Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (N1)
specjalność: Bezpieczeństwo żywności

Sylabus przedmiotu Bioaktywność jaj:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Biologia
Forma studiów studia niestacjonarne Poziom pierwszego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta licencjat
Obszary studiów nauk przyrodniczych
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Bioaktywność jaj
Specjalność Biologia
Jednostka prowadząca Zakład Hodowli Ptaków Użytkowych i Ozdobnych
Nauczyciel odpowiedzialny Danuta Majewska <Danuta.Majewska@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 2,0 ECTS (formy) 2,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny 13 Grupa obieralna 1

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
wykładyW6 10 2,01,00zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Znajomośc podstaw biochemii

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Zapoznanie studentów z substancjami bioaktywnymi wystepującymi w jajach kurzych i mozliwością ich aplikacji w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
wykłady
T-W-1Znaczenie gospodarcze jaj. Budowa morfologiczna, skład chemiczny oraz wartość odżywcza jaja i współczesne metody jej kształtowania.Ocena jakości jaj.2
T-W-2Technologia produkcji nowej generacji jaj projektowanych, naturalnie wzbogaconych w bioaktywne substancje.1
T-W-3Technologia pozyskiwania z treści jaj biologicznie aktywnych substancji. Metody frakcjonowanie białka.1
T-W-4Produkcja lizozymu z jaj kurzych. Jego właściwości i znaczenie przy produkcji farmaceutyków i wielokomponentowych biopreparatów przydatnych w utrwalaniu żywności.1
T-W-5Awidyna, cystatyna, kwas sialowy białka jaja kurzego - właściwości i możliwości wykorzystania w przemyśle biomedycznym i spożywczym.1
T-W-6Metody frakcjonowania żółtka i pozyskiwanie immunoglobulin, foswityny oraz fosfolipidów. z przeznaczeniem do wytworzenia preparatów w zastosowaniach biomedycznych i weterynaryjnych.2
T-W-7Technologia produkcji nowej generacji suplementów diety, m.in. na bazie fosfolipidów żółtka, immunoglobulin i lipoprotein.2
10

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
wykłady
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach10
A-W-2Samodzielne studiowanie tematyki wykładów19
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia15
A-W-4Studiowanie literatury przedmiotu15
A-W-5Pisemne zaliczenie wykładów1
60

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej
M-2Wykład konwersatoryjny
M-3Pokaz
M-4Dyskusja

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena podsumowująca: Kolokwium pisemne
S-2Ocena formująca: Ocena przedstawionej prezentacji i udział studenta w jej omówieniu

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O12.4_W01
Student zna skład morfologiczny i chemiczny jaj kurzych, wymienia i opisuje substancje biologicznie czynne wystepujące w surowcu jajczarskim.
BL_1A_W24P1A_W01, P1A_W05C-1T-W-6, T-W-4, T-W-5, T-W-7, T-W-2, T-W-1, T-W-3M-4, M-2, M-3, M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O12.4_U01
Student interpretuje znaczenie substancji bioaktywnych wystepujących w jajach kurzych w aspekcie ich wykorzystania w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
BL_1A_U19P1A_U06, P1A_U07C-1T-W-6, T-W-4, T-W-5, T-W-7, T-W-2, T-W-1, T-W-3M-3, M-1S-1

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_1A_BL-S-O12.4_K01
Student jest otwarty na sugestie prowadzącego zajęcia, dąży do wzbogacenia wiedzy, wykazuje odpowiedzialność za należytą realizację postawionego zadania.
BL_1A_K05P1A_K01, P1A_K05, P1A_K07C-1T-W-6, T-W-4, T-W-5, T-W-7, T-W-2, T-W-1, T-W-3M-4, M-2S-2

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-S-O12.4_W01
Student zna skład morfologiczny i chemiczny jaj kurzych, wymienia i opisuje substancje biologicznie czynne wystepujące w surowcu jajczarskim.
2,0Student: - nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć, - nie zna podstawowych pozycji literatury przedmiotu, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność, -w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych.
3,0Student: - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował podstawowy zakres materiału, - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów.
3,5Student: - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował podstawowy zakres materiału, - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów.
4,0- w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie całość zakresu materiału, - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy .
4,5Student: - w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów.
5,0Student: - w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-S-O12.4_U01
Student interpretuje znaczenie substancji bioaktywnych wystepujących w jajach kurzych w aspekcie ich wykorzystania w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
2,0Student nie potrafi objaśnić i interpretować podstawowych zagadnień dotyczących zrealizowanego materiału.
3,0Student potrafi w dostateczny sposób objaśnić i interpretować podstawowe zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału z pewnymi niedociągnięciami.
3,5Student potrafi w dostateczny sposób objaśnić i interpretować podstawowe zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału.
4,0Student potrafi na dobrym poziomie objaśnić i interpretować wiekszość zagadnienień dotyczących zrealizowanego materiału.
4,5Potrafi dobrze objaśnić i interpretować wszystkie zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału .
5,0Potrafi bardzo dobrze objaśnić i interpretować wszystkie zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału.

Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_1A_BL-S-O12.4_K01
Student jest otwarty na sugestie prowadzącego zajęcia, dąży do wzbogacenia wiedzy, wykazuje odpowiedzialność za należytą realizację postawionego zadania.
2,0Student unika podejmowania samodzielnych działań, nie wykazuje inicjatywy i przejawia obojętną postawę wobec możliwości samokształcenia oraz poleceń osoby prowadzącej zajęcia.
3,0Student nie unika podejmowania samodzielnych działań w zakresie samokształcenia, ale nie podejmuje ich z własnej inicjatywy.
3,5Student nie unika podejmowania samodzielnych działań, ale niechętnie podejmuje je z własnej inicjatywy. Dość szybko przystosowuje do procesu dydaktycznego i poleceń wykładowcy. Akceptuje poglądy innych osób, ale sporadycznie zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie wykładów.
4,0Student podejmuje działania samokształceniowe z własnej woli, ale nie angażuje się spontanicznie. Akceptuje poglądy innych osób, często zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie zajęć.
4,5Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, akceptuje poglądy innych osób, często zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie zajęć.
5,0Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, jest dociekliwy poznawczo, akceptuje poglądy innych osób, bardzo często zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie zajęć.

Literatura podstawowa

  1. Trziszka T., Jajczarstwo, Wydawnictwo Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Wrocław, 2002
  2. Huopalahti R., Lopez-Fandino R., Anton M., Schade R., Bioactive Egg Compounds, Springer, Berlin, 2007

Literatura dodatkowa

  1. Dziuba J., Fornal Ł., Biologicznie aktywne peptydy i białka żywności, Wydawnictwo Naukowo Techniczne, 2009

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Znaczenie gospodarcze jaj. Budowa morfologiczna, skład chemiczny oraz wartość odżywcza jaja i współczesne metody jej kształtowania.Ocena jakości jaj.2
T-W-2Technologia produkcji nowej generacji jaj projektowanych, naturalnie wzbogaconych w bioaktywne substancje.1
T-W-3Technologia pozyskiwania z treści jaj biologicznie aktywnych substancji. Metody frakcjonowanie białka.1
T-W-4Produkcja lizozymu z jaj kurzych. Jego właściwości i znaczenie przy produkcji farmaceutyków i wielokomponentowych biopreparatów przydatnych w utrwalaniu żywności.1
T-W-5Awidyna, cystatyna, kwas sialowy białka jaja kurzego - właściwości i możliwości wykorzystania w przemyśle biomedycznym i spożywczym.1
T-W-6Metody frakcjonowania żółtka i pozyskiwanie immunoglobulin, foswityny oraz fosfolipidów. z przeznaczeniem do wytworzenia preparatów w zastosowaniach biomedycznych i weterynaryjnych.2
T-W-7Technologia produkcji nowej generacji suplementów diety, m.in. na bazie fosfolipidów żółtka, immunoglobulin i lipoprotein.2
10

