Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Inżynieria chemiczna i procesowa (S1)
Sylabus przedmiotu Bezpieczeństwo i ryzyko procesów przemysłowych:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Inżynieria chemiczna i procesowa | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
| Obszary studiów | charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Bezpieczeństwo i ryzyko procesów przemysłowych | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Inżynierii Chemicznej i Procesowej | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Barbara Zakrzewska <Barbara.Zakrzewska@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | Halina Murasiewicz <Halina.Murasiewicz@zut.edu.pl> | ||
| ECTS (planowane) | 3,0 | ECTS (formy) | 3,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | — | Grupa obieralna | — |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Matematyka. |
| W-2 | Procesy i aparatura procesowa |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Zapoznanie studentów z unormowaniami prawnymi w zakresie bezpieczeństwa procesowego, które obowiązują w krajach Unii Europejskiej i w Polsce |
| C-2 | Ukształtowanie umiejętności przeprowadzenia analizy zagrożeń i analizy ryzyka |
| C-3 | Zdobycie przez studenta umiejętności zabezpieczania instalacji o zwiększonym oraz dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| projekty | ||
| T-P-1 | Wykonanie projektu zbiornika do magazynowania substancji niebezpiecznej lub oszacowanie zagrożeń, które mogą powstać po uwolnieniu się substancji niebezpiecznej na instalacji procesowej. Każdy z projektów musi zawierać wyniki stosowanych analiz stosowanych w bezpieczeństwie procesowym oraz symulacji zagrożeń wykonanej w programie ALOHA. Indywidualne lub grupowe projekty będą wykonywane podczas zajęć projektowych zgodnie z przedstawionym studentom na początku semestru harmonogramem. Projekt będzie oceniany w sposób ciągły w celu eliminacji błędów, dlatego też studenci będą zobligowani do dostarczania swoich prac w wyznaczonych przez prowadzącego terminach. | 15 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Regulacje prawne w dziedzinie bezpieczeństwa procesowego. | 1 |
| T-W-2 | System bezpieczeństwa procesowego: identyfikacja i klasyfikacja zakładów (ZZR, ZDR). Bazpieczeństwo higieny i pracy w zakładach ZZR i ZDR. | 2 |
| T-W-3 | Systemy bezpieczeństwa i ochrony – trójwarstwowy system zabezpieczeń. Identyfikacja zagrożeń. | 1 |
| T-W-4 | Model zarządzania ryzykiem procesowym: matryca ryzyka, miara, kryteria i zasady akceptacji ryzyka. Analiza jakościowa ryzyka. | 2 |
| T-W-5 | Konstrukcja i analiza ilościowa diagramu przyczyn i skutków - analiza HAZOP. | 1 |
| T-W-6 | Analiza bezpieczeństwa procesu, listy kontrolne, klasyfikacje, analiza niezawodności ludzkiej, studium zagrożeń i zdolności operacyjnych HAZOP | 1 |
| T-W-7 | Konstrukcja drzewa zdarzeń. Analiza jakościowa i ilościowa drzewa zdarzeń. | 1 |
| T-W-8 | Konstrukcja drzewa błędów. Analiza jakościowa i ilościowa drzewa błędów. Prawdopodobieństwo wystąpienia awarii. | 2 |
| T-W-9 | Raport o Bezpieczeństwie. Główne przyczyny katastrof przemysłowych. Klasyfikacja nadzwyczajnych zagrożeń. Mechanizmy powstawania poważnych awarii. | 2 |
| T-W-10 | Pożary, wybuchy i skażenia toksyczne. Modele wypływu substancji niebezpiecznych do otoczenia. Symulowanie zagrożeń uwolnienia się substancji niebezpiecznej na przykładzie programu ALOHA. | 2 |
| 15 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| projekty | ||
| A-P-1 | Uczestnictwo w zajęciach. | 15 |
| A-P-2 | Udział w konsultacjach. | 5 |
| A-P-3 | Przygotowanie pracy zaliczeniowej w postaci raportu. | 10 |
| 30 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w zajęciach. | 15 |
| A-W-2 | Studiowanie literatury przedmiotu. | 30 |
| A-W-3 | Konsultacje z prowadzącym zajęcia. | 5 |
| A-W-4 | Praca własna - analiza i przyswajanie materiału podanego na wykładach. | 10 |
| 60 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Metoda podająca: wykład informacyjny. |
