Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej - Technologia chemiczna (S1)

Sylabus przedmiotu Surowce przemysłu syntezy chemicznej:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Technologia chemiczna
Forma studiów studia stacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta inżynier
Obszary studiów charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK
Profil ogólnoakademicki
Moduł —
Przedmiot Surowce przemysłu syntezy chemicznej
Specjalność przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca Katedra Technologii Chemicznej Organicznej i Materiałów Polimerowych
Nauczyciel odpowiedzialny Grzegorz Lewandowski <Grzegorz.Lewandowski@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele Marcin Bartkowiak <Marcin.Bartkowiak@zut.edu.pl>, Ewa Janus <Ewa.Janus@zut.edu.pl>, Grzegorz Lewandowski <Grzegorz.Lewandowski@zut.edu.pl>, Magdalena Urbala <Magdalena.Urbala@zut.edu.pl>, Agnieszka Wróblewska <Agnieszka.Wroblewska@zut.edu.pl>
ECTS (planowane) 9,0 ECTS (formy) 9,0
Forma zaliczenia egzamin Język polski
Blok obieralny — Grupa obieralna —

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
laboratoriaL4 150 6,00,38zaliczenie
wykładyW4 45 3,00,62egzamin

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Wiedza w zakresie chemii ogólnej, nieorganicznej, organicznej.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Uzyskanie przez studenta wiedzy o bazie surowcowej w sektorze produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego, metod pozyskiwania surowców, ich składu, klasyfikacji, oceny ich jakości oraz sposobów oczyszczania
C-2Uzyskanie przez studenta wiedzy o najważniejszych kierunkach i podstawowych procesach pozyskiwania, przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, odpady polimerowe oraz surowców mineralnych i technologicznych
C-3Praktyczne zapoznanie studentów z podstawowymi metodami wydzielania, oczyszczania i analizy surowców

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
laboratoria
T-L-1Zajęcia organizacyjne - zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w labratorium chemicznym. Sposób prowadzenia zajęć, przygotowania sprawozdań i zaliczenia zajęć5
T-L-2Wydzielanie olejów/tłuszczów z materiału roślinnego, rafinacja surowych olejów i produkty rafinacji (lecytyny, kwasy tłuszczowe), wyznaczanie wielkości charakteryzujących oleje i tłuszcze – profil kwasów tłuszczowych, liczba kwasowa, zmydlania, jodowa10
T-L-3Biomasa lignocelulozowa jako źródło związków organicznych - rozdział na frakcje i analiza5
T-L-4Oznaczanie substancji ropopochodnych metodą ekstrakcji ciągłej10
T-L-5Oznacznie wilgoci w paliwach kopalnych i produktach naftowych10
T-L-6Piroliza i karbonizacja substancji organicznych10
T-L-7Hydroliza skrobi i analiza produktów hydrolizy5
T-L-8Synteza silikatu tytanowego Ti-MCM-41 przez bezpośrednie wytrącanie z żelu syntezowego i jego charakterystyka metodą UV-VIS10
T-L-9Wyodrębnianie limonenu ze skórek pomarańczy i jego identyfikacja metodą chromatografii gazowej10
T-L-10Wyodrębnianie alfa-pinenu z materiału roślinnego z wykorzystaniem różnych rozpuszczalników i oznaczanie składu ekstraktów metodą chromatografii gazowej5
T-L-11Charakterystyka surowców tytanowych – porównanie składu chemicznego ilmenitu i szlaki tytanowej5
T-L-12Określenie przydatności podstawowych surowców odtwarzalnych na podstawie węglowodanów5
T-L-13Porównanie zawartości węglanu magnezu w magnezytach wykorzystywanych w przemyśle chemicznym5
T-L-14Charakterystyka surowców fosforowych, porównanie zawartości związków fosforu oraz żelaza w fosforytach wykorzystywanych w przemyśle nawozowym10
T-L-15Oczyszczanie wód podziemnych: odżelazianie5
T-L-16Oczyszczanie wód podziemnych: demineralizacja z wykorzystaniem technik jonitowych5
T-L-17Wytwarzanie aminoglikolizatów i aminolizatów odpadowego PET5
T-L-18Charakterystyka i zastosowanie wytworzonych aminolizatów i aminoglikolizatów PET do utwardzania żywic epoksydowych5
T-L-19Recykling chemiczny PET cz. 1. Depolimeryzacja.5
