ZUT - Krajowe Ramy Kwalifikacji / Rok 2013/2014 / Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt / Bioinformatyka (S1) / Sylabus przedmiotu

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Bioinformatyka (S1)

Sylabus przedmiotu Organizm w czasie i przestrzeni:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów	Bioinformatyka
Forma studiów	studia stacjonarne	Poziom	pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta	inżynier
Obszary studiów	nauk przyrodniczych, nauk technicznych, studiów inżynierskich
Profil	ogólnoakademicki
Moduł	—
Przedmiot	Organizm w czasie i przestrzeni
Specjalność	przedmiot wspólny
Jednostka prowadząca	Katedra Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki
Nauczyciel odpowiedzialny	Wiesław Skrzypczak <Wieslaw.Skrzypczak@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane)	2,0	ECTS (formy)	2,0
Forma zaliczenia	zaliczenie	Język	polski
Blok obieralny	4	Grupa obieralna	4

Formy dydaktyczne

Forma dydaktyczna	KOD	Semestr	Godziny	ECTS	Waga	Zaliczenie
ćwiczenia audytoryjne	A	2	15	1,0	0,41	zaliczenie
wykłady	W	2	15	1,0	0,59	zaliczenie

Wymagania wstępne

KOD	Wymaganie wstępne
W-1	Podstawowa wiedza z zakresu fizjologii zwierząt.
W-2	Podstawowa wiedza z zakresu biologii komórki.

Cele przedmiotu

KOD	Cel modułu/przedmiotu
C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.

KOD

Cel modułu/przedmiotu

C-1

Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KOD	Treść programowa	Godziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1	Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.	1
T-A-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka.	2
T-A-3	Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.	2
T-A-4	Biologiczna rola melatoniny.	2
T-A-5	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.	2
T-A-6	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.	2
T-A-7	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym, narządów i układów.	2
T-A-8	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja.	2
		15
wykłady
T-W-1	Organizm a środowisko - ujęcie termodynamiczne. Organizm jako układ otwarty. Stany równowagi dynamicznej.	2
T-W-2	Rytm przyrody. Rola biorytmów w procesie adaptacji do środowiska. Cykl księżycowy i jego wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt. Biologiczne rytmy roczne (sezonowe) zwierząt.	2
T-W-3	Mechanizm działania zegara biologicznego i jego elementy. Oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów. Melatonina - wewnętrzny zegar i kalendarz organizmu. Możliwości oddziaływania na rytmy biologiczne. Wytwarzanie i zharmonizowanie rytmów, znaczenie fotoperiodu.	2
T-W-4	Zmiany przystosowawcze organizmu do środowiska. Zmiany przystosowawcze układów i narządów u różnych gatunków zwierząt. Środowiskowe modyfikacje czynności komórek. Wpływ zmian przystosowawczych na organizm i strukturę populacji.	2
T-W-5	Mechanizmy utrzymywania równowagi organizmu ze środowiskiem: defensywne, reaktywne, aktywne. Adiustacja, przystosowanie, nadprzystosowanie. Strategia zmian przystosowawczych. Adaptacja do życia w różnych warunkach środowiska. Wędrówki zwierząt. Sen zimowy i letni.	2
T-W-6	Choroba jako przejaw stanów dalekich od równowagi. Zaburzenia w środowisku a stany nierównowagowe. Wiek jako kryterium „możliwości” adaptacyjnych. Przystosowanie funkcją czasu. Pojęcie granic adaptacji. Granice przystosowania w różnych okresach życia. Czynniki wpływające na obniżenie sprawności mechanizmów adaptacyjnych.	2
T-W-7	Zagrożenia cywilizacyjno-przemysłowe a stan zdrowia organizmu. Wpływ zanieczyszczeń i skażeń środowiska na organizm.	2
T-W-8	Zaliczenie wykładów w formie pisemnej.	1
		15

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KOD	Forma aktywności	Godziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1	Aktywny udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych.	15
A-A-2	Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych.	10
A-A-3	Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i jego omówienie podczas zajęć audytoryjnych.	5
		30
wykłady
A-W-1	Udział studenta w wykładach.	15
A-W-2	Samodzielne studiowanie tematyki wykładów.	8
A-W-3	Przygotowanie do zaliczenia.	7
		30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KOD	Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
M-3	Praca w grupach.
M-4	Dyskusja dydaktyczna