| M-2 | Metoda praktyczna: ćwiczenia projektowe. |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena podsumowująca: Ocena z kolokwium zaliczeniowego (wykłady). |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena poprawności przygotowania scenariuszy awaryjnych i wykonania analizy HAZOP. |
| S-3 | Ocena podsumowująca: Ocena przygotowanego przez studenta raportu w formie projektu. |
Zamierzone efekty uczenia się - wiedza
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_1A_C18_W16 Student ma wiedzę dotyczącą unormowań prawnych obowiązujących w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w zakresie bezpieczeństwa procesowego. Student potrafi omówić i wyjaśnić, na czym polega analiza ryzyka dla zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. Student ma wiedzę na temat systemów bezpieczeństwa w zakładach stwarzających zwiększone oraz duże ryzyko wystąpienia awarii. | ICHP_1A_W16 | — | — | C-1, C-2, C-3 | T-P-1, T-W-1, T-W-6, T-W-4, T-W-2, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-5, T-W-8, T-W-10 | M-1, M-2 | S-2, S-1, S-3 |
Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_1A_C18_U12 Student ma umiejętnośc stosowania w praktyce (w szczególności w opracowaniach projektowych) podstawowych regulacji prawnych oraz zasad BHP obowiązujących w przemyśle, ze szczególnym uwzględnieniem zakładaów o zwiększonym i dużym ryzyku wystapienia awarii przemsyłowej. Student ma umiejętność oceny zagrożń związanych ze stosowaniem substancji niebezpiecznych w procesach chemicznych. Potrafi przeprowadzić analizę ryzyka dla instalacji zwiększonego lub dużego ryzyka wystąpienia awarii przemysłowej oraz potrafi dobrać zabezpieczenia zmniejszające ryzyko wystąpienia poważnej awarii. | ICHP_1A_U12 | — | — | C-1, C-2, C-3 | T-P-1, T-W-1, T-W-6, T-W-4, T-W-2, T-W-3, T-W-9, T-W-7, T-W-5, T-W-8, T-W-10 | M-1, M-2 | S-2, S-1, S-3 |
Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ICHP_1A_C18_K02 Student ma świadomość pozatechnicznych skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Zajęcia projektowe uczą pracy zespołowej i wykorzystania potencjału członków grupy | ICHP_1A_K02 | — | — | C-1, C-2, C-3 | T-P-1, T-W-6, T-W-4, T-W-3, T-W-7, T-W-5, T-W-8, T-W-10 | M-1, M-2 | S-2 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_1A_C18_W16 Student ma wiedzę dotyczącą unormowań prawnych obowiązujących w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w zakresie bezpieczeństwa procesowego. Student potrafi omówić i wyjaśnić, na czym polega analiza ryzyka dla zakładów o zwiększonym lub dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej. Student ma wiedzę na temat systemów bezpieczeństwa w zakładach stwarzających zwiększone oraz duże ryzyko wystąpienia awarii. | 2,0 | Student nie opanował podstawowej wiedzy podanej na wykładzie. |
| 3,0 | Student opanował podstawową wiedzę podaną na wykładzie i potrafi ją zinterpretować i wykorzystać w nieznacznym stopniu. | |
| 3,5 | Student opanował podstawową wiedzę podaną na wykładzie i potrafi ją zinterpretować i wykorzystać w stopniu dostatecznym. | |
| 4,0 | Student opanował większość podanych na wykładzie informacji i potrafi je zinterpretować i wykorzystać w stopniu dobrym. | |
| 4,5 | Student opanował znaczącą większość podanych na wykładzie informacji i potrafi ją właściwie zinterpretować i wykorzystać w znacznym stopniu. | |
| 5,0 | Student opanował cała wiedzę podaną na wykładzie i potrafi ją właściwie zinterpretować i w pełni wykorzystać. |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_1A_C18_U12 Student ma umiejętnośc stosowania w praktyce (w szczególności w opracowaniach projektowych) podstawowych regulacji prawnych oraz zasad BHP obowiązujących w przemyśle, ze szczególnym uwzględnieniem zakładaów o zwiększonym i dużym ryzyku wystapienia awarii przemsyłowej. Student ma umiejętność oceny zagrożń związanych ze stosowaniem substancji niebezpiecznych w procesach chemicznych. Potrafi przeprowadzić analizę ryzyka dla instalacji zwiększonego lub dużego ryzyka wystąpienia awarii przemysłowej oraz potrafi dobrać zabezpieczenia zmniejszające ryzyko wystąpienia poważnej awarii. | 2,0 | Student nie potrafi wykorzystać wiedzy teoretycznej do samodzielnego rozwiązania najprostszych zadań projektowych. Nie składa projektu w terminie. |