T-L-20Recykling chemiczny PET cz. 2. Wyodrębnianie produktów depolimeryzacji5
T-L-21Recykling chemiczny PET cz.3. Analiza otrzymanych produktów depolimeryzacji5
T-L-22Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 1.5
T-L-23Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 25
150
wykłady
T-W-1Odtwarzalne surowce przemysłu chemicznego: oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne (otrzymywanie, charakterystyka, główne kierunki przerobu, rafinacja olejów, produkcja mydeł), węglowodany (otrzymywanie celulozy, skrobi, sacharozy; podstawy fermentacji sacharozy), olejki eteryczne, garbniki, barwniki, środki lecznicze6
T-W-2Surowce kopalne: ropa naftowa (teorie powstania, typy pokładów, skład chemiczny, klasyfikacja rop, właściwości fizykochemiczne rop; kierunki przerobu ropy naftowej - destylacja rurowo-wieżowa - przygotowanie ropy do przerobu, destrukcyjny przerób ropy naftowej i frakcji ropy naftowej, rafinacja produktów naftowych, najważniejsze produkty otrzymywane z ropy naftowej), gaz ziemny (składy gazu ziemnego, usuwanie zanieczyszczeń mechanicznych, osuszanie gazu ziemnego, usuwanie H2S i CO2, odgazolinowanie gazu ziemnego, stabilizacja gazoliny), łupki bitumiczne (skład i kierunki przerobu), węgiel kamienny (podstawy koksownictwa - przerób smoły koksowniczej. Zgazowanie - stan obecny i perspektywy zgazowania podziemnego. Ekstrakcja węgla. Upłynnianie bezpośrednie i pośrednie), węgiel brunatny i torf (wytlewanie i ekstrakcja)10
T-W-3Destylacja rurowo-wieżowa ropy naftowej. Procesy destrukcyjne przetwarzania ropy naftowej: kraking, piroliza, reforming. Piroliza jako podstawa przemysłu petrochemicznego (sposób prowadzenia procesu pirolizy, produkcja etylenu, propylenu i lekkich olefin, benzyna pirolityczna, wyodrębnianie benzenu, toluenu ksylenów. Wyodrębnianie olefin.6
T-W-4Oczyszczanie i rozdzielanie gazu ziemnego i gazów przemysłowych: usuwanie siarkowodoru i ditlenku węgla (absorpcja z reakcją chemiczną (zastosowanie etanoloamin) - absorpcja fizyczna - proces Clausa, proces Sulfinol. Absorpcja siarkowodoru w połączeniu z utlenianiem do siarki (proces Holmes-Stredford i Takahax). Odsiarczanie na sitach molekularnych), osuszanie gazów przemysłowych (absorpcja w roztworach glikoli etylenowych, osuszanie adsorpcyjne). Odgazolonowanie gazu ziemnego, gazolina z ropy naftowej: rozdzielanie na składniki.8
T-W-5Produkcja acetylenu (produkcja acetylenu z karbidu, piroliza w łuku elektrycznym, piroliza utleniająca).1
T-W-6Surowce chemiczne z przemysłu koksochemicznego. Przebieg procesu koksowania. Pierwotne produkty koksowania. Surowy gaz koksowniczy. Przeróbka benzolu. Produkcja czystego benzenu. Przerób smoły węglowej. lej karbolowy. Frakcja oleju naftalenowego.7
T-W-7Surowce mineralne nieorganiczne: surowce fosforowe (występowanie, zasoby, wydobycie, kierunki zagospodarowania; apatyty, fosforyty, guano), sól kamienna i sole potasowo-magnezowe (występowanie, zasoby, wydobycie, rodzaje soli kamiennej, systemy eksploatacji złóż soli potasowo-magnezowych, produkty przemysłu chemicznego oparte o potas), surowce ceramiczne (surowce węglanowe - wapienie, dolomity, magnezyty - występowanie, zasoby, wydobycie i kierunki zastosowania; iły - rodzaje, pozyskiwanie, kierunki zastosowania; surowce krzemianowe - kwarc, piaski kwarcowe, kwarcyty - występowanie, zasoby, kierunki zagospodarowania), rudy metali (charakterystyka, występowanie, zasoby, przerób i główne kierunki zagospodarowania rud miedzi, cynku i ołowiu, niklu i kobaltu, żelaza).6
T-W-8Uniwersalne surowce technologiczne: powietrze (skład powietrza, własności termodynamiczne powietrza, zjawisko Joule’a-Thomsona, skraplanie powietrza, rektyfikacja skroplonego powietrza, klasyczna instalacja Lindego do skraplania i rektyfikacji powietrza, metoda Lindego i Fränkla rozdzielania składników skroplonego powietrza, zastosowanie technicznego tlenu, zastosowanie azotu, wydzielanie argonu i gazów szlachetnych), woda (znaczenie wody w technologiach przemysłu chemicznego).1
45