Sposoby oceny

KOD	Sposób oceny
S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
BI_1A_BI-S-O1.1_W01 Student jest w stanie objaśnić termodynamiczne ujęcie organizmu, oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także przekładać je na organizm i środowisko, jednocześnie jest w stanie na tej podstawie opisać powiązania miedzy organizmami żywymi a otoczeniem.	BI_1A_W05, BI_1A_W07	P1A_W01, P1A_W02, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W06, P1A_W07, P1A_W08, T1A_W02, T1A_W04, T1A_W05, T1A_W07	InzA_W02	C-1	T-W-1, T-W-5, T-W-6, T-A-1	M-1, M-2, M-3, M-4	S-1, S-2, S-3, S-4
BI_1A_BI-S-O1.1_W02 Student jest w stanie wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia i objaśnić ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać i objaśnić rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.	BI_1A_W05	P1A_W01, P1A_W02, P1A_W05, P1A_W06, P1A_W07, T1A_W02, T1A_W04, T1A_W05, T1A_W07	InzA_W02	C-1	T-W-2, T-W-3, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5	M-1, M-2, M-3, M-4	S-1, S-2, S-3, S-4
BI_1A_BI-S-O1.1_W03 Student jest w stanie wskazać przykłady zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływ zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjne organizmów w czasie i przestrzeni.	BI_1A_W07	P1A_W01, P1A_W04, P1A_W05, P1A_W08, T1A_W02, T1A_W04, T1A_W05	InzA_W02	C-1	T-W-4, T-W-6, T-W-7, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-8	M-1, M-2, M-3, M-4	S-1, S-2, S-3, S-4

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
BI_1A_BI-S-O1.1_U01 Student umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem, szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.	BI_1A_U05, BI_1A_U07	P1A_U02, P1A_U03, P1A_U05, P1A_U06, P1A_U07, T1A_U03, T1A_U05, T1A_U09, T1A_U10	InzA_U01	C-1	T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-7, T-A-1	M-1, M-2, M-3, M-4	S-1, S-2, S-3, S-4
BI_1A_BI-S-O1.1_U02 Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.	BI_1A_U05, BI_1A_U07	P1A_U02, P1A_U03, P1A_U05, P1A_U06, P1A_U07, T1A_U03, T1A_U05, T1A_U09, T1A_U10	InzA_U01	C-1	T-W-6, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-8	M-1, M-2, M-3, M-4	S-1, S-2, S-3, S-4

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	Cel przedmiotu	Treści programowe	Metody nauczania	Sposób oceny
BI_1A_BI-S-O1.1_K01 Student wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.	BI_1A_K07	P1A_K02, P1A_K04, P1A_K06	—	C-1	T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-A-1, T-A-2, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-8	M-1, M-2, M-3, M-4	—

