburtowej, chłodzenia wodą słodką, oleju smarowego, paliwa ciekłego, grzewcze i gazów spalinowych). Analiza schematów instalacji typowych systemów energetycznych stosowanych i wykorzystywanych w transporcie.
T-L-1Badanie układu napędowego statku w zmiennych warunkach pływania z użyciem symulatora siłowni okrętowych. Sterowanie optymalne układem napędowym. Symulacja pracy wybranych instalacji siłowni okrętowych.
T-W-2Pojęcie systemu energetycznego i jego związki z otoczeniem. Ogólna charakterystyka procesów konwersji energii. Klasyfikacja systemów energetycznych.
T-W-3Wskaźniki techniczno-ekonomiczne wybranych systemów energetycznych.
T-W-5Zagadnienia współpracy układu ruchowego statku.
T-W-4Charakterystyka okrętowych systemów energetycznych.
T-W-1Pierwotne źródła energii. Wykorzystanie zasobów energii odnawialnej. Paliwa konwncjonalne i alternatywne stosowane w środkach transportu. Zasoby paliw i energii.
T-W-6Sposoby racjonalizacji gospodarki energetycznej w transporcie.
Metody nauczaniaM-4Metody programowane z użyciem komputera i symulatora siłowni okrętowych.
M-3Metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe.
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: Okresowa ocena osiągnięć studenta w trakcie odbywanych ćwiczeń oraz bieżąca identyfikacja ewentualnych braków.
S-3Ocena formująca: Okresowa ocena osiągnięć studenta w trakcie odbywanych laboratoriów oraz bieżąca identyfikacja ewentualnych braków.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi w najprostszy sposób zaprezentować umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
3,0Student prezentuje elementarne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
3,5Student prezentuje podstawowe umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
4,0Student prezentuje pełne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie.
4,5Student prezentuje pełne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie i właściwie wykorzystuje je do rozwiązywania problemów w wymaganym zakresie efektu kształcenia.
5,0Student prezentuje pełne umiejętności w wymaganym przez efekt kształcenia zakresie i właściwie wykorzystuje je do rozwiązywania problemów w wymaganym zakresie efektu kształcenia, a także proponuje modyfikację rozwiązań.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTR_2A_D4-14-1_K01Student ma świadomość wpływu eksploatowanych systemów transportowych na aspekty pozatechniczne, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń i wpływu na środowisko.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTR_2A_K02ma świadomość ważności i rozumie pozatechniczne aspekty i skutki działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje
TR_2A_K04potrafi współdziałać i pracować w grupie, ma świadomość odpowiedzialności za pracę własną oraz gotowość podporządkowania się zasadom pracy w zespole i ponoszenia odpowiedzialności za wspólnie realizowane zadania
TR_2A_K07rozumie społeczne aspekty praktycznego stosowania zdobytej wiedzy i umiejętności oraz związaną z tym odpowiedzialność, potrafi przekazać informacje i opinie na ten temat z uwzględnieniem różnych punktów widzenia
Cel przedmiotuC-1Pogłębiona znajomość podstawowych zagadnień systemow energetycznych i gospodarki energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem systemów energetycznych wodnych środków transportu.
Treści programoweT-A-1Tok obliczeń podstawowych instalacji obsługujących silniki główne, pomocnicze i system grzewczy oraz zasady doboru elementów składowych (instalacje: sprężonego powietrza, wody zaburtowej, chłodzenia wodą słodką, oleju smarowego, paliwa ciekłego, grzewcze i gazów spalinowych). Analiza schematów instalacji typowych systemów energetycznych stosowanych i wykorzystywanych w transporcie.
T-L-1Badanie układu napędowego statku w zmiennych warunkach pływania z użyciem symulatora siłowni okrętowych. Sterowanie optymalne układem napędowym. Symulacja pracy wybranych instalacji siłowni okrętowych.
T-W-2Pojęcie systemu energetycznego i jego związki z otoczeniem. Ogólna charakterystyka procesów konwersji energii. Klasyfikacja systemów energetycznych.
T-W-3Wskaźniki techniczno-ekonomiczne wybranych systemów energetycznych.
T-W-5Zagadnienia współpracy układu ruchowego statku.
T-W-4Charakterystyka okrętowych systemów energetycznych.
T-W-1Pierwotne źródła energii. Wykorzystanie zasobów energii odnawialnej. Paliwa konwncjonalne i alternatywne stosowane w środkach transportu. Zasoby paliw i energii.
T-W-6Sposoby racjonalizacji gospodarki energetycznej w transporcie.
Metody nauczaniaM-2Metoda problemowa: wykład problemowy.
M-4Metody programowane z użyciem komputera i symulatora siłowni okrętowych.
M-3Metody praktyczne: ćwiczenia przedmiotowe.
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: Okresowa ocena osiągnięć studenta w trakcie odbywanych ćwiczeń oraz bieżąca identyfikacja ewentualnych braków.
S-3Ocena formująca: Okresowa ocena osiągnięć studenta w trakcie odbywanych laboratoriów oraz bieżąca identyfikacja ewentualnych braków.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie wykazuje żadnych kompetencji społecznych.
3,0Student wykazuje kompetencje społeczne w stopniu elementarnym.
3,5Student wykazuje kompetencje społeczne w stopniu podstawowym.
4,0Student wykazuje kompetencje społeczne w pełnym stopniu.
4,5Student wykazuje kompetencje społeczne w pełnym stopniu, wyraźnie wykazując przedsiębiorczość.
5,0Student wykazuje kompetencje społeczne w pełnym stopniu, wyraźnie wykazując przedsiębiorczość i pełną świadomość swojej roli.