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
laboratoria
A-L-1Uczestnictwo w zajęciach150
A-L-2Konsultacje z prowadzącymi zajęcia15
A-L-3Poszukiwania literaturowe i przygotowanie opracowania z tematów ćwiczeń laboratoryjnych5
A-L-4Przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych5
A-L-5Opracowanie wyników doświadczeń i przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych5
180
wykłady
A-W-1Udział w wykładach45
A-W-2Konsultacje z prowadzącym4
A-W-3Przygotowanie do egzaminu30
A-W-4Egzamin2
A-W-5Czytanie zalecanej literatury9
90

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny, problemowy, dyskusja dydaktyczna na przedstawiony temat. Prezentacje z użyciem komputera.
M-2Praktyczna, ćwiczenia laboratoryjne.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny po zakończeniu wykładów i innych form zajęć.
S-2Ocena formująca: Ocena wiedzy i umiejętności w zakresie realizowanych ćwiczeń laboratoryjnych.
S-3Ocena formująca: Ocena osiągnięć oraz aktywności i zaangażowania studenta podczas realizacji ćwiczeń laboratoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Ocena pisemnych sprawozdań z wykonanych ćwiczeń.

Zamierzone efekty uczenia się - wiedza

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TCH_1A_C05_W01
Student wymienia i klasyfikuje surowce sektora produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego i charakteryzuje ich skład Student opisuje metody pozyskiwania surowców, sposoby oceny ich jakości oraz oczyszczania w celu przygotowania do procesu Student wymienia najważniejsze kierunki i podstawowe procesy przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel oraz surowców mineralnych i technologicznych		TCH_1A_W04——C-1, C-2, C-3T-W-1, T-W-3, T-W-5, T-W-6, T-W-2, T-W-4, T-W-7, T-W-8M-1, M-2S-1, S-3, S-2, S-4

Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TCH_1A_C05_U01
Student potrafi posługiwać się podstawowymi technikami laboratoryjnymi wydzielania, oczyszczania, analizy i charakterystyki surowców		TCH_1A_U05——C-1, C-2, C-3T-L-7, T-L-4, T-L-5, T-L-8, T-L-9, T-L-6, T-L-1, T-L-2, T-L-18, T-L-20, T-L-21, T-L-10, T-L-13, T-L-15, T-L-12, T-L-22, T-L-16, T-L-17, T-L-11, T-L-14, T-L-23, T-L-19, T-L-3M-1, M-2S-1, S-3, S-2, S-4

Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty uczenia sięOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaOdniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżynieraCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
TCH_1A_C05_K01
Posiada kompetencje w zakresie wyboru najkorzystniejszego surowca do realizacji metody otrzymywania znanego związku lub zwiazku o spodziewanych własnościach uzytkowych.		TCH_1A_K01, TCH_1A_K02——C-1, C-2, C-3T-W-1, T-W-3, T-W-5, T-W-6, T-W-2, T-W-4, T-W-7, T-W-8, T-L-7, T-L-4, T-L-5, T-L-8, T-L-9, T-L-6, T-L-1, T-L-2, T-L-16, T-L-22, T-L-11, T-L-17, T-L-15, T-L-23, T-L-18, T-L-12, T-L-10, T-L-14, T-L-20, T-L-13, T-L-19, T-L-21, T-L-3M-1, M-2S-1, S-3, S-2, S-4

Kryterium oceny - wiedza

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TCH_1A_C05_W01
Student wymienia i klasyfikuje surowce sektora produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego i charakteryzuje ich skład Student opisuje metody pozyskiwania surowców, sposoby oceny ich jakości oraz oczyszczania w celu przygotowania do procesu Student wymienia najważniejsze kierunki i podstawowe procesy przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel oraz surowców mineralnych i technologicznych		2,0
3,0Potrafi omówić w stopniu podstawowym najważniejsze surowce produkcji chemikaliów i przetwórstwa chemicznego, metody ich pozyskiwania, przetwarzania i oczyszczania
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TCH_1A_C05_U01
Student potrafi posługiwać się podstawowymi technikami laboratoryjnymi wydzielania, oczyszczania, analizy i charakterystyki surowców		2,0
3,0Posiada umiejętność analizowania surowców, proponowania sposobów oczyszczania dla potrzeb określonych technologii, pierwotnego przerobu surowców chemicznych typu węglowodorowego, w tym procesów rafinacji.
3,5
4,0
4,5
5,0

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt uczenia sięOcenaKryterium oceny
TCH_1A_C05_K01
Posiada kompetencje w zakresie wyboru najkorzystniejszego surowca do realizacji metody otrzymywania znanego związku lub zwiazku o spodziewanych własnościach uzytkowych.		2,0
3,0Ma kompetencje w zakresie wyboru i oceny przydatności surowców do realizacji okreslonych technologii przemysłu chemicznego
3,5
4,0
4,5
5,0

Literatura podstawowa

  1. Molenda J., Grzywa E., Technologia podstawowych syntez chemicznych t.1, WNT, Warszawa, 2000, drugie
  2. Grzywa E., Molenda J., Technologia podstawowych syntez chemicznych, t.2, WNT, Warszawa, 2000, drugie
  3. Bogoczek R., Kociołek-Balawejder E., Technologia chemiczna organiczna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław, 1992, pierwsze
  4. E. W. Smidowicz, Przeróbka destrukcyjna ropy naftowej i gazu, WNT, Warszawa, 1970
  5. A. Podsiadło, Paliwa oleje i smary w ekologicznej eksploatacji, PWN, Warszawa, 2002, pierwsze
  6. S. Jasieński (red.), Chemia i fizyka węgla, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 1995
  7. Normy ISO

Literatura dodatkowa

  1. G. Speight, The Chemistry and Technology of Petroleum, Marcel Dekker, Inc., 1991
  2. M. Green, H. Wittcoff, Organic chemistry principles and industrial practice, Wiley-VCH, Weinheim, 2003, pierwsze
  3. G. H. Vogel, Process development: from the initial idea to the chemical production plant, Wiley-VCH, Weinheim, 2005
  4. Praca zbiorowa, Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology, 1999-2011 John Wiley & Sons, Inc., New York, London..., 2011, czwarte
  5. A. Dimian, C. Bildea, A. Kiss, Integrated design and simulation of chemical processes, in: Computer Aided Chemical Engineering Volume 13, Elsevier Science, 2014, Second Edition