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
BI_1A_BI-S-O1.1_W01 Student jest w stanie objaśnić termodynamiczne ujęcie organizmu, oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także przekładać je na organizm i środowisko, jednocześnie jest w stanie na tej podstawie opisać powiązania miedzy organizmami żywymi a otoczeniem.	2,0	Student nie jest w stanie scharakteryzować organizmu żywego w ujęciu temodynamicznym oraz definiować podstawowych pojęć termodynamiki, a także wymienić, opisać i wyjaśnić powiązań i interakcji między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
	3,0	Student jest w stanie poprawnie definiować kilka podstawowych pojęć termodynamiki i wskazać kilka przykładów biologicznego ujęcia praw termodynamicznych.
	3,5	Student jest w stanie poprawnie definiować większość podstawowych pojęć termodynamiki i w stopniu podstawowym w ujęciu termodynamicznym opisać organizm żywy i jego otoczenie.
	4,0	Student jest w stanie poprawnie scharakteryzować organizm w ujęciu temodynamicznym oraz definiować większość podstawowych pojęć termodynamiki z jakimi zapoznał się na zajęciach, a także wymienić i opisać główne powiązania i interakcje między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
	4,5	Student jest w stanie poprawnie scharakteryzować organizm w ujęciu temodynamicznym oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także wymienić i opisać powiązania i interakcje między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
	5,0	Student jest w stanie scharakteryzować organizm w ujęciu temodynamicznym oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także wymienić, opisać i wyjaśnić powiązania i interakcje między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
BI_1A_BI-S-O1.1_W02 Student jest w stanie wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia i objaśnić ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać i objaśnić rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.	2,0	Student nie jest w stanie wymienić i opisać bilogicznych rytmów otoczenia i objaśnić ich wpływu na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać pojęcie i podać przykłady oscylatorów, synchronizatorów i wyznaczników rytmów organizmu, opisać i objaśnić roli wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.
	3,0	Student jest w stanie wymienić i opisać kilka bilogicznych rytmów organizmów żywych i ich otoczenia, w tym opisać podstawowe wyznaczniki rytmów organizmu, a także w stopniu podstawowym opisać ogólną rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu.
	3,5	Student jest w stanie w stopniu podstawowym wymienić i opisać bilogiczne rytmy organizmów żywych i ich otoczenia, w tym opisać podstawowe wyznaczniki rytmów organizmu, a także opisać podstawową rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu.
	4,0	Student jest w stanie w stopniu dobrym wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia oraz podać przykłady ich wpływu na zachowanie i fizjologię ludzi i/lub zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, a takze opisać rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu.
	4,5	Student jest w stanie wymienić i w większości opisać bilogiczne rytmy otoczenia oraz opisać ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi i/lub zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.
	5,0	Student jest w stanie wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia i objaśnić ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać i objaśnić rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.
BI_1A_BI-S-O1.1_W03 Student jest w stanie wskazać przykłady zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływ zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjne organizmów w czasie i przestrzeni.	2,0	Student nie jest w stanie wskazać przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wyjaśnić wpływu tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmów utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyn stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	3,0	Student jest w stanie podać kilka podstawowym przykładów zmian przystosowawczych organizmu do otoczenia, wymienić kilka podstawowych mechanizmów utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić kilka podstawowych przyczyn stanów nierównowagowych organizmu, podać kilka przykładów wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu.
	3,5	Student jest w stanie wymienić w stopniu podstawowym przykłady zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wymienić podstawowe mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić podstawowe przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, podać wybrane przykłady wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz podać podstawowe przykłady możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	4,0	Student jest w stanie wymienić wiele przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, w stopniu podstawowym opisać wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić główne mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić główne przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, podać przykłady wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz podać główne przykłady możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	4,5	Student jest w stanie wskazać większość przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, opisać wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać główne mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, podać przykłady wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz podać wiele przykładów możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	5,0	Student jest w stanie wskazać wiele przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wyjaśnić wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływ zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjne organizmów w czasie i przestrzeni.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
BI_1A_BI-S-O1.1_U01 Student umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem, szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.	2,0	Student nie potrafi łączyć pojęć termodynamicznych z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływu zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	3,0	Student w podstawowym stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	3,5	Student poprawnie umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	4,0	Student w dobrym stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	4,5	Student w dużym stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	5,0	Student w wysokim stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
BI_1A_BI-S-O1.1_U02 Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.	2,0	Student nie umie interpretować cykliczności procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływu czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także nie potrafi analizować przyczyn wędrówek organizmów żywych.
	3,0	Student w podstawowym stopniu umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w podstawowym stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	3,5	Student umie poprawnie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także poprawnie analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	4,0	Student umie w dobrym stopniu interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w dobrym stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	4,5	Student umie w dużym stopniu interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w dużym stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	5,0	Student umie w wysokim stopniu interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w wysokim stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształcenia	Ocena	Kryterium oceny
BI_1A_BI-S-O1.1_K01 Student wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.	2,0	Student nie wykazuje świadomości znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	3,0	Student w podstawowym stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	3,5	Student poprawnie wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	4,0	Student w dobrym stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	4,5	Student w dużym stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	5,0	Student w wysokim stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.

Literatura podstawowa

Jerzy A. Sikora, Sekrety biorytmów, KOS, Katowice, 2009
Knut Schmidt-Nielsen, Fizjologia zwierząt Adaptacja do środowiska, PWN, Warszawa, 2008, trzeci, zmieniony
Cymborowski Bronisław, Zegary biologiczne, PWN, Warszawa, 1987

Literatura dodatkowa

Russell G. Foster, Leon Kreitzman, Seasons of Life: The Biological Rhythms That Enable Living Things to Thrive and Survive, Yale University Press, New Haven, USA, 2010, książka w języku angielskim
Carol Orlock, Know Your Body Clock: Discover Your Body's Inner Cycles and Rhythms and Learn the Best Times for Creativity, Exercise, Sex, Sleep, and More, Citadel Press, New York, 1995, książka w języku angielskim
Brigitte M. Kudielka, Sara J. Aton, Herve Caci and Fabrice Kwiatkowski, Progress in Circadian Rhythm Research (Nova Biomedical), Nova Science Publishers, New York, USA, 2008, książka w języku angielskim
Rifkin Jeremy, Howard Ted, Entropia Nowy światopogląd, KOS, Katowice, 2008, pierwsze

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KOD	Treść programowa	Godziny
T-A-1	Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.	1
T-A-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka.	2
T-A-3	Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.	2
T-A-4	Biologiczna rola melatoniny.	2
T-A-5	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.	2
T-A-6	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.	2
T-A-7	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym, narządów i układów.	2
T-A-8	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja.	2
		15