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Uczestnictwo w zajęciach10
A-W-2Samodzielne studiowanie tematyki wykładów19
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia15
A-W-4Studiowanie literatury przedmiotu15
A-W-5Pisemne zaliczenie wykładów1
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O12.4_W01Student zna skład morfologiczny i chemiczny jaj kurzych, wymienia i opisuje substancje biologicznie czynne wystepujące w surowcu jajczarskim.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_W24wykazuje znajomość aspektu społeczno-humanistycznego koncepcji żywności funkcjonalnej oraz podstaw dietetyki i technologi żywności
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_W01rozumie podstawowe zjawiska i procesy przyrodnicze
P1A_W05ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii przyrodniczej oraz ma znajomość rozwoju dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów i stosowanych w nich metod badawczych
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studentów z substancjami bioaktywnymi wystepującymi w jajach kurzych i mozliwością ich aplikacji w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
Treści programoweT-W-6Metody frakcjonowania żółtka i pozyskiwanie immunoglobulin, foswityny oraz fosfolipidów. z przeznaczeniem do wytworzenia preparatów w zastosowaniach biomedycznych i weterynaryjnych.
T-W-4Produkcja lizozymu z jaj kurzych. Jego właściwości i znaczenie przy produkcji farmaceutyków i wielokomponentowych biopreparatów przydatnych w utrwalaniu żywności.
T-W-5Awidyna, cystatyna, kwas sialowy białka jaja kurzego - właściwości i możliwości wykorzystania w przemyśle biomedycznym i spożywczym.
T-W-7Technologia produkcji nowej generacji suplementów diety, m.in. na bazie fosfolipidów żółtka, immunoglobulin i lipoprotein.
T-W-2Technologia produkcji nowej generacji jaj projektowanych, naturalnie wzbogaconych w bioaktywne substancje.
T-W-1Znaczenie gospodarcze jaj. Budowa morfologiczna, skład chemiczny oraz wartość odżywcza jaja i współczesne metody jej kształtowania.Ocena jakości jaj.
T-W-3Technologia pozyskiwania z treści jaj biologicznie aktywnych substancji. Metody frakcjonowanie białka.
Metody nauczaniaM-4Dyskusja
M-2Wykład konwersatoryjny
M-3Pokaz
M-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Kolokwium pisemne
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student: - nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć, - nie zna podstawowych pozycji literatury przedmiotu, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje obojętność, -w zakresie wyrażania wiedzy popełnia bardzo dużo błędów merytorycznych.
3,0Student: - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował podstawowy zakres materiału, - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów.
3,5Student: - w zakresie wiedzy opanował podstawowy materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował podstawowy zakres materiału, - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje średnie zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia wiele błędów.
4,0- w zakresie wiedzy opanował prawie cały materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował poprawnie całość zakresu materiału, - w zakresie opanowania wiedzy przyswoił zasadnicze treści programowe prawie dokładnie, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy popełnia sporadycznie błędy .
4,5Student: - w zakresie wiedzy opanował cały materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów.
5,0Student: - w zakresie wiedzy wykracza poza materiał programowy, - w zakresie rozumienia wiedzy opanował wszystkie treści programowe, - w zakresie stosunku do wiedzy wykazuje duże zainteresowanie i ciekawość poznawczą, - w zakresie wyrażania wiedzy nie popełnia błędów.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O12.4_U01Student interpretuje znaczenie substancji bioaktywnych wystepujących w jajach kurzych w aspekcie ich wykorzystania w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_U19umie ocenić jakość surowców oraz ich bezpieczeństwo; zna procedury i etapy pozyskiwania różnych produktów żywnościowych; rozważa wpływ czynników abiotycznych na jakość produktów żywnościowych;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_U06przeprowadza obserwacje oraz wykonuje w terenie lub laboratorium proste pomiary fizyczne, biologiczne i chemiczne
P1A_U07wykazuje umiejętność poprawnego wnioskowania na podstawie danych pochodzących z różnych źródeł
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studentów z substancjami bioaktywnymi wystepującymi w jajach kurzych i mozliwością ich aplikacji w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
Treści programoweT-W-6Metody frakcjonowania żółtka i pozyskiwanie immunoglobulin, foswityny oraz fosfolipidów. z przeznaczeniem do wytworzenia preparatów w zastosowaniach biomedycznych i weterynaryjnych.