Treści programowe - laboratoria

KODTreść programowaGodziny
T-L-1Zajęcia organizacyjne - zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w labratorium chemicznym. Sposób prowadzenia zajęć, przygotowania sprawozdań i zaliczenia zajęć5
T-L-2Wydzielanie olejów/tłuszczów z materiału roślinnego, rafinacja surowych olejów i produkty rafinacji (lecytyny, kwasy tłuszczowe), wyznaczanie wielkości charakteryzujących oleje i tłuszcze – profil kwasów tłuszczowych, liczba kwasowa, zmydlania, jodowa10
T-L-3Biomasa lignocelulozowa jako źródło związków organicznych - rozdział na frakcje i analiza5
T-L-4Oznaczanie substancji ropopochodnych metodą ekstrakcji ciągłej10
T-L-5Oznacznie wilgoci w paliwach kopalnych i produktach naftowych10
T-L-6Piroliza i karbonizacja substancji organicznych10
T-L-7Hydroliza skrobi i analiza produktów hydrolizy5
T-L-8Synteza silikatu tytanowego Ti-MCM-41 przez bezpośrednie wytrącanie z żelu syntezowego i jego charakterystyka metodą UV-VIS10
T-L-9Wyodrębnianie limonenu ze skórek pomarańczy i jego identyfikacja metodą chromatografii gazowej10
T-L-10Wyodrębnianie alfa-pinenu z materiału roślinnego z wykorzystaniem różnych rozpuszczalników i oznaczanie składu ekstraktów metodą chromatografii gazowej5
T-L-11Charakterystyka surowców tytanowych – porównanie składu chemicznego ilmenitu i szlaki tytanowej5
T-L-12Określenie przydatności podstawowych surowców odtwarzalnych na podstawie węglowodanów5
T-L-13Porównanie zawartości węglanu magnezu w magnezytach wykorzystywanych w przemyśle chemicznym5
T-L-14Charakterystyka surowców fosforowych, porównanie zawartości związków fosforu oraz żelaza w fosforytach wykorzystywanych w przemyśle nawozowym10
T-L-15Oczyszczanie wód podziemnych: odżelazianie5
T-L-16Oczyszczanie wód podziemnych: demineralizacja z wykorzystaniem technik jonitowych5
T-L-17Wytwarzanie aminoglikolizatów i aminolizatów odpadowego PET5
T-L-18Charakterystyka i zastosowanie wytworzonych aminolizatów i aminoglikolizatów PET do utwardzania żywic epoksydowych5
T-L-19Recykling chemiczny PET cz. 1. Depolimeryzacja.5
T-L-20Recykling chemiczny PET cz. 2. Wyodrębnianie produktów depolimeryzacji5
T-L-21Recykling chemiczny PET cz.3. Analiza otrzymanych produktów depolimeryzacji5
T-L-22Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 1.5
T-L-23Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 25
150

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Odtwarzalne surowce przemysłu chemicznego: oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne (otrzymywanie, charakterystyka, główne kierunki przerobu, rafinacja olejów, produkcja mydeł), węglowodany (otrzymywanie celulozy, skrobi, sacharozy; podstawy fermentacji sacharozy), olejki eteryczne, garbniki, barwniki, środki lecznicze6
T-W-2Surowce kopalne: ropa naftowa (teorie powstania, typy pokładów, skład chemiczny, klasyfikacja rop, właściwości fizykochemiczne rop; kierunki przerobu ropy naftowej - destylacja rurowo-wieżowa - przygotowanie ropy do przerobu, destrukcyjny przerób ropy naftowej i frakcji ropy naftowej, rafinacja produktów naftowych, najważniejsze produkty otrzymywane z ropy naftowej), gaz ziemny (składy gazu ziemnego, usuwanie zanieczyszczeń mechanicznych, osuszanie gazu ziemnego, usuwanie H2S i CO2, odgazolinowanie gazu ziemnego, stabilizacja gazoliny), łupki bitumiczne (skład i kierunki przerobu), węgiel kamienny (podstawy koksownictwa - przerób smoły koksowniczej. Zgazowanie - stan obecny i perspektywy zgazowania podziemnego. Ekstrakcja węgla. Upłynnianie bezpośrednie i pośrednie), węgiel brunatny i torf (wytlewanie i ekstrakcja)10
T-W-3Destylacja rurowo-wieżowa ropy naftowej. Procesy destrukcyjne przetwarzania ropy naftowej: kraking, piroliza, reforming. Piroliza jako podstawa przemysłu petrochemicznego (sposób prowadzenia procesu pirolizy, produkcja etylenu, propylenu i lekkich olefin, benzyna pirolityczna, wyodrębnianie benzenu, toluenu ksylenów. Wyodrębnianie olefin.6
T-W-4Oczyszczanie i rozdzielanie gazu ziemnego i gazów przemysłowych: usuwanie siarkowodoru i ditlenku węgla (absorpcja z reakcją chemiczną (zastosowanie etanoloamin) - absorpcja fizyczna - proces Clausa, proces Sulfinol. Absorpcja siarkowodoru w połączeniu z utlenianiem do siarki (proces Holmes-Stredford i Takahax). Odsiarczanie na sitach molekularnych), osuszanie gazów przemysłowych (absorpcja w roztworach glikoli etylenowych, osuszanie adsorpcyjne). Odgazolonowanie gazu ziemnego, gazolina z ropy naftowej: rozdzielanie na składniki.8
T-W-5Produkcja acetylenu (produkcja acetylenu z karbidu, piroliza w łuku elektrycznym, piroliza utleniająca).1
T-W-6Surowce chemiczne z przemysłu koksochemicznego. Przebieg procesu koksowania. Pierwotne produkty koksowania. Surowy gaz koksowniczy. Przeróbka benzolu. Produkcja czystego benzenu. Przerób smoły węglowej. lej karbolowy. Frakcja oleju naftalenowego.7
T-W-7Surowce mineralne nieorganiczne: surowce fosforowe (występowanie, zasoby, wydobycie, kierunki zagospodarowania; apatyty, fosforyty, guano), sól kamienna i sole potasowo-magnezowe (występowanie, zasoby, wydobycie, rodzaje soli kamiennej, systemy eksploatacji złóż soli potasowo-magnezowych, produkty przemysłu chemicznego oparte o potas), surowce ceramiczne (surowce węglanowe - wapienie, dolomity, magnezyty - występowanie, zasoby, wydobycie i kierunki zastosowania; iły - rodzaje, pozyskiwanie, kierunki zastosowania; surowce krzemianowe - kwarc, piaski kwarcowe, kwarcyty - występowanie, zasoby, kierunki zagospodarowania), rudy metali (charakterystyka, występowanie, zasoby, przerób i główne kierunki zagospodarowania rud miedzi, cynku i ołowiu, niklu i kobaltu, żelaza).6
T-W-8Uniwersalne surowce technologiczne: powietrze (skład powietrza, własności termodynamiczne powietrza, zjawisko Joule’a-Thomsona, skraplanie powietrza, rektyfikacja skroplonego powietrza, klasyczna instalacja Lindego do skraplania i rektyfikacji powietrza, metoda Lindego i Fränkla rozdzielania składników skroplonego powietrza, zastosowanie technicznego tlenu, zastosowanie azotu, wydzielanie argonu i gazów szlachetnych), woda (znaczenie wody w technologiach przemysłu chemicznego).1
45