Treści programowe - wykłady

KOD	Treść programowa	Godziny
T-W-1	Organizm a środowisko - ujęcie termodynamiczne. Organizm jako układ otwarty. Stany równowagi dynamicznej.	2
T-W-2	Rytm przyrody. Rola biorytmów w procesie adaptacji do środowiska. Cykl księżycowy i jego wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt. Biologiczne rytmy roczne (sezonowe) zwierząt.	2
T-W-3	Mechanizm działania zegara biologicznego i jego elementy. Oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów. Melatonina - wewnętrzny zegar i kalendarz organizmu. Możliwości oddziaływania na rytmy biologiczne. Wytwarzanie i zharmonizowanie rytmów, znaczenie fotoperiodu.	2
T-W-4	Zmiany przystosowawcze organizmu do środowiska. Zmiany przystosowawcze układów i narządów u różnych gatunków zwierząt. Środowiskowe modyfikacje czynności komórek. Wpływ zmian przystosowawczych na organizm i strukturę populacji.	2
T-W-5	Mechanizmy utrzymywania równowagi organizmu ze środowiskiem: defensywne, reaktywne, aktywne. Adiustacja, przystosowanie, nadprzystosowanie. Strategia zmian przystosowawczych. Adaptacja do życia w różnych warunkach środowiska. Wędrówki zwierząt. Sen zimowy i letni.	2
T-W-6	Choroba jako przejaw stanów dalekich od równowagi. Zaburzenia w środowisku a stany nierównowagowe. Wiek jako kryterium „możliwości” adaptacyjnych. Przystosowanie funkcją czasu. Pojęcie granic adaptacji. Granice przystosowania w różnych okresach życia. Czynniki wpływające na obniżenie sprawności mechanizmów adaptacyjnych.	2
T-W-7	Zagrożenia cywilizacyjno-przemysłowe a stan zdrowia organizmu. Wpływ zanieczyszczeń i skażeń środowiska na organizm.	2
T-W-8	Zaliczenie wykładów w formie pisemnej.	1
		15

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-A-1	Aktywny udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych.	15
A-A-2	Samodzielne studiowanie tematyki ćwiczeń audytoryjnych.	10
A-A-3	Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i jego omówienie podczas zajęć audytoryjnych.	5
		30

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KOD	Forma aktywności	Godziny
A-W-1	Udział studenta w wykładach.	15
A-W-2	Samodzielne studiowanie tematyki wykładów.	8
A-W-3	Przygotowanie do zaliczenia.	7
		30