T-W-4Produkcja lizozymu z jaj kurzych. Jego właściwości i znaczenie przy produkcji farmaceutyków i wielokomponentowych biopreparatów przydatnych w utrwalaniu żywności.
T-W-5Awidyna, cystatyna, kwas sialowy białka jaja kurzego - właściwości i możliwości wykorzystania w przemyśle biomedycznym i spożywczym.
T-W-7Technologia produkcji nowej generacji suplementów diety, m.in. na bazie fosfolipidów żółtka, immunoglobulin i lipoprotein.
T-W-2Technologia produkcji nowej generacji jaj projektowanych, naturalnie wzbogaconych w bioaktywne substancje.
T-W-1Znaczenie gospodarcze jaj. Budowa morfologiczna, skład chemiczny oraz wartość odżywcza jaja i współczesne metody jej kształtowania.Ocena jakości jaj.
T-W-3Technologia pozyskiwania z treści jaj biologicznie aktywnych substancji. Metody frakcjonowanie białka.
Metody nauczaniaM-3Pokaz
M-1Wykład informacyjny z wykorzystaniem prezentacji multimedialnej
Sposób ocenyS-1Ocena podsumowująca: Kolokwium pisemne
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi objaśnić i interpretować podstawowych zagadnień dotyczących zrealizowanego materiału.
3,0Student potrafi w dostateczny sposób objaśnić i interpretować podstawowe zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału z pewnymi niedociągnięciami.
3,5Student potrafi w dostateczny sposób objaśnić i interpretować podstawowe zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału.
4,0Student potrafi na dobrym poziomie objaśnić i interpretować wiekszość zagadnienień dotyczących zrealizowanego materiału.
4,5Potrafi dobrze objaśnić i interpretować wszystkie zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału .
5,0Potrafi bardzo dobrze objaśnić i interpretować wszystkie zagadnienia dotyczące zrealizowanego materiału.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_1A_BL-S-O12.4_K01Student jest otwarty na sugestie prowadzącego zajęcia, dąży do wzbogacenia wiedzy, wykazuje odpowiedzialność za należytą realizację postawionego zadania.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_1A_K05ma otwartą i poszukującą postawę ogólnego i kierunkowego kształtowania i rozwijania własnej aktywności poznawczej w oparciu o różne naukowe źródła informacji
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP1A_K01rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie
P1A_K05rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych
P1A_K07wykazuje potrzebę stałego aktualizowania wiedzy kierunkowej
Cel przedmiotuC-1Zapoznanie studentów z substancjami bioaktywnymi wystepującymi w jajach kurzych i mozliwością ich aplikacji w przemyśle farmaceutycznym i spożywczym
Treści programoweT-W-6Metody frakcjonowania żółtka i pozyskiwanie immunoglobulin, foswityny oraz fosfolipidów. z przeznaczeniem do wytworzenia preparatów w zastosowaniach biomedycznych i weterynaryjnych.
T-W-4Produkcja lizozymu z jaj kurzych. Jego właściwości i znaczenie przy produkcji farmaceutyków i wielokomponentowych biopreparatów przydatnych w utrwalaniu żywności.
T-W-5Awidyna, cystatyna, kwas sialowy białka jaja kurzego - właściwości i możliwości wykorzystania w przemyśle biomedycznym i spożywczym.
T-W-7Technologia produkcji nowej generacji suplementów diety, m.in. na bazie fosfolipidów żółtka, immunoglobulin i lipoprotein.
T-W-2Technologia produkcji nowej generacji jaj projektowanych, naturalnie wzbogaconych w bioaktywne substancje.
T-W-1Znaczenie gospodarcze jaj. Budowa morfologiczna, skład chemiczny oraz wartość odżywcza jaja i współczesne metody jej kształtowania.Ocena jakości jaj.
T-W-3Technologia pozyskiwania z treści jaj biologicznie aktywnych substancji. Metody frakcjonowanie białka.
Metody nauczaniaM-4Dyskusja
M-2Wykład konwersatoryjny
Sposób ocenyS-2Ocena formująca: Ocena przedstawionej prezentacji i udział studenta w jej omówieniu
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student unika podejmowania samodzielnych działań, nie wykazuje inicjatywy i przejawia obojętną postawę wobec możliwości samokształcenia oraz poleceń osoby prowadzącej zajęcia.
3,0Student nie unika podejmowania samodzielnych działań w zakresie samokształcenia, ale nie podejmuje ich z własnej inicjatywy.
3,5Student nie unika podejmowania samodzielnych działań, ale niechętnie podejmuje je z własnej inicjatywy. Dość szybko przystosowuje do procesu dydaktycznego i poleceń wykładowcy. Akceptuje poglądy innych osób, ale sporadycznie zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie wykładów.
4,0Student podejmuje działania samokształceniowe z własnej woli, ale nie angażuje się spontanicznie. Akceptuje poglądy innych osób, często zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie zajęć.
4,5Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, akceptuje poglądy innych osób, często zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie zajęć.
5,0Student chętnie podejmuje działania samokształceniowe, jest dociekliwy poznawczo, akceptuje poglądy innych osób, bardzo często zabiera głos w dyskusji i wypowiada się na tematy poruszane w trakcie zajęć.