Formy aktywności - laboratoria

KODForma aktywnościGodziny
A-L-1Uczestnictwo w zajęciach150
A-L-2Konsultacje z prowadzącymi zajęcia15
A-L-3Poszukiwania literaturowe i przygotowanie opracowania z tematów ćwiczeń laboratoryjnych5
A-L-4Przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych5
A-L-5Opracowanie wyników doświadczeń i przygotowanie sprawozdania z ćwiczeń laboratoryjnych5
180
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Udział w wykładach45
A-W-2Konsultacje z prowadzącym4
A-W-3Przygotowanie do egzaminu30
A-W-4Egzamin2
A-W-5Czytanie zalecanej literatury9
90
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTCH_1A_C05_W01Student wymienia i klasyfikuje surowce sektora produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego i charakteryzuje ich skład Student opisuje metody pozyskiwania surowców, sposoby oceny ich jakości oraz oczyszczania w celu przygotowania do procesu Student wymienia najważniejsze kierunki i podstawowe procesy przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel oraz surowców mineralnych i technologicznych
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_1A_W04Absolwent zna i rozumie w zaawansowanym stopniu zagadnienia dotyczące realizacji typowych procesów technologicznych, obejmujące stosowane surowce, wytwarzane produkty, metody ich charakterystyki oraz sekwencje operacji fizycznych i procesów chemicznych wchodzących w skład poszczególnych technologii produkcji chemicznej
Cel przedmiotuC-1Uzyskanie przez studenta wiedzy o bazie surowcowej w sektorze produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego, metod pozyskiwania surowców, ich składu, klasyfikacji, oceny ich jakości oraz sposobów oczyszczania
C-2Uzyskanie przez studenta wiedzy o najważniejszych kierunkach i podstawowych procesach pozyskiwania, przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, odpady polimerowe oraz surowców mineralnych i technologicznych
C-3Praktyczne zapoznanie studentów z podstawowymi metodami wydzielania, oczyszczania i analizy surowców
Treści programoweT-W-1Odtwarzalne surowce przemysłu chemicznego: oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne (otrzymywanie, charakterystyka, główne kierunki przerobu, rafinacja olejów, produkcja mydeł), węglowodany (otrzymywanie celulozy, skrobi, sacharozy; podstawy fermentacji sacharozy), olejki eteryczne, garbniki, barwniki, środki lecznicze
T-W-3Destylacja rurowo-wieżowa ropy naftowej. Procesy destrukcyjne przetwarzania ropy naftowej: kraking, piroliza, reforming. Piroliza jako podstawa przemysłu petrochemicznego (sposób prowadzenia procesu pirolizy, produkcja etylenu, propylenu i lekkich olefin, benzyna pirolityczna, wyodrębnianie benzenu, toluenu ksylenów. Wyodrębnianie olefin.
T-W-5Produkcja acetylenu (produkcja acetylenu z karbidu, piroliza w łuku elektrycznym, piroliza utleniająca).
T-W-6Surowce chemiczne z przemysłu koksochemicznego. Przebieg procesu koksowania. Pierwotne produkty koksowania. Surowy gaz koksowniczy. Przeróbka benzolu. Produkcja czystego benzenu. Przerób smoły węglowej. lej karbolowy. Frakcja oleju naftalenowego.
T-W-2Surowce kopalne: ropa naftowa (teorie powstania, typy pokładów, skład chemiczny, klasyfikacja rop, właściwości fizykochemiczne rop; kierunki przerobu ropy naftowej - destylacja rurowo-wieżowa - przygotowanie ropy do przerobu, destrukcyjny przerób ropy naftowej i frakcji ropy naftowej, rafinacja produktów naftowych, najważniejsze produkty otrzymywane z ropy naftowej), gaz ziemny (składy gazu ziemnego, usuwanie zanieczyszczeń mechanicznych, osuszanie gazu ziemnego, usuwanie H2S i CO2, odgazolinowanie gazu ziemnego, stabilizacja gazoliny), łupki bitumiczne (skład i kierunki przerobu), węgiel kamienny (podstawy koksownictwa - przerób smoły koksowniczej. Zgazowanie - stan obecny i perspektywy zgazowania podziemnego. Ekstrakcja węgla. Upłynnianie bezpośrednie i pośrednie), węgiel brunatny i torf (wytlewanie i ekstrakcja)
T-W-4Oczyszczanie i rozdzielanie gazu ziemnego i gazów przemysłowych: usuwanie siarkowodoru i ditlenku węgla (absorpcja z reakcją chemiczną (zastosowanie etanoloamin) - absorpcja fizyczna - proces Clausa, proces Sulfinol. Absorpcja siarkowodoru w połączeniu z utlenianiem do siarki (proces Holmes-Stredford i Takahax). Odsiarczanie na sitach molekularnych), osuszanie gazów przemysłowych (absorpcja w roztworach glikoli etylenowych, osuszanie adsorpcyjne). Odgazolonowanie gazu ziemnego, gazolina z ropy naftowej: rozdzielanie na składniki.