(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	BI_1A_BI-S-O1.1_W01	Student jest w stanie objaśnić termodynamiczne ujęcie organizmu, oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także przekładać je na organizm i środowisko, jednocześnie jest w stanie na tej podstawie opisać powiązania miedzy organizmami żywymi a otoczeniem.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_W05	opisuje budowę i funkcjonowanie organizmu na różnych poziomach organizacji oraz zróżnicowanie morfologiczno-anatomiczne i funkcjonalne na różnych etapach rozwoju i w toku ewolucji
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_W07	objaśnia znaczenie środowiska przyrodniczego w funkcjonowaniu i behawiorze organizmów, a także zagrożenia środowiska i konieczność jego ochrony
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	P1A_W01	rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
	P1A_W02	w interpretacji zjawisk i procesów przyrodniczych opiera się na podstawach empirycznych, rozumiejąc w pełni znaczenie metod matematycznych i statystycznych
	P1A_W04	ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
	P1A_W05	ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
	P1A_W06	ma wiedzę w zakresie statystyki i informatyki na poziomie pozwalającym na opisywanie i interpretowanie zjawisk przyrodniczych
	P1A_W07	ma wiedzę w zakresie podstawowych technik i narzędzi badawczych stosowanych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
	P1A_W08	rozumie związki między osiągnięciami wybranej dziedziny nauki i dyscypliny nauk przyrodniczych a możliwościami ich wykorzystania w życiu społeczno-gospodarczym z uwzględnieniem zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej
	T1A_W02	ma podstawową wiedzę w zakresie kierunków studiów powiązanych ze studiowanym kierunkiem studiów
	T1A_W04	ma szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_W05	ma podstawową wiedzę o trendach rozwojowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
	T1A_W07	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_W02	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.
Treści programowe	T-W-1	Organizm a środowisko - ujęcie termodynamiczne. Organizm jako układ otwarty. Stany równowagi dynamicznej.
	T-W-5	Mechanizmy utrzymywania równowagi organizmu ze środowiskiem: defensywne, reaktywne, aktywne. Adiustacja, przystosowanie, nadprzystosowanie. Strategia zmian przystosowawczych. Adaptacja do życia w różnych warunkach środowiska. Wędrówki zwierząt. Sen zimowy i letni.
	T-W-6	Choroba jako przejaw stanów dalekich od równowagi. Zaburzenia w środowisku a stany nierównowagowe. Wiek jako kryterium „możliwości” adaptacyjnych. Przystosowanie funkcją czasu. Pojęcie granic adaptacji. Granice przystosowania w różnych okresach życia. Czynniki wpływające na obniżenie sprawności mechanizmów adaptacyjnych.
	T-A-1	Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-3	Praca w grupach.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
	S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
	S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
	S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie jest w stanie scharakteryzować organizmu żywego w ujęciu temodynamicznym oraz definiować podstawowych pojęć termodynamiki, a także wymienić, opisać i wyjaśnić powiązań i interakcji między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
	3,0	Student jest w stanie poprawnie definiować kilka podstawowych pojęć termodynamiki i wskazać kilka przykładów biologicznego ujęcia praw termodynamicznych.
	3,5	Student jest w stanie poprawnie definiować większość podstawowych pojęć termodynamiki i w stopniu podstawowym w ujęciu termodynamicznym opisać organizm żywy i jego otoczenie.
	4,0	Student jest w stanie poprawnie scharakteryzować organizm w ujęciu temodynamicznym oraz definiować większość podstawowych pojęć termodynamiki z jakimi zapoznał się na zajęciach, a także wymienić i opisać główne powiązania i interakcje między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
	4,5	Student jest w stanie poprawnie scharakteryzować organizm w ujęciu temodynamicznym oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także wymienić i opisać powiązania i interakcje między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.
	5,0	Student jest w stanie scharakteryzować organizm w ujęciu temodynamicznym oraz definiować podstawowe pojęcia termodynamiki, a także wymienić, opisać i wyjaśnić powiązania i interakcje między organizmami żywymi a otoczeniem w biologicznym ujęciu praw termodynamiki.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	BI_1A_BI-S-O1.1_W02	Student jest w stanie wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia i objaśnić ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać i objaśnić rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_W05	opisuje budowę i funkcjonowanie organizmu na różnych poziomach organizacji oraz zróżnicowanie morfologiczno-anatomiczne i funkcjonalne na różnych etapach rozwoju i w toku ewolucji
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	P1A_W01	rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
	P1A_W02	w interpretacji zjawisk i procesów przyrodniczych opiera się na podstawach empirycznych, rozumiejąc w pełni znaczenie metod matematycznych i statystycznych
	P1A_W05	ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
	P1A_W06	ma wiedzę w zakresie statystyki i informatyki na poziomie pozwalającym na opisywanie i interpretowanie zjawisk przyrodniczych
	P1A_W07	ma wiedzę w zakresie podstawowych technik i narzędzi badawczych stosowanych w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
	T1A_W02	ma podstawową wiedzę w zakresie kierunków studiów powiązanych ze studiowanym kierunkiem studiów
	T1A_W04	ma szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_W05	ma podstawową wiedzę o trendach rozwojowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
	T1A_W07	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_W02	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.
Treści programowe	T-W-2	Rytm przyrody. Rola biorytmów w procesie adaptacji do środowiska. Cykl księżycowy i jego wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt. Biologiczne rytmy roczne (sezonowe) zwierząt.
	T-W-3	Mechanizm działania zegara biologicznego i jego elementy. Oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów. Melatonina - wewnętrzny zegar i kalendarz organizmu. Możliwości oddziaływania na rytmy biologiczne. Wytwarzanie i zharmonizowanie rytmów, znaczenie fotoperiodu.
	T-A-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka.
	T-A-3	Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.
	T-A-4	Biologiczna rola melatoniny.
	T-A-5	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-3	Praca w grupach.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
	S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
	S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
	S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie jest w stanie wymienić i opisać bilogicznych rytmów otoczenia i objaśnić ich wpływu na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać pojęcie i podać przykłady oscylatorów, synchronizatorów i wyznaczników rytmów organizmu, opisać i objaśnić roli wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.