| 3,0 | Student rozwiązuje proste zadania projektowe związane z oceną zagrożeń w instalacjach zwiększonego i dużego ryzyka wystąpienia awarii korzystając z pomocy innych. Składa projekt obarczony błędami. | |
| 3,5 | Student potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną i z niewielką pomocą innych rozwiązuje proste zadania projektowe związane z oceną zagrożeń w instalacjach zwiększonego i dużego ryzyka wystąpienia awarii. Składa projekt z nieznacznymi uchybieniami. | |
| 4,0 | Student potrafi samodzielnie rozwiązać proste zadania projektowe związane z oceną zagrożeń w instalacjach zwiększonego i dużego ryzyka wystąpienia awarii. Oddaje projekt, w którym występują nieliczne i niedyskwalifikujące projektu błędy. | |
| 4,5 | Student potrafi samodzielnie rozwiązać zadania projektowe związane z oceną zagrożeń w instalacjach zwiększonego i dużego ryzyka wystąpienia awarii. Potrafi przeprowadzić jakościową analizę ryzyka. Oddaje w terminie projekt, w którym nie ma znaczących błędów. | |
| 5,0 | Student potrafi samodzielnie wykonać ocenę zagrożeń i przeprowadzić całościową analizę ryzyka instalacji zwiększonego i dużego ryzyka wystąpienia awarii. Oddaje w terminie bezbłędnie wykonany projekt. |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| ICHP_1A_C18_K02 Student ma świadomość pozatechnicznych skutków działalności inżynierskiej, w tym jej wpływu na środowisko, i związanej z tym odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Zajęcia projektowe uczą pracy zespołowej i wykorzystania potencjału członków grupy | 2,0 | Student nie zdaje sobie sprawy z zagrożeń związanych ze stosowaniem produktów i procesów chemicznych. Nie ma świadomości, jakie skutki może mieć niewłaściwe zabezpieczenie instalacji stwarzających duże ryzyko wystąpienia awarii |
| 3,0 | Student w stopniu dostatecznym rozumie zagrożenia związane ze stosowaniem produktów i procesów chemicznych oraz jakie skutki może mieć niewłaściwe zabezpieczenie instalacji stwarzających duże ryzyko wystąpienia awarii | |
| 3,5 | Student w znacznym stopniu rozumie zagrożenia związane ze stosowaniem produktów i procesów chemicznych oraz jakie skutki może mieć niewłaściwe zabezpieczenie instalacji stwarzających duże ryzyko wystąpienia awarii | |
| 4,0 | Student ma dobra świadomość zagrożeń związanych ze stosowaniem produktów i procesów chemicznych. Rozumie jakie skutki może mieć niewłaściwe zabezpieczenie instalacji stwarzających duże ryzyko wystąpienia awarii. Rozumie konieczność ścisłego przestrzegania zasad BHP na terenie instalacji zagrożonych dużym ryzykiem wystąpienia awarii | |
| 4,5 | Student rozumie konieczność ścisłego przestrzegania zasad BHP na terenie instalacji zagrożonych dużym ryzykiem wystąpienia awarii . Zna skutki decyzji podejmowanych w działalności inżynierskiej | |
| 5,0 | Student rozumie konieczność ścisłego przestrzegania zasad BHP na terenie instalacji zagrożonych dużym ryzykiem wystąpienia awarii . Zna skutki decyzji podejmowanych w działalności inżynierskiej, w tym jej wpływ na środowisko, i związaną z tym odpowiedzialność za podejmowane decyzje. |
Literatura podstawowa
- Borysiewicz M., Furtek A., Potempski S., Poradnik metod ocen ryzyka związanego z niebezpiecznymi instalacjami procesowymi, Instytut Energii Atomowej, Otwock-Świerk, 2000
- Markowski A., Zapobieganie stratom w Przemyśle cz. III, Politechnika Łódzka, Łódź, 2000
- Michalik J. S., Zapobieganie poważnym awariom przemysłowym, Główny Inspektorat Pracy, Warszawa, 2005
- Ustawa, Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232, z późn. zm.), Warszawa, 2001
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki, w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 2013, poz. 1479
Literatura dodatkowa
- Markowski A., Zarządzanie ryzykiem w przemyśle chemicznym i procesowym, Politechnika Łódzka, Łódź, 2001
- Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, http://www.gios.gov.pl, zakładka: poważne awarie