T-W-7Surowce mineralne nieorganiczne: surowce fosforowe (występowanie, zasoby, wydobycie, kierunki zagospodarowania; apatyty, fosforyty, guano), sól kamienna i sole potasowo-magnezowe (występowanie, zasoby, wydobycie, rodzaje soli kamiennej, systemy eksploatacji złóż soli potasowo-magnezowych, produkty przemysłu chemicznego oparte o potas), surowce ceramiczne (surowce węglanowe - wapienie, dolomity, magnezyty - występowanie, zasoby, wydobycie i kierunki zastosowania; iły - rodzaje, pozyskiwanie, kierunki zastosowania; surowce krzemianowe - kwarc, piaski kwarcowe, kwarcyty - występowanie, zasoby, kierunki zagospodarowania), rudy metali (charakterystyka, występowanie, zasoby, przerób i główne kierunki zagospodarowania rud miedzi, cynku i ołowiu, niklu i kobaltu, żelaza).
T-W-8Uniwersalne surowce technologiczne: powietrze (skład powietrza, własności termodynamiczne powietrza, zjawisko Joule’a-Thomsona, skraplanie powietrza, rektyfikacja skroplonego powietrza, klasyczna instalacja Lindego do skraplania i rektyfikacji powietrza, metoda Lindego i Fränkla rozdzielania składników skroplonego powietrza, zastosowanie technicznego tlenu, zastosowanie azotu, wydzielanie argonu i gazów szlachetnych), woda (znaczenie wody w technologiach przemysłu chemicznego).
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny, problemowy, dyskusja dydaktyczna na przedstawiony temat. Prezentacje z użyciem komputera.
M-2Praktyczna, ćwiczenia laboratoryjne.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny po zakończeniu wykładów i innych form zajęć.
S-3Ocena formująca: Ocena osiągnięć oraz aktywności i zaangażowania studenta podczas realizacji ćwiczeń laboratoryjnych.
S-2Ocena formująca: Ocena wiedzy i umiejętności w zakresie realizowanych ćwiczeń laboratoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Ocena pisemnych sprawozdań z wykonanych ćwiczeń.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Potrafi omówić w stopniu podstawowym najważniejsze surowce produkcji chemikaliów i przetwórstwa chemicznego, metody ich pozyskiwania, przetwarzania i oczyszczania
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTCH_1A_C05_U01Student potrafi posługiwać się podstawowymi technikami laboratoryjnymi wydzielania, oczyszczania, analizy i charakterystyki surowców
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_1A_U05Absolwent potrafi zaplanować realizację wybranych procesów technologicznych uwzględniając poznane metody syntezy, metody charakterystyki otrzymanych produktów, z uwzględnieniem występujących operacji fizycznych i procesów chemicznych
Cel przedmiotuC-1Uzyskanie przez studenta wiedzy o bazie surowcowej w sektorze produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego, metod pozyskiwania surowców, ich składu, klasyfikacji, oceny ich jakości oraz sposobów oczyszczania
C-2Uzyskanie przez studenta wiedzy o najważniejszych kierunkach i podstawowych procesach pozyskiwania, przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, odpady polimerowe oraz surowców mineralnych i technologicznych
C-3Praktyczne zapoznanie studentów z podstawowymi metodami wydzielania, oczyszczania i analizy surowców
Treści programoweT-L-7Hydroliza skrobi i analiza produktów hydrolizy
T-L-4Oznaczanie substancji ropopochodnych metodą ekstrakcji ciągłej
T-L-5Oznacznie wilgoci w paliwach kopalnych i produktach naftowych
T-L-8Synteza silikatu tytanowego Ti-MCM-41 przez bezpośrednie wytrącanie z żelu syntezowego i jego charakterystyka metodą UV-VIS
T-L-9Wyodrębnianie limonenu ze skórek pomarańczy i jego identyfikacja metodą chromatografii gazowej
T-L-6Piroliza i karbonizacja substancji organicznych
T-L-1Zajęcia organizacyjne - zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w labratorium chemicznym. Sposób prowadzenia zajęć, przygotowania sprawozdań i zaliczenia zajęć
T-L-2Wydzielanie olejów/tłuszczów z materiału roślinnego, rafinacja surowych olejów i produkty rafinacji (lecytyny, kwasy tłuszczowe), wyznaczanie wielkości charakteryzujących oleje i tłuszcze – profil kwasów tłuszczowych, liczba kwasowa, zmydlania, jodowa
T-L-18Charakterystyka i zastosowanie wytworzonych aminolizatów i aminoglikolizatów PET do utwardzania żywic epoksydowych
T-L-20Recykling chemiczny PET cz. 2. Wyodrębnianie produktów depolimeryzacji
T-L-21Recykling chemiczny PET cz.3. Analiza otrzymanych produktów depolimeryzacji
T-L-10Wyodrębnianie alfa-pinenu z materiału roślinnego z wykorzystaniem różnych rozpuszczalników i oznaczanie składu ekstraktów metodą chromatografii gazowej
T-L-13Porównanie zawartości węglanu magnezu w magnezytach wykorzystywanych w przemyśle chemicznym
T-L-15Oczyszczanie wód podziemnych: odżelazianie
T-L-12Określenie przydatności podstawowych surowców odtwarzalnych na podstawie węglowodanów
T-L-22Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 1.
T-L-16Oczyszczanie wód podziemnych: demineralizacja z wykorzystaniem technik jonitowych
T-L-17Wytwarzanie aminoglikolizatów i aminolizatów odpadowego PET