	3,0	Student jest w stanie wymienić i opisać kilka bilogicznych rytmów organizmów żywych i ich otoczenia, w tym opisać podstawowe wyznaczniki rytmów organizmu, a także w stopniu podstawowym opisać ogólną rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu.
	3,5	Student jest w stanie w stopniu podstawowym wymienić i opisać bilogiczne rytmy organizmów żywych i ich otoczenia, w tym opisać podstawowe wyznaczniki rytmów organizmu, a także opisać podstawową rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu.
	4,0	Student jest w stanie w stopniu dobrym wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia oraz podać przykłady ich wpływu na zachowanie i fizjologię ludzi i/lub zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, a takze opisać rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu.
	4,5	Student jest w stanie wymienić i w większości opisać bilogiczne rytmy otoczenia oraz opisać ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi i/lub zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.
	5,0	Student jest w stanie wymienić i opisać bilogiczne rytmy otoczenia i objaśnić ich wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt, w tym opisać oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów organizmu, opisać i objaśnić rolę wewnętrznego zegara i kalendarza organizmu, wymienić możliwości oddziaływania otoczenia na rytmy biologiczne organizmu.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	BI_1A_BI-S-O1.1_W03	Student jest w stanie wskazać przykłady zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływ zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjne organizmów w czasie i przestrzeni.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_W07	objaśnia znaczenie środowiska przyrodniczego w funkcjonowaniu i behawiorze organizmów, a także zagrożenia środowiska i konieczność jego ochrony
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	P1A_W01	rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
	P1A_W04	ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów oraz zna ich powiązania z innymi dyscyplinami przyrodniczymi
	P1A_W05	ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
	P1A_W08	rozumie związki między osiągnięciami wybranej dziedziny nauki i dyscypliny nauk przyrodniczych a możliwościami ich wykorzystania w życiu społeczno-gospodarczym z uwzględnieniem zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej
	T1A_W02	ma podstawową wiedzę w zakresie kierunków studiów powiązanych ze studiowanym kierunkiem studiów
	T1A_W04	ma szczegółową wiedzę związaną z wybranymi zagadnieniami z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_W05	ma podstawową wiedzę o trendach rozwojowych z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_W02	zna podstawowe metody, techniki, narzędzia i materiały stosowane przy rozwiązywaniu prostych zadań inżynierskich z zakresu studiowanego kierunku studiów
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.
Treści programowe	T-W-4	Zmiany przystosowawcze organizmu do środowiska. Zmiany przystosowawcze układów i narządów u różnych gatunków zwierząt. Środowiskowe modyfikacje czynności komórek. Wpływ zmian przystosowawczych na organizm i strukturę populacji.
	T-W-6	Choroba jako przejaw stanów dalekich od równowagi. Zaburzenia w środowisku a stany nierównowagowe. Wiek jako kryterium „możliwości” adaptacyjnych. Przystosowanie funkcją czasu. Pojęcie granic adaptacji. Granice przystosowania w różnych okresach życia. Czynniki wpływające na obniżenie sprawności mechanizmów adaptacyjnych.
	T-W-7	Zagrożenia cywilizacyjno-przemysłowe a stan zdrowia organizmu. Wpływ zanieczyszczeń i skażeń środowiska na organizm.
	T-A-5	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
	T-A-6	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
	T-A-7	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym, narządów i układów.
	T-A-8	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-3	Praca w grupach.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
	S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
	S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
	S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie jest w stanie wskazać przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wyjaśnić wpływu tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmów utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyn stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	3,0	Student jest w stanie podać kilka podstawowym przykładów zmian przystosowawczych organizmu do otoczenia, wymienić kilka podstawowych mechanizmów utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić kilka podstawowych przyczyn stanów nierównowagowych organizmu, podać kilka przykładów wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu.
	3,5	Student jest w stanie wymienić w stopniu podstawowym przykłady zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wymienić podstawowe mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić podstawowe przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, podać wybrane przykłady wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz podać podstawowe przykłady możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	4,0	Student jest w stanie wymienić wiele przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, w stopniu podstawowym opisać wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić główne mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić główne przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, podać przykłady wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz podać główne przykłady możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	4,5	Student jest w stanie wskazać większość przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, opisać wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać główne mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, wymienić przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, podać przykłady wpływu zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz podać wiele przykładów możliwości adaptacyjnych organizmów w czasie i przestrzeni.
	5,0	Student jest w stanie wskazać wiele przykładów zmian przystosowawczych organizmu na róznych poziomach jego funkcjonowania do otoczenia, wyjaśnić wpływ tych zmian na organizm i strukturę populacji, wymienić i opisać mechanizmy utrzymania równowagi organizmu z otoczeniem, opisać przyczyny stanów nierównowagowych organizmu, wyjaśnić wpływ zmian dokonywanych w otoczeniu na stan zdrowia organizmu oraz opisać możliwości adaptacyjne organizmów w czasie i przestrzeni.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	BI_1A_BI-S-O1.1_U01	Student umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem, szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_U05	używa podstawowych pojęć z zakresu budowy i funkcjonowania komórek, tkanek i narządów; interpretuje i wyjaśnia hierarchiczność organizacyjną materii ożywionej
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_U07	analizuje złożoność systemów otaczającego środowiska, interpretuje wpływ czynników abiotycznych i biotycznych na funkcjonowanie ekosystemów, łączy posiadaną wiedzę z odpowiedzialnością za stan środowiska
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	P1A_U02	rozumie literaturę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów w języku polskim; czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim
	P1A_U03	wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne
	P1A_U05	stosuje podstawowe metody statystyczne oraz algorytmy i techniki informatyczne do opisu zjawisk i analizy danych
	P1A_U06	przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
	P1A_U07	wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł
	T1A_U03	potrafi przygotować w języku polskim i języku obcym, uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów, dobrze udokumentowane opracowanie problemów z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_U05	ma umiejętność samokształcenia się
	T1A_U09	potrafi wykorzystać do formułowania i rozwiązywania zadań inżynierskich metody analityczne, symulacyjne oraz eksperymentalne
	T1A_U10	potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_U01	potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.
Treści programowe	T-W-1	Organizm a środowisko - ujęcie termodynamiczne. Organizm jako układ otwarty. Stany równowagi dynamicznej.
	T-W-2	Rytm przyrody. Rola biorytmów w procesie adaptacji do środowiska. Cykl księżycowy i jego wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt. Biologiczne rytmy roczne (sezonowe) zwierząt.
	T-W-3	Mechanizm działania zegara biologicznego i jego elementy. Oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów. Melatonina - wewnętrzny zegar i kalendarz organizmu. Możliwości oddziaływania na rytmy biologiczne. Wytwarzanie i zharmonizowanie rytmów, znaczenie fotoperiodu.
	T-W-4	Zmiany przystosowawcze organizmu do środowiska. Zmiany przystosowawcze układów i narządów u różnych gatunków zwierząt. Środowiskowe modyfikacje czynności komórek. Wpływ zmian przystosowawczych na organizm i strukturę populacji.
	T-W-5	Mechanizmy utrzymywania równowagi organizmu ze środowiskiem: defensywne, reaktywne, aktywne. Adiustacja, przystosowanie, nadprzystosowanie. Strategia zmian przystosowawczych. Adaptacja do życia w różnych warunkach środowiska. Wędrówki zwierząt. Sen zimowy i letni.
	T-W-7	Zagrożenia cywilizacyjno-przemysłowe a stan zdrowia organizmu. Wpływ zanieczyszczeń i skażeń środowiska na organizm.
	T-A-1	Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-3	Praca w grupach.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
	S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
	S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
	S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie potrafi łączyć pojęć termodynamicznych z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływu zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	3,0	Student w podstawowym stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	3,5	Student poprawnie umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	4,0	Student w dobrym stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	4,5	Student w dużym stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.
	5,0	Student w wysokim stopniu umie łączyć pojęcia termodynamiczne z organizmem i środowiskiem oraz szacować wpływ zmian otoczenia na czynność organizmu, populacji, ekosystemu.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	BI_1A_BI-S-O1.1_U02	Student umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_U05	używa podstawowych pojęć z zakresu budowy i funkcjonowania komórek, tkanek i narządów; interpretuje i wyjaśnia hierarchiczność organizacyjną materii ożywionej
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_U07	analizuje złożoność systemów otaczającego środowiska, interpretuje wpływ czynników abiotycznych i biotycznych na funkcjonowanie ekosystemów, łączy posiadaną wiedzę z odpowiedzialnością za stan środowiska
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	P1A_U02	rozumie literaturę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów w języku polskim; czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim
	P1A_U03	wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne
	P1A_U05	stosuje podstawowe metody statystyczne oraz algorytmy i techniki informatyczne do opisu zjawisk i analizy danych
	P1A_U06	przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
	P1A_U07	wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł
	T1A_U03	potrafi przygotować w języku polskim i języku obcym, uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla studiowanego kierunku studiów, dobrze udokumentowane opracowanie problemów z zakresu studiowanego kierunku studiów
	T1A_U05	ma umiejętność samokształcenia się
	T1A_U09	potrafi wykorzystać do formułowania i rozwiązywania zadań inżynierskich metody analityczne, symulacyjne oraz eksperymentalne
	T1A_U10	potrafi - przy formułowaniu i rozwiązywaniu zadań inżynierskich - dostrzegać ich aspekty systemowe i pozatechniczne
Odniesienie do efektów kształcenia prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera	InzA_U01	potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym pomiary i symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.
Treści programowe	T-W-6	Choroba jako przejaw stanów dalekich od równowagi. Zaburzenia w środowisku a stany nierównowagowe. Wiek jako kryterium „możliwości” adaptacyjnych. Przystosowanie funkcją czasu. Pojęcie granic adaptacji. Granice przystosowania w różnych okresach życia. Czynniki wpływające na obniżenie sprawności mechanizmów adaptacyjnych.
	T-A-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka.
	T-A-3	Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.
	T-A-4	Biologiczna rola melatoniny.
	T-A-5	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
	T-A-6	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
	T-A-7	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym, narządów i układów.
	T-A-8	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-3	Praca w grupach.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna
Sposób oceny	S-1	Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
	S-2	Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęć audytoryjnych.
	S-3	Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
	S-4	Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie umie interpretować cykliczności procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływu czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także nie potrafi analizować przyczyn wędrówek organizmów żywych.
	3,0	Student w podstawowym stopniu umie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w podstawowym stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	3,5	Student umie poprawnie interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także poprawnie analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	4,0	Student umie w dobrym stopniu interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w dobrym stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	4,5	Student umie w dużym stopniu interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w dużym stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.
	5,0	Student umie w wysokim stopniu interpretować cykliczność procesów fizjologicznych oraz oceniać i szacować wpływ czynników środowiskowych na przebieg wszelkich procesów w organizmach jedno- i wielokomórkowych a także w wysokim stopniu analizuje przyczyny wędrówek organizmów żywych.