T-L-11Charakterystyka surowców tytanowych – porównanie składu chemicznego ilmenitu i szlaki tytanowej
T-L-14Charakterystyka surowców fosforowych, porównanie zawartości związków fosforu oraz żelaza w fosforytach wykorzystywanych w przemyśle nawozowym
T-L-23Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 2
T-L-19Recykling chemiczny PET cz. 1. Depolimeryzacja.
T-L-3Biomasa lignocelulozowa jako źródło związków organicznych - rozdział na frakcje i analiza
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny, problemowy, dyskusja dydaktyczna na przedstawiony temat. Prezentacje z użyciem komputera.
M-2Praktyczna, ćwiczenia laboratoryjne.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny po zakończeniu wykładów i innych form zajęć.
S-3Ocena formująca: Ocena osiągnięć oraz aktywności i zaangażowania studenta podczas realizacji ćwiczeń laboratoryjnych.
S-2Ocena formująca: Ocena wiedzy i umiejętności w zakresie realizowanych ćwiczeń laboratoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Ocena pisemnych sprawozdań z wykonanych ćwiczeń.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Posiada umiejętność analizowania surowców, proponowania sposobów oczyszczania dla potrzeb określonych technologii, pierwotnego przerobu surowców chemicznych typu węglowodorowego, w tym procesów rafinacji.
3,5
4,0
4,5
5,0
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty uczenia sięTCH_1A_C05_K01Posiada kompetencje w zakresie wyboru najkorzystniejszego surowca do realizacji metody otrzymywania znanego związku lub zwiazku o spodziewanych własnościach uzytkowych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówTCH_1A_K01Absolwent jest gotów krytycznie ocenić posiadaną wiedzę i odbierane treści, jest gotów do stałego poszerzania wiedzy w tym do samodzielnego jej uzupełniania
TCH_1A_K02Absolwent uznaje znaczenie wiedzy w rozwiązywaniu problemów poznawczych i praktycznych oraz potrafi zasięgać opinii ekspertów w przypadku trudności z samodzielnym rozwiązaniem problemu
Cel przedmiotuC-1Uzyskanie przez studenta wiedzy o bazie surowcowej w sektorze produkcji chemikaliów oraz przetwórstwa chemicznego, metod pozyskiwania surowców, ich składu, klasyfikacji, oceny ich jakości oraz sposobów oczyszczania
C-2Uzyskanie przez studenta wiedzy o najważniejszych kierunkach i podstawowych procesach pozyskiwania, przetwarzania oraz zagospodarowania surowców, takich jak ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, odpady polimerowe oraz surowców mineralnych i technologicznych
C-3Praktyczne zapoznanie studentów z podstawowymi metodami wydzielania, oczyszczania i analizy surowców
Treści programoweT-W-1Odtwarzalne surowce przemysłu chemicznego: oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne (otrzymywanie, charakterystyka, główne kierunki przerobu, rafinacja olejów, produkcja mydeł), węglowodany (otrzymywanie celulozy, skrobi, sacharozy; podstawy fermentacji sacharozy), olejki eteryczne, garbniki, barwniki, środki lecznicze
T-W-3Destylacja rurowo-wieżowa ropy naftowej. Procesy destrukcyjne przetwarzania ropy naftowej: kraking, piroliza, reforming. Piroliza jako podstawa przemysłu petrochemicznego (sposób prowadzenia procesu pirolizy, produkcja etylenu, propylenu i lekkich olefin, benzyna pirolityczna, wyodrębnianie benzenu, toluenu ksylenów. Wyodrębnianie olefin.
T-W-5Produkcja acetylenu (produkcja acetylenu z karbidu, piroliza w łuku elektrycznym, piroliza utleniająca).
T-W-6Surowce chemiczne z przemysłu koksochemicznego. Przebieg procesu koksowania. Pierwotne produkty koksowania. Surowy gaz koksowniczy. Przeróbka benzolu. Produkcja czystego benzenu. Przerób smoły węglowej. lej karbolowy. Frakcja oleju naftalenowego.
T-W-2Surowce kopalne: ropa naftowa (teorie powstania, typy pokładów, skład chemiczny, klasyfikacja rop, właściwości fizykochemiczne rop; kierunki przerobu ropy naftowej - destylacja rurowo-wieżowa - przygotowanie ropy do przerobu, destrukcyjny przerób ropy naftowej i frakcji ropy naftowej, rafinacja produktów naftowych, najważniejsze produkty otrzymywane z ropy naftowej), gaz ziemny (składy gazu ziemnego, usuwanie zanieczyszczeń mechanicznych, osuszanie gazu ziemnego, usuwanie H2S i CO2, odgazolinowanie gazu ziemnego, stabilizacja gazoliny), łupki bitumiczne (skład i kierunki przerobu), węgiel kamienny (podstawy koksownictwa - przerób smoły koksowniczej. Zgazowanie - stan obecny i perspektywy zgazowania podziemnego. Ekstrakcja węgla. Upłynnianie bezpośrednie i pośrednie), węgiel brunatny i torf (wytlewanie i ekstrakcja)