Pole	KOD	Znaczenie kodu
Zamierzone efekty kształcenia	BI_1A_BI-S-O1.1_K01	Student wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów	BI_1A_K07	wykazuje pozytywne nastawienie oraz wrażliwość wobec otaczających go ludzi, przyrody ożywionej i nieożywionej
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia	P1A_K02	potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role
	P1A_K04	prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
	P1A_K06	jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo pracy własnej i innych; umie postępować w stanach zagrożenia
Cel przedmiotu	C-1	Głównym celem zajęć jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu umiejscowienia organizmu w czasie i przestrzeni, wskazanie na powiązanie i wzajemne interakcje między organizmem żywym a otoczeniem, w tym wskazanie znaczenia rytmów biologicznych w w mechanizmie adaptacji organizmów do srodowiska, zapoznanie studentów z mechanizmami utrzymania równowagi organizmu ze środowiskiem oraz uzmysłowienie studentom wpływu zaburzeń środowiska na stan zdrowia organizmu.
Treści programowe	T-W-1	Organizm a środowisko - ujęcie termodynamiczne. Organizm jako układ otwarty. Stany równowagi dynamicznej.
	T-W-2	Rytm przyrody. Rola biorytmów w procesie adaptacji do środowiska. Cykl księżycowy i jego wpływ na zachowanie i fizjologię ludzi oraz zwierząt. Biologiczne rytmy roczne (sezonowe) zwierząt.
	T-W-3	Mechanizm działania zegara biologicznego i jego elementy. Oscylatory, synchronizatory i wyznaczniki rytmów. Melatonina - wewnętrzny zegar i kalendarz organizmu. Możliwości oddziaływania na rytmy biologiczne. Wytwarzanie i zharmonizowanie rytmów, znaczenie fotoperiodu.
	T-W-4	Zmiany przystosowawcze organizmu do środowiska. Zmiany przystosowawcze układów i narządów u różnych gatunków zwierząt. Środowiskowe modyfikacje czynności komórek. Wpływ zmian przystosowawczych na organizm i strukturę populacji.
	T-W-5	Mechanizmy utrzymywania równowagi organizmu ze środowiskiem: defensywne, reaktywne, aktywne. Adiustacja, przystosowanie, nadprzystosowanie. Strategia zmian przystosowawczych. Adaptacja do życia w różnych warunkach środowiska. Wędrówki zwierząt. Sen zimowy i letni.
	T-W-6	Choroba jako przejaw stanów dalekich od równowagi. Zaburzenia w środowisku a stany nierównowagowe. Wiek jako kryterium „możliwości” adaptacyjnych. Przystosowanie funkcją czasu. Pojęcie granic adaptacji. Granice przystosowania w różnych okresach życia. Czynniki wpływające na obniżenie sprawności mechanizmów adaptacyjnych.
	T-W-7	Zagrożenia cywilizacyjno-przemysłowe a stan zdrowia organizmu. Wpływ zanieczyszczeń i skażeń środowiska na organizm.
	T-A-1	Miejsce organizmów żywych w środowisku. Znaczenie rytmów biologicznych w procesie przystosowania do środowiska.
	T-A-2	Rytmy biologiczne – ich podział i ogólna charakterystyka.
	T-A-3	Zegar biologiczny i jego elementy. Generowanie, synchronizacja i wzajemne relacje między rytmami biologicznymi. Centralny zegar biologiczny i zegary peryferyczne kręgowców.
	T-A-4	Biologiczna rola melatoniny.
	T-A-5	Czynność organizmu jako funkcja czasu. Ontogeneza rytmów biologicznych u ssaków. Wyznaczniki rytmów biologicznych. Wpływ deprywacji świetlnej i termicznej na organizm. Skutki zaburzenia biorytmów.
	T-A-6	Sen: definicja, rola biologiczna, fazy snu. Rytm faz: sen-czuwanie, u ludzi i zwierząt. Zmienność rytmiki snu w ontogenezie.
	T-A-7	Rytmy biologiczne na poziomie komórkowym, narządów i układów.
	T-A-8	Rytmy biologiczne jako mechanizm adaptacyjny. Migracje ryb i ptaków. Hibernacja i estywacja.
Metody nauczania	M-1	Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
	M-2	Prezentacje multimedialne przy wykorzystaniu komputera i projektora.
	M-3	Praca w grupach.
	M-4	Dyskusja dydaktyczna
Kryteria oceny	Ocena	Kryterium oceny
	2,0	Student nie wykazuje świadomości znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	3,0	Student w podstawowym stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	3,5	Student poprawnie wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	4,0	Student w dobrym stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	4,5	Student w dużym stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.
	5,0	Student w wysokim stopniu wykazuje świadomość znaczenia otoczenia w utrzymaniu równowagi organizmu i wyznaczania zdolności adaptacyjnych organizmu do zminiających się warunków otoczenia.