T-W-4Oczyszczanie i rozdzielanie gazu ziemnego i gazów przemysłowych: usuwanie siarkowodoru i ditlenku węgla (absorpcja z reakcją chemiczną (zastosowanie etanoloamin) - absorpcja fizyczna - proces Clausa, proces Sulfinol. Absorpcja siarkowodoru w połączeniu z utlenianiem do siarki (proces Holmes-Stredford i Takahax). Odsiarczanie na sitach molekularnych), osuszanie gazów przemysłowych (absorpcja w roztworach glikoli etylenowych, osuszanie adsorpcyjne). Odgazolonowanie gazu ziemnego, gazolina z ropy naftowej: rozdzielanie na składniki.
T-W-7Surowce mineralne nieorganiczne: surowce fosforowe (występowanie, zasoby, wydobycie, kierunki zagospodarowania; apatyty, fosforyty, guano), sól kamienna i sole potasowo-magnezowe (występowanie, zasoby, wydobycie, rodzaje soli kamiennej, systemy eksploatacji złóż soli potasowo-magnezowych, produkty przemysłu chemicznego oparte o potas), surowce ceramiczne (surowce węglanowe - wapienie, dolomity, magnezyty - występowanie, zasoby, wydobycie i kierunki zastosowania; iły - rodzaje, pozyskiwanie, kierunki zastosowania; surowce krzemianowe - kwarc, piaski kwarcowe, kwarcyty - występowanie, zasoby, kierunki zagospodarowania), rudy metali (charakterystyka, występowanie, zasoby, przerób i główne kierunki zagospodarowania rud miedzi, cynku i ołowiu, niklu i kobaltu, żelaza).
T-W-8Uniwersalne surowce technologiczne: powietrze (skład powietrza, własności termodynamiczne powietrza, zjawisko Joule’a-Thomsona, skraplanie powietrza, rektyfikacja skroplonego powietrza, klasyczna instalacja Lindego do skraplania i rektyfikacji powietrza, metoda Lindego i Fränkla rozdzielania składników skroplonego powietrza, zastosowanie technicznego tlenu, zastosowanie azotu, wydzielanie argonu i gazów szlachetnych), woda (znaczenie wody w technologiach przemysłu chemicznego).
T-L-7Hydroliza skrobi i analiza produktów hydrolizy
T-L-4Oznaczanie substancji ropopochodnych metodą ekstrakcji ciągłej
T-L-5Oznacznie wilgoci w paliwach kopalnych i produktach naftowych
T-L-8Synteza silikatu tytanowego Ti-MCM-41 przez bezpośrednie wytrącanie z żelu syntezowego i jego charakterystyka metodą UV-VIS
T-L-9Wyodrębnianie limonenu ze skórek pomarańczy i jego identyfikacja metodą chromatografii gazowej
T-L-6Piroliza i karbonizacja substancji organicznych
T-L-1Zajęcia organizacyjne - zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w labratorium chemicznym. Sposób prowadzenia zajęć, przygotowania sprawozdań i zaliczenia zajęć
T-L-2Wydzielanie olejów/tłuszczów z materiału roślinnego, rafinacja surowych olejów i produkty rafinacji (lecytyny, kwasy tłuszczowe), wyznaczanie wielkości charakteryzujących oleje i tłuszcze – profil kwasów tłuszczowych, liczba kwasowa, zmydlania, jodowa
T-L-16Oczyszczanie wód podziemnych: demineralizacja z wykorzystaniem technik jonitowych
T-L-22Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 1.
T-L-11Charakterystyka surowców tytanowych – porównanie składu chemicznego ilmenitu i szlaki tytanowej
T-L-17Wytwarzanie aminoglikolizatów i aminolizatów odpadowego PET
T-L-15Oczyszczanie wód podziemnych: odżelazianie
T-L-23Badanie procesu utwardzania i wpływu utwardzaczy aminowych na właściwości utwardzonej żywicy epoksydowej cz. 2
T-L-18Charakterystyka i zastosowanie wytworzonych aminolizatów i aminoglikolizatów PET do utwardzania żywic epoksydowych
T-L-12Określenie przydatności podstawowych surowców odtwarzalnych na podstawie węglowodanów
T-L-10Wyodrębnianie alfa-pinenu z materiału roślinnego z wykorzystaniem różnych rozpuszczalników i oznaczanie składu ekstraktów metodą chromatografii gazowej
T-L-14Charakterystyka surowców fosforowych, porównanie zawartości związków fosforu oraz żelaza w fosforytach wykorzystywanych w przemyśle nawozowym
T-L-20Recykling chemiczny PET cz. 2. Wyodrębnianie produktów depolimeryzacji
T-L-13Porównanie zawartości węglanu magnezu w magnezytach wykorzystywanych w przemyśle chemicznym
T-L-19Recykling chemiczny PET cz. 1. Depolimeryzacja.
T-L-21Recykling chemiczny PET cz.3. Analiza otrzymanych produktów depolimeryzacji
T-L-3Biomasa lignocelulozowa jako źródło związków organicznych - rozdział na frakcje i analiza
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny, problemowy, dyskusja dydaktyczna na przedstawiony temat. Prezentacje z użyciem komputera.
M-2Praktyczna, ćwiczenia laboratoryjne.
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Egzamin pisemny po zakończeniu wykładów i innych form zajęć.
S-3Ocena formująca: Ocena osiągnięć oraz aktywności i zaangażowania studenta podczas realizacji ćwiczeń laboratoryjnych.
S-2Ocena formująca: Ocena wiedzy i umiejętności w zakresie realizowanych ćwiczeń laboratoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Ocena pisemnych sprawozdań z wykonanych ćwiczeń.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0
3,0Ma kompetencje w zakresie wyboru i oceny przydatności surowców do realizacji okreslonych technologii przemysłu chemicznego
3,5
4,0
4,5
5,0